Yelkən
Yelkən — külək gücündən yararlanaraq geniş sahə oluşduracaq şəkildə yan yana dikilən və qayığın dirəyinə uyğun şəkildə taxılaraq onu hərəkət etdirən parça və ya şəritlərin hamısıdır.
Külək prinsipi
Bernoullinin prinsipinə görə külək istiqamətinin yelkənin üzərindəki yükünə bağlı olaraq, yelkənin bir tərəfində digərindən daha çox hava təzyiqi oluşur. Bu təzyiq fərqi qaldırma gücü yaradaraq yelkəni düşük təzyiqin olduğu tərəfə itələyir. Onurğa (vəya borda mərkəzi) yelkən üzərindəki bu yanal gücü yelkən qayığının yana yataraq irəli doğru hərəkətinə dönüşdürür.
Bernoulli dənkləmi işlədilərək tapılan təzyiq fərqi, qayığa sərf olunan itkinin bir hissəsini oluşdurur. Əsil itki, momentumun qorunumu sayəsində əmələ gəlir. Külək hərəkət halındakı hava molekullarından əmələ gəlir. Bu molekullar sahib olduqları sürət və kütlə sayəsində müəyyən bir momentum ilə yelkənə çırparlar. Yelkənin qabağından girən külək, arxa tərəfindən çıxarkən momentumunun bir hissəsini qayığa yelkən vasitəsi ilə çatdırır və sürəti yavaşladır. Qayıq özü ağırlığı səviyyəsində qazandığı bu momentumu hərəkətə çevirir. Bu hərəkətin kənar biləşənləri salma ilə tarazlanır, irəli yönlü biləşəni isə qayığın sürət qazanması ilə tarazlanır.
mkülək·Vkülək_girən=mqayıq·Vqayıq+mkülək·Vkülək_çıxan
Yelkənli gəmi
Deltaplan
Buer
Binqserfinq
Yelkənli qayıq tarixi
telkənli qayıq e.ə. 2401-cü illərdə Misirlilər tərəfindən icad edilmişdir. İlk yelkənin ləvazimatı papirusdur. Misirlilərin arxasından, Polineziyalılar kanoelərində külək texnologiyasını işlətmişdirlər. Yelkənli qayıqlar daha sonra romalılar, yunanlar, çinlilər, ispanlar, portuqallar, [fransızlar və ingilislər tərəfindən mənimsənmişdir. İlk yaxt yarışları 1660 ilində İngiltərə'də təşkil edilmiş, yarış o zaman York Dükü və 2. Charlesin sahib olduqları yelkənli qayıqlar arasında keçmişdir. 1749-cu ildə Uels şahzadəsi tərəfindən ilk yelkən trofisi təşkil edilmişdir. İlk dəfə 1851-ci ildə olan Hundred Guineas Kuboku yarışlarını ABŞ komandası birinciliklə başa çatdırmışdır. Bu kubokun adı daha sonra America's Cup (Amerika Kuboku) olaraq dəyişdirilmişdir. XM əsrdə məşhur araşdırmaçılar (məsələn Slocum, Chichester, Moitessier və Tabarly) yelkən idmanının populyarlığını artırdılar. Bugün yelkən həm hobbi həm də idman olaraq çox insan tərəfindən mənimsənməktədir. Yelkən idmanı 1896-cı ildə Olimpiadadakı yerini almışdır. Yelkən yarışları və beynəlxalq müsabiqələr Beynəlxalq Yelkən Federasiyası tərəfindən təşkil edilməktədir???
Yelkən Yarışları
- Yelkən yarışları üç ayrı kateqoriyada keçirilir.
- 1 – Regatta olimpik yarışları
- 2 – Okean yarışları
- 3 – Qarşılıqlı yarış
Yarışma qaydaları bütün yelkənli qayıq kateqoriyalarında eyni şəkildə icra olunur. Yarışmalarda kişilər və qadınlar iştirak edə bilərlər.
Yarışmaların olimpik seyri üçbucaq şəklindədir və seyr dənizə atılan şamandıralar ilə tədqiq olunur. Yarışmanın istiqaməti küləyin əsdiyi istiqamətə görə tədqiq olunur. Yarışma məsafəsi yarışılan yelkənli qayıq kateqoriyasına görə dəyişir.
Olimpik Yelkən Yarışları
Yelkənli qayıq siniflərindən Finn (Yelkənli), 470 (Yelkənli), 49er (Yelkənli), Laser (Yelkənli) və Laser Radial yat siniflərindən Star (qayıq) və Elliott 6m sörf siniflərindən Niel Pryde RS-X olimpiadalarda yarışları edilən siniflərdir.
