Transkripsiya (genetika)

Transkripsiya — bütün canlı hüceyrələrdə baş verən və DNT-nin bir zəncirindəki nukleotidlərin ardıcılığı şəklində yazılmış genetik məlumatın RNT-yə komplimentar prosesidir.

Transkripsiya

Gen və ribosom arasında vasitəçi rolunu məlumat RNT-si (m-RNT) yenin bir zəncirinə əsasən baş verir. Məlumat RNT-nin sintezində RNT-polimeraza fermenti iştirak edir. Promator RNT-polimerazla birləşib və məlumat RNT-nin sintezinə başlayan DNT sahələrindən biridir. RNT-polimerazın sahəyə çatması terminator adlanır vı sintez başa çatır. Məlumat RNT sintezi nüvədə olan sərbəst ribonukleotidlərin komplementar prinsipi ilə gen zincirinin birinə əsasən baş verir. Demək olar ki, gendə mövcud olan zülalın quruluşuhaqqında mlumat məlumat RNT-yə yazılacaq. Bunun üçün də məlumat RNT-nin sintezi transkripsiya adlanır (ing. Transcribe - köçürmək) Məumat RNT-ni matris-RNT də (m-RNT) adlandırırlar.

Gendə zülalın quruluşu haqqında məlumatları - eqzonları və qeyri məlumat sahələrini - intronları daşıyan sahələr var. transkripsiya zamanı məlumat RNT-dən öncə gələn Pre-məlumat RNT sintez olunur. Bu zaman həm eqzon, həm də intronlar köçürülürlər. Sonra fermentlərin təsiri ilə intronlar çıxır, və eqzonlar birləşir. bunun nəticəsində də yetişmiş məlumat RNT-si yaranır. Bu proses splaysinq adlanır. Sintez olan məlumat-RNT nüvədən sitoplazmaya, zülalın sintez yerinə - ribosomlara keçir.

RNT-nin DNT-nin üzərində sintez olunmasına nəzarət edən ferment ilk dəfə 1959-cu ildə S. Vays tərəfindən siçovulun qaraciyərindən alınmışdır. və bu ferment RNT-polimeraza adlanır.[1]

Transkripsiya DNT-asılı RNT-polimeraza fermenti ilə kataliz edir.