Vilyam Okkam

Vilyam Okkam və ya Uilyam Okkam (ən tezi 1287 və ən geci 1288 – 9 aprel 1349[1], Münxen) — məntiq alimi, filosof və ilahiyyatçı.

Vilyam Okkam
ing. William of Ockham
Doğum adı Guilelmus Occhamus
William of Ockham
Doğum tarixi ən tezi 1287 və ən geci 1288
Vəfat tarixi 9 aprel 1349[1]
Vəfat yeri
Elm sahələri epistemologiya, metafizika, teologiya
İş yeri
Təhsili
Tanınmış yetirmələri Jan Buridan
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Vilyam Okkam 1285-ci ildə (AD) Londonun cənubundakı Surreydə (İngiltərə) Okkam kəndində anadan olmuşdur. O, çox güman ki, Skotun rəqsinin tələbəsi idi. Okkam bir müddət Parisdə dərs deyirdi və kilsə ilə hökumət arasında davam edən mübarizədə millətçiliyin tərəfdarı oldu və nəticədə kilsə ondan narazı qaldı və Bavariya hökmdarına sığınmağa məcbur oldu.

Fəlsəfi görüşləri

Uilyam Okkam XIV əsrin ən məşhur filosof idi, əslində sxolastik fəlsəfə dövrü Okkamla bitir. O İngiltərədə doğulub, Oksford universitetində oxuyub və dərs demişdir, fransiskanlar ordeninə daxil olub, papalığa qarşı mübarizədə fəal iştirak etmişdir. 1324-cü ildə bidətçilikdə ittiham edilir və Avinyonda həbsə alınır, sonradan Münhenə qaçmış, orada 1349-cu ildə vəbadan ölmüşdür. O dövləti papanın nüfuzundan müdafiə etmişdir. Filosof olaraq o, belə hesab edirdi ki, teologiya (ilahiyyat) elm deyil, fəlsəfə və həqiqi elmlər dinin təsirindən azad olmalıdır. Bilik inamdan ayrılmalıdır. İnsan biliyinin əsasında konkret təcrübə dayanır. Dünyanın əsasında qüdrətli və müəyyən edilə bilməyən ilahi iradə dayanır. Gerçək təkcə şeylər mövcuddur, ümumi anlayışlar (universallar) isə yalnız ağılda mövcuddur. U. Okkama görə zərurət olmadan mahiyyət artırmaq lazım deyil. İnsan ətraf dünyanı dərk edə bilərmi? Okkam cavab verir: yox. İnsana iki gerçəklik verilib: vəhy vasitəsilə əta edilmiş ilahi gerçəklik və bilavasitə təcrübə vasitəsilə dərk olunan empirik dünya gerçəkliyi. İnsan Allahı empirik (eksperiment yolu ilə) dərk edə bilməz.

Okkamın fikrincə həqiqət ikilidir: bir həqiqət xristian Vəhyində verilir, o nə şübhəyə, nə də rasional dərkə açıq deyil, ikinciyə isə empirik elm və rasional fəlsəfə vasitəsilə təsvir edilən xüsusi faktlar aiddir. Onların bir-birinin ardı kimi çıxış etməsi vacib deyil. Okkamın təlimi Qərbi Avropa fəlsəfəsinin inkişaf yolunu müəyyənləşdirmişdir. Okkam hesab edirdi ki, kilsə siyasi planda dövlətdən ayrılmalıdır. Allahın gerçəkliyi teoloji planda empirik gerçəklikdən fərqlənməlidir. Bu anlayışlar Reformasiya dövründə fundamental anlayışlar olmuşdur.[2]

Allah heç nəyə borclu ola bilməz və odur ki, Allah nə istəyirsə, ədalətlidir.[3]

Həmçinin bax

İstinadlar
  1. Deutsche Nationalbibliothek Record #118633015 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  2. Şükürov, Ağayar; Şükürov, Məsud. (2010). Hamı üçün fəlsəfə. Bakı. Mütərcim nəşriyyatı, səh. 41–42
  3. "Interesting Informations". 2023-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-24.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.