Yosef Karo
Yosef Karo və ya Yosef ben Efraim Karo Yəhudi hüququnun son böyük kodlaşdırılmasının (Şulxan Arux) müəllifi olmuşdur.
| Yosef Karo | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1488 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 mart 1575 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | filosof, yazıçı, Ravvin |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Yosef Karo 1488-ci ildə İspaniyanın Toledo şəhərində anadan olub. 1492-ci ildə, 4 yaşında, o, ailəsi ilə İspaniyadan qaçmaq məcburiyyətində qaldı və Əlhambra qanunnaməsinə əsasən İspan yəhudilərinin qalan hissəsi Portuqaliya Krallığına yerləşdirildi. 1497-ci ildə yəhudilərin Portuqaliyadan çıxarılmasından sonra, Osmanlı İmperiyası yəhudiləri öz əraziləri daxilində yerləşməyə dəvət etdi. Karo valideynləri ilə Nikopolisə, daha sonra isə Osmanlı hakimiyyəti altında bir şəhərə getdi. Nikopolda ilk təlimatını görkəmli Talmud olan atasından almışdır. Karonun ilk evliliyi tanınmış talmudist olan İshaq Saba'nın qızı ilə olmuşdur. Onun ölümündən sonra isə görkəmli talmudist Hayyim Albalagın qızı ilə evlənmişdir. 1520-ci ildən 1522-ci ilə qədər Karo Ədirnədə məskunlaşdı. Daha sonra o, 1535-ci ildə olan Safed, Osmanlı Qaliley yerləşdi və bir neçə il Saloniki (1533) və İstanbula səyahət etmişdir.
Ravvin həyatı
Qısa müddətdə Nikopolda yaşadı, amma İsrail torpağına getməyə və yazılı əsərlərini tamamlamağa qərar verdi. Salonikadan keçərək, böyük kabbala Cozef Taitazak ilə tanış oldu. O, Misirdən keçərək Müqəddəs torpaqlara səyahətini davam etdirdi və nəticədə Safedə yerləşdi. Safeddə Yaqub Berabla tanış oldu və tezliklə Ravvin məhkəməsinin üzvü təyin edildi. Berab ona çox böyük təsir göstərmişdir və Karo 11 əsrdən çox müddətə ləğv olunmuş semicha bərpa etmək üçün Berabın planlarına tərəfdar çıxdı. Berabın vəfatından sonra Karo şagirdi Moshe Alsheh təqdim etdi və bu planı davam etdirməyə çalışdı. Lakin, qarşı çıxanlarla bacara bilmədiyini bildirərək bu işi dayandırdı. Karo, 200-dən çox şagirdə Tövratın öyrədildiyi yeshivanı qurdu. Yaqub Berab öldükdən sonra, Karo onun varisi kimi qəbul edildi və Ravvin Məhkəməsinə rəhbərlik etdi. Həyatının son 30 ili daha nüfuzlu olmuşdur. Carpentras,Fransa cəmiyyətinin bəzi üzvləri, vergilərlə əlaqədar bir məsələdə hüquqlarını bərpa etmək üçün Karo'ya müraciət etmişlər. Şərqdə Karonun səlahiyyətləri mümkün qədər daha da yüksək idi.
Əsərləri
Şulxan Arux
XVI əsrdə yazılmışdır 4 bölmədən ibarətdir
- Orah Hayyim: Dualar, şabbat (şənbə) və bayramlar haqqında hökmlər
- Yore Dea: hеyvanların kəsilməsi və halal ət (kоşеr), faiz, təmizlik barədə hökmlər;
- Eben Ezer: nikah və boşanmaya dair hökmlər;
- Hosen Mispat: mülki hüquq və insanlararası münasibətlər
Maggid Meisharim
Karonun əsərləri Ravvin ədəbiyyatının şah əsərlərindən sayılır. Onun digər işi Maggid Meisharim bir qəribə və mistik gündəlik olub, 50 illik bir mələk varlığının gecə səfərlərindən ,onun səmavi müəlim kimi təsirindən danışır, hansı ki, onu saleh əməllərə və hətta cəsarətə sövq etmiş, onu Kabbalanı öyrənməyə çağırmışdır. Müzakirələr müxtəlif mövzuları əhatə edir. Maggid, Karonun həddindən artıq təvazökar olmasını, namaza sədaqətli olmağı və səbrli olmağın vacib olduğunu buyurmuşdur. Burada Askentizmə xüsusi diqqət yetirilir; Karo tez-tez daha çox şərab şüşəsi almasına və ya daha çox ət yediyinə görə günahlandırlırdı. Nə vaxt ki, o maggid talimatlarına əməl etmirdi , birdən-birə xəbərdarlıq səsini eşidirdi. Maggid Meisharim'in bugünkü forması, açıq-aşkar bir şəkildə, heç bir nəşr üçün nəzərdə tutulmadığını, sadəcə notlardan ibarət olduğunu göstərir.
Digər əsərləri
- Beit Yosef
- Kesef Mişne
- Kalalei ha-Talmud
- Halikhot Olam
- Bedek ha-Bait
İstinadlar
- Rabbi Joseph Karo2009–01–14 at the Wayback Machine., OU
- Joseph ben Ephraim KaroEncyclopædia Britannica
- "Qaro" Encyclopædia Britannica 1911. Retrieved 2012–03–08.