Sirdaş (personaj tipi)

Sirdaş və ya konfidant (ing. confidant) — uydurmada, protaqonistin sirr verdiyi və inandığı personaj. Sirdaşlar mühüm personajlar arasında və ya əksinə, süjetdə ayrı bir rola malik olmayan obrazlar ola bilərlər.[1]

Pilad və Orest. Fransua Buşo. Burada, Pilad Oresti dəlilik ovsunundan müdafiə edir.

Rol

Sirdaşlar hər hansı bir süjetdə ikinci dərəcəli rola malik olurlar və adətən protaqanistin sirrlərinə qulaq asan, onun şəxsiyyətini araşdıran və ona tövsiyə verən[2] bir dostu canlandırırlar.[1] Protaqonistin monoloji nitqlərində passiv bir dinləyici rolu canlandırmaq yerinə, sirdaşlar hekayənin davam etdirə və ya izləyicinin reaksiyalarını təmsil edə bilər.[3] Termin rəqəmsal dünyada "PocketConfidant" (azərb. Cib-Sirdaşı‎) adı yaratmaqda istifadə olunub. "PocketConfidant" istifadəçilərin süni intellektin yardımı ilə öz problemlərini və işlərini daha yaxşı anlaması üçün nəzərdə tutulan texnoloji bir markadır.

Tarix

Sirdaşın qərb ədəbiyyatında mövcudluğu Qədim Yunanıstan dramına, xüsusilə də Evripidin əsərlərinə gedib çıxır.[4] Hekuba pyesindəki Aqamemnon personajları və Orest preysindəki Pilad protaqonist üçün bir məsləhətçi, öz şəxsiyyətləri üçünsə bir tərcüməçi rolunu canlandırdıqlarından onlar sirdaş kimi xidmət göstərirlər.[5] Sirdaş rolu XVII əsr Fransa dramında xüsusi bir önəmlilik daşımış, ancaq Jan Rasinin və Pyer Kornelin pyeslərindən sonra məşhurlaşmışdır. Rasinin və Kornelin əsərlərində sirdaş rolu daha mürəkkəbləşmişdir.[6] Buna baxmayaraq, Fransua Edlen kimi dramaturqlar Kornelin sirdaş rolundan istifadəsinin "zərifliyə və gözəlliyə" malik olmadığını demişdir.[7] Uilyam Şekspir və əsərləri üzrə araşdırma aparan alim Fransis Şoff Hamlet faciyəsindəki Horationun "Rasinin yaratdığını sirdaşdan fərqli olaraq, sadəcə protaqonistin bir məruzəçisi və dinləyicisi" rolunu canlandırdığını demişdir.[8]

Dyord Lukats kimi şərhçilər sirdaş rolunun müasir ədəbiyyatda istifadəsinin azaldığını sitat gətirmişdir.[9]

İstinadlar
  1. Lauton, 1943. səh. 19
  2. Pevis, 1998. səh. 74
  3. Pevis, 1998. səh. 75
  4. Uort-Stilianu, 1999. səh. 2
  5. Lauton, 1943. səh. 20
  6. Lauton, 1943. səh. 25
  7. Uort-Stilianu, 1992. səh. 229
  8. Şoff, 1956. səh. 53
  9. Kennedi, 1983. səh. 67

Ədəbiyyat
  • Kennedi, Endru K. Dramatic Dialogue: The Duologue of Personal Encounter. Kembric: Cambridge University Press. 1983.
  • Lauson, H. U. "The Confidant in and before French Classical Tragedy". The Modern Language Review. 38 (1). 1943: 18–31. doi:10.2307/3717370. JSTOR 3717370.
  • Patris, Pevis. Confidant // Dictionary of the Theatre: Terms, Concepts, and Analysis. Toronto, Buffalo və London: University of Toronto Press. 1998. 74–5.
  • Şerer, Jak. La dramaturgie classique (2nd). Paris: Armand Colin. 2014.
  • Şoff, Fransis C. "Horatio: A Shakespearian Confidant". Shakespeare Quarterly. 7 (1). 1956: 53–57. doi:10.2307/2866115. JSTOR 2866115.
  • Uort-Stilianu, Valeri. "La querelle du confident et la structure dramaturgique des premières pièces de Racine". Littératures Classiques (fransız). 16. 1992: 229–46.
  • Uort-Stilianu, Valeri. Confidential Strategies: The Evolving Role of the Confident in French Tragic Drama (1635-1677). Cenevrə: Librairie Droz. 1999.

Xarici keçidlər
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.