Qorağan

Bəzi tədqiqatçılar oykonimi qədim türk dillərində "dayanacaq", "hərbi düşərgə" mənasında işlədilən qori-qan (monqol variantı xoruqan) sözü ilə əlaqələndirib, yaşayış məntəqəsinin monqol işğalından (XIII əsr) sonra yarandığını güman edirlər. Ehtimal ki, kənd monqol işğalı dövründə hərbi məqsədlə salınmış məntəqə əsasında yaranmışdır. Azərbaycanda monqol mənşəli sözlərdən yaranmış toponimlərin çoxu Şəki, Balakən, İsmayıllı, Qax rayonlarının payına düşür.[2]

1917-ci ildə, fevral inqilabından sonra Zaqatalanın nüfuzlu din xadimlərindən olan Hafiz Əfəndi (1920 və 1930-cu illərdə Zaqatalada antisovet üsyanlarının başçısı) vaxtı ilə çarizmin xristianlaşdırdığı bəzi məntəqələrdə, ələlxüsus da Qorağan kəndində sakinləri yenidən islam dininə döndərmək məqsədilə fəal təşviqat aparırdı. Bu da bölgədə konfessional zəmində gərginlik doğurmuşdu.[3] XX əsrin 30-cu illərində isə Qorağan kəndində yaşayan xristian ingiloyların əksəriyyəti Gürcüstana köç edərək Tsiteltskaro rayonunda Samtatskaro (əvvəlki adı Anaqar Qorağan) kəndində məskunlaşmışlar.

Kənd Acıçay sahilində, Alazan-Əyriçay çökəkliyində yerləşir. Relyefi düzən-çay-meşə relyeflərindən ibarətdir. Kəndin ərazisində çoxlu düzən yerlər kənd təsərrüfatının və maldarlığın inkşafına kömək edir. Çaylardan Acıçay kəndin yaxınlığından keçir. Meşə ərazisi kəndin ətrafında çox zəngindi. Meşələrdə çox nadir növlü agaclar da var. Meşələrdə ən əsas palıd və vələs agacları bitir.

Kəndin iqlimi yayda çox isti, qışda da çox sərt şaxtalı keçir. Amma yaz və payız aylarında çox gözəl xoş hava olur. Əsasən yağıntılı aylar payız ayları olur, sentyabrın axırlarından noyabra kimi. Bu aralar çox intensiv yağışlar yağır. Bütün bunlara baxmayaraq kəndin təbiəti çox rəngarəngdi.

Əhalinin mütləq əksəriyyəti milli tərkibcə Azərbaycan Türklərindən ibarətdir və Azərbaycan Türkcəsində danışır.[4] 1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən kənddə 313 təsərrüfatda hər iki cinsdən toplam 1284 nəfər əhali yaşamaqdadır.[5]

Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyəti heyvandarlıq və əkinçilik təşkil edir. Kənddə əvvəllər dənli bitkilərlə bərabər tütün də əkilib. Hazırda çox az sayda tütün sahəsi qalıb. Kənddəki bostan sahələrində müxtəlif növ tərəvəzlər becərilir. Kəndin qurtaracağında Qanıxçaya yaxın yerdə müalicəvi əhəmiyyətli mineral su çıxan Qavanq bulağı var. Onun müalicəvi tərkibinin olması hələ sovet dövründən tədqiq olunub. Son vaxtlar bu suyun sənaye üsülu ilə emal olunması və qablaşdırılaraq ölkə əhalisinə çatdrılması üçün əməli işlər görülüb. Su mədə-bağırsaq və həzm sisteminə müalicəvi təsir gücünə malikdir. Qavanq bulağına yaxın ərazidə hələ suyunun tərkibi öyrənilməmiş, kənd əhalisi arasında Göy bulaq (suyunun rəngi göy olduğu üçün) adı almış bulaq da var.