Yıldız Texniki Universiteti

Bu gün Türkiyənin ən böyük texniki universitetlərindən biri olan Ulduz Texniki Universitetinin əsası respublikadan əvvəl qoyulan nadir universitetlərdəndir. İlk dəfə 22 avqust 1911-ci ildə Beşiktaşda Konduktor Məktəb-i Alisi adı altında fransız "Ecol de Conducteur" proqramına əsaslanaraq təhsil verməyə başlamışdır. Universitetin yaradılmasında bu adın istifadə edilməsinin səbəbi isə dövlət orqanlarında işləmək üçün ixtisaslı mühəndis və texniki işçilər hazırlamaq məqsədindən irəli gəlir. Osmanlı sultanı Sultan V Mehmed Rəşadın dövründə qurulmuşdur. 1921-ci ilə qədər Konduktor Məktəb-i Alisi adı altında fəaliyyətini davam etdirmiş, 1922-ci ildə adı Nafia Elm Məktəbi olaraq dəyişdirilmişdir. Nafia sözü osmanlı dilində ictimai işlər mənasını verir. Başqa sözlə, Ulduz Texniki Universitetinin məqsədinə uyğun olaraq adı dəyişdirildi və təhsil keyfiyyəti daha da artırıldı. Respublika qurulduqdan sonra eyni ad altında təhsil verməyə davam edən universitet 1937-ci ildə İstanbul Texniki Məktəbi adlandırıldı və bir çox yeni fakültələr əlavə edildi. Universitet, Türkiyədə yeni qurulan respublikaya hər cür mühəndis və texniki heyət yetişdirməyə başladı. 1937-ci ildə yalnız maşın və inşaat sahəsində tələbə yetişdirən Ulduz Texniki Universiteti, 1950-ci illərin başlanğıcında memarlıq, iqtisadiyyat, ədəbiyyat kimi bir çox sahələr üzrə təhsil verən universitetə çevrilməyi bacardı. 1959-1960-cı illərdə bu məktəbdə 1 il təhsil alan hər bir tələbəyə usta memar və ya usta mühəndis adı verilməyə başlandı.

1969-cu ildə universitetin adı dəyişdirilərək İstanbul Dövlət Mühəndislik və Memarlıq Akademiyası oldu. Həyata keçirilən bir çox şaxələndirmə və yeniliklərdən sonra ölkədə fəaliyyət göstərən özəl kolleclər bağlanmış və mühəndislik üzrə ixtisaslanmış kolleclər bu universitetə bağlanmışdır. Nəhayət, 1982-ci ildə universitetin adı, müasir formasına bir qədər oxşamış və Ulduz Universiteti olaraq dəyişdirilmişdir. Adın dəyişdirilməsi ilə Kocaeli Dövlət Mühəndislik və Memarlıq Akademiyası və Kocaeli Peşə Liseyi Ulduz Universitetinin nəzdinə keçmişdir. Ulduz Universiteti elm-ədəbiyyat, mühəndislik, ictimai elmlər və xarici dillər, Atatürkün inqilab tarixi və prinsipləri, türk dili, bədən tərbiyəsi və təsviri incəsənət fakültələrindən ibarət olmuşdur.

1992-ci ildən bəri Ulduz Texniki Universiteti adı altında xidmət göstərən bu məktəb bu gün Beşiktaş, Davutpaşa və Ayazağa şəhərcikləri ətrafında səpələnmiş 10 fakültə, 3 lisey və 2 institut ilə 25 mindən çox bakalavr, 7000-dən çox magistr və 3000-dən çox aspirant daxil olmaqla ümumilikdə 35 min tələbəyə təhsil verir. 1982-ci ildə Ulduz Texniki Universitetinin nəzdinə keçən Kocaeli Dövlət Mühəndislik və Memarlıq Akademiyası və Kocaeli Peşə Liseyi isə 1992-ci ildə ayrılmış və ayrıca Kocaeli Universiteti olaraq qurulmuşdur.

Universitetin Davudpaşa kampusunda yerləşən kitabxanası

Ulduz Texniki Universitetinin Davudpaşa şəhərciyinin böyüməsi səbəbilə burada kitabxana ehtiyacı yaranmışdır və bu ehtiyac 2011-ci ilin may ayında Davutpaşa Mərkəzi Kitabxanasının inşası ilə nəticələnmişdir.[2] Kitabxanaya 15 iyul şəhidi Prof. Dr. İlhan Varank adının verilməsi qərara alınmışdır. Müasir kitabxana binası olaraq dizayn edilmiş və ağıllı bina xüsusiyyətləri ilə təchiz olunmuş kitabxana 5 mərtəbədən ibarətdir. Kitabxananın əsas məqsədi sadəcə universitet üçün deyil, həm də milli səviyyədəki bütün elmi tədqiqatlar üçün bir məlumat mənbəyi yaratmaqdır.[3] Bu məqsədlə, müasir kitabxana binası ən sürətli və ən uyğun şəkildə elmi araşdırmalar üçün məlumat ehtiyaclarını qarşılamaq üçün fasiləsiz xidmət göstərir.[4]

