Türki dili

Türki (تورکی / ترکی ) — XI əsrdən XX əsrin əvvəllərinə qədər yazılmış, ağır iranlaşmış Osmanlı dilinin istifadə olunduğu Osmanlı imperiyası hüdudlarından kənarda türk müsəlman xalqları[1] tərəfindən istifadə edilən türk ədəbi dili. .

Türk dili ilə səhv salmayın.
Türki dili
Ölkələr
Regionlar Mərkəzi Asiya, Volqaboyu, Xəzərönü, Qafqaz, Krım, Kiçik Asiya
Təsnifatı
Nostratik dillər
Altay dilləri
Turki
Yazı ərəb əlifbası

Tarixi

Qaraxanlı-uyğur dilinin yerli dillərlə qarşılıqlı əlaqəsinin nəticəsi olan qarluq (qarluq-xarəzm) əsasında yaranmışdır (-d- dilinin tədricən -j- dili ilə əvəzlənməsi).[2]

Bir neçə regional variantın mövcudluğuna baxmayaraq, onların ümumiliyi var idi:

  • türk dillərinin bir-birinə yaxınlığı və islamı qəbul edən müxtəlif türk əraziləri arasında aktiv mədəni və dil əlaqələri;
  • fars dilinin hərflərindən – ərəb yazısına aid olan, saitlərin qrafikada tam əks olunmadığı və buna görə də müxtəlif regionlarda eyni sözün yerli tələffüz ənənəsinə uyğun olaraq dəyişkən oxunuşu olan fars yazısından istifadə;
  • ərəb-fars leksik alınmalarının bolluğu.[3]

Regional variantları

Onun təsiri altında olan türki dili və türki dilinin areallarının regional variantları:

İstinadlar
  1. Тюркские языки. Языки мира (статьи «Чагатайский язык» и «Тюрки язык»)
  2. Э. Р. Тенишев. Язык межнационального общения золотоордынской эпохи Arxiv surəti 27 aprel 2014 tarixindən Wayback Machine saytında
  3. М. З. Закиев Татары: проблемы истории и языка — Казань, 1995 г.
  4. Э. Н. Наджип, Г. Ф. Благова. Тюрки язык. Языки мира: Тюркские языки. М., 1996 г. стр 127.
  5. Н.И. Егоров. "Тюрки язык". Электронная Чувашская энциклопедия. İstifadə tarixi: 11.01.2020.
  6. Şablon:BRE

Əlavə ədəbiyyat
  • Казембек А. К. «Общая грамматика турецко-татарского языка…, обогащенное многими новыми филологическими исследованиями автора», 2 издание, испр. и доп., 1846.
  • Баскакова Н. А. О периодизации истории литературного языка тюрки: Лингвогеография, диалектология и история языка. Кишинев, 1973;
  • Тенишев Э. Р. Языки древне-среднетюркских памятников в функциональном аспекте // Вопросы языкознания, 1979, № 2;
  • Наджип Э. Н. Исследования по истории тюркских языков XI—XIV вв. М., 1989.
  • [slovar.cc/rus/bse/527542.html Современный толковый словарь. 2003]
  • Егоров Н. И. Тюрки язык // Чувашская энциклопедия.
  • Лингвистический энциклопедический словарь. 2009
  • Энциклопедия Башкирии. Ст. Тюрки.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.