Yari Litmanen

İlk dəfə futbola Reypas klubunuda başlayan Yari 1992-ci ildə Ayaksın məşqçisi tərəfindən kəşf edilir və Ayaksın cavanlar klubuna daxil olur. Kiçik yaşlarından futbola olan marağı onu futbolunu daha da profesyonallaşdırmağa meyl etdirir. Bir mövsüm Ayaksın cavanlar klubunda oynadıqdan sonra 1993-cü ildə məşqçi Luiz Fan Qaal Litmaneni əsas heyətə daxil edirdi.

1994-cü ildə Ayaksın əsas heyətinə daxil olan Litmanen ilk maçtlardan öz oyununu Fan Qaala bəyəndirə bilir və nəticədə Litmanen Ayaksın "10" nömrəli formasına və 11 nəfərlik əsas heyətin dəyişilməz adamlarından birisi olur. 1994-95 mövsümündə Ayaks, çempionlar liqası, Hollandiya çempionatı və Hollandiya kubokunda mübarizə aparırdı. Heyətində Patrik Kluvert, Klaren Sidorf, Mark Overmars, Edvin Van Der Saar kimi futbolçular olan Ayaks, 1994-95 mövsümünü; Çempionlar Liqası, Hollandiya çempionatı və kuboku, Avropa super kuboku, UEFA Qitələrarası kubokları ilə başa vurur. Litmanen isə ümumiliklə 42 oyunda 27 top vuraraq komandasının bu möhtəşən kubok seriyasını qazanmasında böyük rol oynayırdı. Bir sonraki il çempionlar liqasında 9 qol vuraraq bombardir olur. Bu Finlandiya futbol tarixi üçün də bir ilk idi. Yari Litmanen çempionlar liqasını, və çempionlar liqasında bombardir olmuş ilk finlandiyalı futbolçudur.

1999-cü ilə çatılmışdı artıq, Litmanen geridə qalan 7 mövsümdə Ayaksa 4 liqa, 3 kubok, 1 çempionlar liqası və daha neçələrlə kubok qazandırmışdı. Ancaq artıq ayrılıq zamanı idi. Luiz Fan Qaal, Barselonanın məşqçisi olmuşdu. Litmanen də onu kəşf edən məşqçi ilə 1999-cu ildə Barselonaya ödənişsiz transfer oldu. Ancaq Barselonada istədiyi futbolu oynaya bilmədi. Tez-tez zədələnir oyunlardan və məşqlərdən çox geri qalırdı. Bunun nəticəsi kimi 2001-ci ildə Litmanen, Liverpula transfer oldu. Liverpulda yaxşı oyun oynayan Litmanen sezonu yene kubokla bitirməyi başardı. Liverpul 2001-ci ilin UEFA Kubokuna sahib oldu.

Litmanen 2002-ci ildə yenidən Ayaksa geri dönür, Ayaksa tərəfdarları onu böyük sevgi ilə qarşılayırlar. Litmanen 2004-cü ilə qədər Ayaksda qalır. Litmanenin 2-ci Ayaks macərasında ağıllarda Romaya attığı qol qaldı.

2004-cü ildə Litmanen ilk futbola başladığı kluba – Lahtiyə qayıdır. Bir il bu komandada qaldı.

Lahtidəki futbolu alman klubu Hanza Rostokun diqqətini cəlb edir və 2005-ci ilin qış dövründə Litmanen Hanza Rostok ilə bir il yarımlıq müqavilə imzalayır. Ancaq çempionatın sonunda Hanza Rostok ikinci diviziyada mübarizə aparmaq məcburiyyətində qalır. Litmanen isə Hanzadan ayrılır.

Litmanenin budəfəki səfəri isə İsveçə olur. Birici diviziya klublarından Malmö ilə iki illik müqavilə imzalayır. Litmanen burada yaxşı futbol nümayiş etdirir.

2007-ci ildə Litmanen Malmödən ayrılır. Bir il klubsuz qaldıqdan sonra keçmiş Finlandiya məşqçisi Roy Hocson, onu Fulhemə dəvət edir. Litmanen Fulhem forması ilə şəkil də çəkdirir. Ancaq son anda Fulhem rəhbərliyə onunla futbolçu kimi yox, məşqçi kimi müqavilə bağlamaq niyətlərinin olduğunu açıqlayır. Litmanen isə bir neçə il daha futbol oynamaq istədiyi deyir. Və Fulhemin təklifini qəbul etmir.