Kitabxanada 4 oxu zalı var. B1 mərtəbəsində 60 nəfərlik tədris və məlumat otağı və 47 nəfərlik audio-vizual materiallar və kompüter laboratoriyası otağı mövcuddur. Bundan əlavə, 000-499 təsnifat aralığındakı mövzularda kitablar da B1 mərtəbəsindədir.[5] Həmçinin, kitabxanada 80 nəfərlik konfrans zalı da xidmət göstərir. Birinci mərtəbədə 36 nəfərlik qrup tədris otağı, 120 nəfərlik oxu zalı, 44 nəfərlik tədqiqat mərkəzi, tezis və layihə salonu yerləşir. Birinci mərtəbədə 500-699 sinif təsnifatı daxilində fənlər üzrə kitablar kolleksiyası, 205 nəfərlik oxu zalı və 8 fərdi tədris otağı yerləşir.[6] İkinci mərtəbədə 500-699 sinif təsnifatı daxilində fənlər üzrə kitablar toplusu və 112 nəfərlik kitab oxu salonu var. Çap və elektron materiallar baxımından çox zəngin bir kolleksiyaya sahib olan kitabxana, universitetin təhsil siyasətinə uyğun olaraq, daim yeni kitablarla təmin edilir. Hər zaman təhsili dəstəkləyən kitabxana istifadəçilərin kolleksiyadan maksimum səviyyədə yararlanması üçün özünü daim inkişaf etdirir.[7]

Ulduz Texniki Universitetinə qəbul Türkiyədə aparılan 500 ballıq yerli qəbul imtahanı vasitəsilə aparılır. Universitetdə ən yuxarı keçid balı 507,617 ilə kompüter mühəndisliyi, ən aşağı isə 298,871 balla mədəni irsin qorunması və restavrasiyası fakültəsi üzrə olmuşdur.[8] Qlobal universitet sıralamalarında qabaqcıl yer tutan memarlıq üçün keçid balı 461,120, elektronika mühəndisliyi üçün 458,589, iqtisadiyyat üçün isə 351,831 olmuşdur. 2016-cı ildə qəbul olanların bal ortamalası 386,382 olarkən, 2019-cu ildə bu göstərici geriləyərək 351,851 bala düşmüşdür.[9] 2019-cu ildə tələbələr üçün keçən ilə nisbətən 128 daha çox yer olmaq üzərə ümumilikdə 4 145 boş yer ayrılmışdır.[10] 210 yer ilə mexanizm mühəndisliyi ən çox yer ayrılan fakültə olarkən, 30 yer ilə elektronika və rabitə mühəndisliyi ən az yer ayrılan fakültə olmuşdur.[11]

2019-cu ildə universitetə müraciət edənlərin 71.9%-i qəbul almış, tələbələrin sayı ümumilikdə 34 392 olmuşdur.[12] Universitetə qəbul olanların 59.1%-i İstanbul sakini, 40.9% isə digər şəhərlərin sakini olmuşdur. Digər şəhərlər arasında Ankara, İzmir, Malatya, Muğla, Kayseri, Şanlıurfa və Zonquldak daha çox seçilmişdir. Qəbul alan tələbələrin 52,7%-i qadın, 47,3%-i isə kişi olmuşdur.[13]

Universitetdə ardıcıl 4 il təhsil haqqı ödənilmədikdə, qayıbların sayı limiti keçdikdə və ya imtahanlardan nəzərdə tutulan qədər uğursuz nəticə göstərdikdə universitet tələbələrinin qeydiyyatları silinir.[14] 2018-ci ildə 1 015 tələbənin, 2019-cu ildə isə ümumilikdə 987 tələbənin qeydiyyatı silinmişdir.[15] 2016-cı ildə 5 665, 2017-ci ildə 5 370, 2018-ci ildə 5 337, 2019-cu ildə isə 5 571 tələbə universiteti uğurla bitirərək məzun adını qazanmışdır.[16]

Ulduz Texniki Universiteti, 2018-ci ildə Times Higher Education tərəfindən dünyanın ən yaxşı 1000 reytinqli universiteti siyahısına daxil edilmişdir.[22] 2020-ci il QS World University Rankings sıralamasında Ulduz Texniki Universiteti elektrik-elektronika və mexanika fakültələri üzrə 351-400-cü sıralarda yer almışdır. Fizika və astronomiya fakültələri üzrə isə 501-550-ci yerdə qərarlaşmışdır.[23] Bununla yanaşı, iqtisadiyyat və idarəetmə fakültəsi üzrə siyahıda 451-500-cü yeri tutumuşdur.[24][25] Dünya universitetləri reytinq təşkilatı Times Higher Education tərəfindən dərc edilən Sosial Elmlər, İqtisadi və İnzibati Elmlər və Hüquq sahələri üzrə 2022-ci il dünya universitetləri reytinqi siyahısında Ulduz Texniki Universiteti, ODTÜ, Sabancı və Bilkent universitetləri ilə birgə olaraq 401-500-cü sırada yerini almışdır.

Dünya universitetlərinin akademik reytinqi 2019-cu il siyahısına görə universitet inşaat mühəndisliyi üzrə 201-300-cü, mexanika mühəndisliyi üzrə 301-400-cü, fizika və kimya mühəndisliyi üzrə isə 401-500-cü yerdə qərarlaşmışdır.[26] ABŞ-nin News & World Report qəzetinin sıralamasına görə isə Ulduz Texniki Universiteti ən reytinqli qlobal universitetlər arasında 769-cu, mühəndislik ixtisası üzrə isə 292-ci yeri tutmuşdur.[27]

2019-cu il CWTS Leyden sıralamasına görə isə universitet mühəndislik ixtisası üzrə 762-ci, riyaziyyat və kompüter elmləri sahəsi üzrə 422-ci sırada yer alır. URAP 2018 siyahısında isə universitet, mühəndislik fakültəsi üzrə 461-ci yeri tutmuşdur.[28][29] RUR reytinqi tərəfindən 2019-cu ildə hazırlanan siyahıya görə isə universitet qlobal sıralamada 660-cı, texniki elmlər üzrə 529, təbiət elmləri üzrə isə 598-ci yerdə qərarlaşmışdır.[30]

EECA Universitet Sıralaması 87-dir.[31]