Qobi qonur ayısı
Qobi qonur ayısı (lat. Ursus arctos gobiensis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin ayıkimilər fəsiləsinin ayı cinsinin qonur ayı növünə aid heyvan yarımnövü. Monqolustan ərazisində Qobi səhrası ərazisində yaşayırlar. Hazırda nəslinin kəsilmə ehtimalı yüksəkdir. Monqolustanın endemik canlısı olması və nəslinin kəsiləsi təhlükəsi ilə əlaqədar Monqolustan Qırmızı kitabına daxil edilmişdir. Xüsusi ilə onların kiçik populyasiyaya malik olması ilə əlaqədar onlar üçün təhlükəni artırır. Son genetik abalizlər nəticəsində onların sayının 22–31 baş (2012-ci ildə bununla bağlı aparılan elmi ekspedisiya zamanı) olması qeydə alınnışdır.
| Qobi qonur ayısı | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
Domen: Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: ParaHoxozoa Klad: Nephrozoa Tipüstü: Tip: Klad: Olfactores Yarımtip: İnfratip: Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Arctoidea Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Ursini Cins: Növ: Yarımnöv: Qobi qonur ayısı |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
||||
| ||||
Sistematik xüsusiyyəti
Bəzən Qobi qonur ayısını Ursus arctos pruinosus yarımnövü ilə eyniləşdirirlər. Bu isə onların morfoloji uyğunluqlsrı iləizah olunmağa görədir. Ancaq sovet terioloqları Vladimir Yevgeni Sokolov və Viktor Nikolayeviç Qobi qonur ayısının kəllə quruluşunu əsas gətirərək onlar tibet ayıları ilə deuil daha çox Tyanşan ayıları olan Ursus arctos isabellinus yarımnövünə bənzərlikləri qeydə almışlar. Bir müddət sonra elə həmin müəlliflər bu ayıların müstəqil yarımnöv olmasını qeydə almışlar.
ệ== Təsviri == Adəti üzrə ayılar heçdə iri olmur. Kəlləsi ümumilikdə 323 mm uzunluğuna malikdir. Kürkünün rəngi parlaq-bozdan tutmuş ağımtıl-mavinin müxtəlif çalarlarında ola bilir. Kürkü kobuddur. Qarın, boğaz və əllərinin daxili hissələrində rənglər fərqlidir. Arxa pəncələrində yerləşın ikinci və üçüncü barmaqlar digərlərinə nisbətdə daha uzundur. Barlaqları və pəncə yastıqcıqları arasında məsafə 20 mm-dən çox deyildir. Bu baxımdan digər yarımnövlərdən fərqlənirlər.
Ekologiya
Qobi qonur ayısı Atas-Boqda və Saqan-Boqda dağlarının quru çay vadilərində yayılmışlar. Yay ayları əsasən vahələrin yaxınlıqlarında qərar tuturlar. Onların qidasının əsasını giləmeyvəlır təşkil edir. Xüsusi ilə Nitrarianın müxtəlif növləri bu baxımdan seçilir. Səhrada olan həşaratlar, kiçik onurğalılar qidasını təşkil edir. İstər gecələr, istərsə gündüzlər aktiv olur. Qayalıqlarla olduqca asanlıqlar hərəkət edə bilir. Ehtimal edilir ki, qış yuxusu 2–3 aydan çox çəkmir. Məlumatlara görə onlar qışı mağaralarda keçirir.
Maraqlı fakt
Monqollar ölkənin şimal hissəsində yayılmış ayıları xuren bavqay adlandırdıqları təqdirdə, Qobi qonur ayısına Mazalay deyirlər. Bu isə gönü sübut edir ki, monqollar bu canlıların fərqli növ olmasını düşünürdülər.