Vezuvi

Vezuvi
Vezuvi
	it. Monte Vesuvio
Ümumi məlumatlar
Dağ sistemi	Apennin
Vulkan forması	Stratovulkan
Kraterin diametri	750 m
Əmələgəlmə dövrü	Pleystosen
Yaşı	25 min il
Son püskürmə	1944
Tərkibi	Tefritlər, Traxitlər, Fenolitlər
Mütləq hündürlüyü	1281[1]
Yerləşməsi
	40°49′17″ şm. e. 14°25′32″ ş. u.
Ölkə	İtaliya
Vilayət	Kampaniya
Əyalət	Neapol
	VOGRIPA: 175; GVP: 211020; GeoNames: 3164481;
	Vezuvi
	Vezuvi
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Vezuvi vulkanı (it. Monte Vesuvio, lat. Mons Vesuvius) — İtaliyanın Neapol şəhəri yaxınlığında yerləşən və yüksəkliyi 1280 metr olan vulkanik dağ.

Eramızın 79-cu ilində Vezuvi vulkanının partlayışı Neapolun cənubundakı Pompey, Herkulanum və Stabiya şəhərlərinin yox olmasına səbəb olmuşdur.

Vezuvi vulkanı eyni zamanda Spartakın başlatdığı üsyana ev sahibliyi edən ilk yerdir. Spartak, eramızdan əvvəl 73-cü ildə Capua şəhərindəki qladiator məktəbindən qaçan 77 dostu ilə birlikdə Vezuvi dağına sığındı.

Təhlükəsi haqqında

Maqma dəliklərindən çıxan maddələri tədqiq edən Fransa və İtaliya alimləri 1944-cü ildən bəri "susan" Vezuvinin partlayacağı halda 700 min nəfərin həyatının təhlükə altında qala biləcəyini bildirirlər. Yerin 8–9 km dərinliyində maqma növünün araşdırılmasının çox əhəmiyyətli olduğunu bildirən tədqiqatçılar indiki maqmanın tərkibinin min illər bundan əvvəlkinə oxşar olmasını və son dərəcə güclü partlayış meydana gətirəcəyini vurğulamışlar. Bu maqmanın sonuncu, 1944-cü ildəki partlayışda olduğu kimi bazaltik xüsusiyyətə sahib olması halda, partlayışın çox şiddətli olmaması ehtimalı ifadə edilmişdir.Vezuvi vulkanı püskürdükdə İtaliyanın bir şəhəri lavanın altında qalmışdır.

Mütəxəssislər lazımi tədbirlər görülməsə Vezuvi vulkanının növbəti püskürməsi zamanı 300 min insanın öləcəyini bildirirlər. İtalya milli geofizika və vulkan tədqiqatları institutu Vezuvi fəaliyyətə keçəcəyi təqdirdə baş verən hadisələri əvvəlcədən görmək üçün ilk dəfə 3D kompüter filmi hazırlayıb. Bu ehtimala görə 60 ildən çoxdur ki, fəaliyyətsiz olan vulkan püskürməyə başlayarsa, Vezuvinin arxasında təbii qalxan kimi dayanan Somma dağı sayəsində, yüksək risk daşıyan "qırmızı ərazi"nin şimal və şimal qərbində yaşayan 200 min nəfərin qaçmaq üçün daha çox vaxtı olacaq. Filmdə püskürmə vaxtı maqmanın hərarətinin 950 santidərəcə olacağı hesablanıb. Alimlər Vezuvidəki yeni bir püskürmənin Pompey şəhərinin yox olduğu, miladdan sonra 76-cı ildə baş verən püskürmə gücündə olmasından ehtiyat edirlər. Vulkanın fəaliyyətə keçməsi halında dağın ətəklərində olan 18 yaşayış ərazisinindən yarım milyon insanın köçürülməsi planlanır. "Geophysical Research Letters" dərgisində yayımlanan araşdırmada püskürmə vaxtı lavanın necə hərəkət edəcəyi və hansı yerlərin əvvəl köçürülməsi lazım olduğu haqqında mütəxəssis fikirləri yer alır.

Vezuvi vulkanının püskürməsi nəticəsində Pompey və Gerkulanum şəhərləri məhv olmuşdur. Püskürmə o qədər güclü olmuşdur ki, göyə sovrulan vulkan külünün bir hissəsi Yunanıstan ərazisinə də çatmışdır. Bu barədə Fessalonikadakı Aristotel Universitetindən olan mütəxəssislər məlumat vermişlər.

Vezuvi vulkanı

Yunanıstanlı tədqiqatçıların sözlərinə görə, eramızdan əvvəl 79-cu ildə baş vermiş vulkan püskürməsindən sonra vulkanik tullantıların qalıqları Vezuvidən 650 kilometr məsafədə olan Miqdoniya gölü rayonunda tapılmışdır.

"Müəyyən yerlədə külün qalınlığı üç metrə çatmışdır (partlayış o qədər güclü olmuşdur ki, çox böyük miqdarda kül 20-30 min kilometr yüksəkliyə qalxmışdır)" - Aristotel Univesitetindən olan mütəxəssis Fidikas Mixael bildirir.

İstinadlar

"Peakbagger.com". 2022-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-07-12.

Xarici keçidlər

Mizeno b. İskya Proçida Pompey Kapri Sorrento Neapol N E A P O L K Ö R F Ə Z İ İTALİYA Vezuvi
Neapol körfəzi

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] "Peakbagger.com". 2022-03-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-07-12.