Spiritizm

Spiritizm (lat. spiritus “can, ruh”) — XIX əsrin ortalarında Fransada Allan Kardek tərəfindən işlənmiş dini-fəlsəfi doktrina.

Rusiyada "spiritizm" termini daha ümumi məna kəsb edərək, bir tərəfdən spiritizmin dini fəlsəfəsi ilə, digər tərəfdən isə sözdə "masaçevirmə", avtomatik yazı və sözün geniş mənasında spiritizm (spiritik seanslar) təcrübəsi ilə sinonimləşdi.

Kardek "Ruhlar Kitabı"nın girişində bildirmişdir ki, o, öz doktrinasını təyin etmək üçün yeni “spiritizm” termini təqdim edir, çünki “yeni anlayışlar yeni adlar tələb edir”[1] . Bununla belə, bu söz dərhal çoxsaylı mənalar qazandı, adətən alçaldıcı və bir çox dini və gizli cərəyanlara, o cümlədən: kandomble, umbande, kaoday, santeriya, eləcə də Afrikadakı animizm ənənələrinə tətbiq olunmağa başladı. Spiritizmin ardıcılları sonradan iki anlayışın sferalarını bir-birindən ayırmağa bir neçə dəfə cəhd etdilər. A. Konan Doylun “ Spiritualizm tarixi ”ndə o, aydınlaşdırır: “spiritizm spiritualizmin bir hissəsidir, lakin əksinə deyil” [2] .