Fulhem ilə razılaşa bilməyən Litmanen, köhnə klubu Lahti ilə üçüncü dəfə müqavilə imzalayır. Litmanen 2010-cu ilə qədər bu klubda qalır. Əlindən gələni etsə də, klubu 2-ci diviyaya düşməsinə maneə ola bilmir. Üçüncü Lahti səfərindən ağıllarda qalan ən əsas qol isə Litmanenin başı üzərindən vuruduğu qol oldu.

Litmanen 2011-ci ilin aprel ayında 1991-ci ildə oynadığı HJK Helsinki klubu ilə 1 illik müqavilə imzalayır. Litmanen 2011 Finlandiya 1. Liqa mövsümündən sonra başqa heç bir peşəkar futbol matçına çıxmamış və 2015-ci ildə yayımlanan bioqrafik kitabında karyerasını bitirdiyini elan etmişdir.

1. Finlandiya Kuboku – 1992
2. Hollandiya Ligası (Everdivizie) Çempionu – 1994, 1995, 1996, 1998, 2004
3. Hollandiya Kuboku – 1993, 1998, 1999
4. Hollandiya Super Kuboku – 1993, 1994, 1995
5. İngiltərə Super Kuboku – 2001
6. İngiltərə Federasiya Kuboku (FA Cup) – 2001
7. Vortington Kuboku – 2001
8. Çempionlar Liqası – 1995
9. UEFA Kuboku – 2001
10. Avropa Super Kuboku – 1995, 2001
11. Qitələrarası Kubok – 1995

1. Finlandiyada İlin futbolçusu – 1990, 1992, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 2000
2. Finlandiya Çempionatıinda İlin futbolçusu – 1990
3. Finlandiyada İlin idmançısı – 1995
4. Hollandiyada İlin futbolçusu – 1993
5. Dünyanın ən yaxşı futbolçusu sıralamasında 8-ci – 1994
6. Dünyanın ən yaxşı futbolçusu sıralamasında 3-cü (1-ci Veah) – 1995
7. Hollandiya çempionatının bombardiri – 1993-1994
8. Çempionlar Liqası bombardiri – 1995
9. Finlandiya millisinin ən çox forma geyən futbolçusu
10. Finlandiya millisinin ən çox qol vuran futbolçusu

1. Big article, photos and interview with Jari Litmanen (Russian)
2. Yari Litmanenin Səhifəsi
3. Yari Litmanen Video Arxivləşdirilib 2011-08-02 at the Wayback Machine
4. Yari Litmanen Eurosport Profil
5. Yari Litmanen
6. Yari Litmanen Fulhamda Arxivləşdirilib 2008-07-24 at the Wayback Machine
7. Yari Litmanen SkySports
8. Liverpul Yari Litmanen Profil
9. Yari Litmanen Gollar Video
10. Yari Litmanen Hollandca Səhifəsi
11. Jari Forever
12. Yari Litmanen Ayaks Amsterdam Arxivləşdirilib 2009-04-29 at the Wayback Machine
13. Kopnet.co.uk Yari Litmanen
14. Personel letter from jari Arxivləşdirilib 2006-05-13 at the Wayback Machine
15. Yari Litmanen FF Malmö profil
16. Yari Litmanen ingiliscə intervi
17. Yari Litmanen ajax-usa.com
18. Yari Litmanen karyera statistikası
19. Yari Litmanen Malmö Barselona Liverpul Ayaks golları
20. Yari Litmanen Liverpul Səhifəsi
21. Speedy Lock ensiklopediyası

1. https://www.hs.fi/paivanlehti/21022018/art-2000005575362.html.
2. https://www.is.fi/huuhkajat/art-2000006309952.html.
3. Jari Litmanen // Transfermarkt (çd.). 2000.
4. Jari Litmanen // Enciclopèdia de l'esport català (kat.). Grup Enciclopèdia, 2012.