Ayı

Ayı (lat. Ursus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Ayı
Elmi təsnifat
Domen:
Eukariotlar
Ranqsız:
Amorphea
Ranqsız:
Obazoa
Ranqsız:
Opisthokonta
Ranqsız:
Holozoa
Ranqsız:
Filozoa
Aləm:
Heyvanlar
Yarımaləm:
Eumetazoylar
Klad:
ParaHoxozoa
Klad:
İkitərəflisimmetriyalılar
Klad:
Nephrozoa
Tipüstü:
Sonağızlılar
Tip:
Xordalılar
Klad:
Olfactores
Yarımtip:
Onurğalılar
İnfratip:
Ağızçənəlilər
Klad:
Eugnathostomata
Klad:
Teleostomi
Klad:
Euteleostomi
Klad:
Xoanlar
Klad:
Rhipidistia
Klad:
Tetrapodomorpha
Klad:
Eotetrapodiformes
Klad:
Elpistostegalia
Klad:
Stegocephalia
Sinifüstü:
Dördayaqlılar
Klad:
Reptiliomorpha
Klad:
Amniota
Sinif:
Məməlilər
Klad:
Theriimorpha
Klad:
Theriiformes
Klad:
Trechnotheria
Klad:
Cladotheria
Klad:
Prototribosphenida
Klad:
Zatheria
Klad:
Tribosphenida
Yarımsinif:
Vəhşi heyvanlar
Klad:
Euteriyalar
İnfrasinif:
Plasentalılar
Maqndəstə:
Boreoeutheria
Dəstəüstü:
Lavrazioterilər
Klad:
Scrotifera
Qranddəstə:
Ferungulata
Mirdəstə:
Ferae
Klad:
Pan-Carnivora
Klad:
Carnivoramorpha
Klad:
Yırtıcıkimilər
Dəstə:
Yırtıcılar
Yarımdəstə:
İtkimilər
İnfradəstə:
Arctoidea
Fəsilə:
Ayıkimilər
Yarımfəsilə:
Ayılar
Triba:
Ursini
Cins:
Ayı
Beynəlxalq elmi adı
Vikianbarın loqotipi
Şəkil
axtarışı
ITIS  180541
NCBI  9639
FW  41331

Ayılar Şimali Amerika, Cənubi Amerika, Avropanın şimalı və Asiyada yayılmışdır.

Bədən quruluşu

Böyük gövdələri, qısa ətrafları, uzun burunları, yumru qulaqları, qısa quyruğu var. Hər pəncədə (arxa və ön) 5 barmaq var. Hər barmağın ucunda uzun və iti dırnaq yerləşir. Arxa ayaqları üzərində duraraq insan kimi yeriyə bilirlər.

Əksər ayıların rəngləri ağ, qara, qəhvəyi biri birrənglidir. Bu mənada sadəcə panda fərqlənir. Onun rəngi ağ-qara qarışıqdır.

Əsas xüsusiyyətləri

Erkək ayılar dişi ayılardan daha iri olurlar. Qoxubilmə bacarıqları çox inkişaf etmişdir. Sürətli qaçma, dırmanma və üzmə bacarıqları var.

Ağ ayının kütləsi 1000 kq-a çatır.

Ağdöş ayının uzunluğu 1.3–2 m, qara ayının 1.5–1.8 m, qonur ayının müxtəlif yarımnövlərinin uzunluğu 1.2–3 m, ağ ayının uzunluğu isə 1.6–3 m-dir.

Həyat tərzi

Hər bir ayı növünün yaşadığı ərazi quruluşu fərqlidir, amma ümumi olaraq deyə bilərik ki, ayılar ağac oyuqlarında, qayaların arasında, mağaralarda yaşayırlar.

Qış gələnədək bol miqdarda qidalanır və kökəlirlər. Qış boyu yuvalarında nizamsız şəkildə yatırlar.

Qidalanması

Qidalanma növlərə görə dəyişir. Məsələn, qütb ayısı ətyeyən, panda isə otyeyəndir. Bal, balıq, meyvə ailələrin xoşladıqları qidalardır.

Sinonimləri
  • Arcticonus Pocock, 1917
  • Danis J. E. Gray, 1825
  • Euarctos Gray, 1864
  • Mamursus Herrera, 1899
  • Melanarctos Heude, 1898
  • Mylarctos Lönnberg, 1923
  • Myrmarctos J. E. Gray, 1864
  • Selenarctos Heude, 1901
  • Thalassarctos J. E. Gray, 1825
  • Thalassarctus Gloger, 1841
  • Thalassiarchus Kobelt, 1896
  • Ursarctos Heude, 1898
  • Ursulus Kretzoi, 1954
  • Vetularctos Merriam, 1918

Növləri və yarımnövləri
  • Qonur ayı (Ursus arctos)
  • Baribal (Ursus americanus)
    • Ursus americanus altifrontalis
    • Ursus americanus amblyceps
    • Ursus americanus americanus
    • Ursus americanus californiensis
    • Ursus americanus carlottae
    • Ursus americanus cinnamomum
    • Ursus americanus emmonsii
    • Ursus americanus eremicus
    • Ursus americanus floridanus
    • Ursus americanus hamiltoni
    • Ursus americanus kermodei
    • Ursus americanus luteolus
    • Ursus americanus machetes
    • Ursus americanus perniger
    • Ursus americanus pugnax
    • Ursus americanus vancouveri
  • Ağ ayı (Ursus maritimus)
  • Himalay ayısı (Ursus thibetanus), Selenarctos tibetanus
    • Ursus thibetanus formosanus
    • Ursus thibetanus gedrosianus
    • Ursus thibetanus japonica
    • Ursus thibetanus laniger
    • Ursus thibetanus mupinensis
    • Ursus thibetanus thibetanus
    • Ursus thibetanus ussuricus
  • Etrus ayısı (Ursus etruscus) †
  • Mağara ayısı (Ursus spelaeus) †
  • Ursus minimus †

İstinadlar
  1. Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2006.
  2. Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0

Həmçinin bax
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.