Qazi Husrev bəy mədrəsəsi

Qazi Husrev bəy XVI əsrin birinci yarısında Bosniya sancağının sancaqbəyi olmuşdur (1480—1541). O, Sarayevo şəhərinin infrastrukturuna öz töhfəsini vermişdir. 8 yanvar 1537-ci ildə Qazi Husrev bəy şəhərdə mədrəsə təşkil etmişdir. Hazırda mədrəsə onun adınını daşıyır[1].

Mədrəsənın binası çoxbucaqlıdır. Onun orta hissəsi sinif otaqları üçün ayrılmışdır. Yan tərəflərdə isə yaşayış otaqları yerləşir. Mədrəsə binası şəhərin mərkəzində yerləşir və o dövr Osmanlı imperatorluğunun aparıcı memarlarından olan fars Acəm Əzir-Əli tərəfindən layihələndirilmişdir. Mədrəsə Dubrovnikdən olan ustalar tərəfindən inşa edilmişdir. Bina İstanbul memarlıq məktəbi əsasında inşa edilmişdir. Binanın damı kirəmitlə örtülmüşdür. Kompakt, harmonik və monumental bir bina Sarayevin simvollarından birinə çevrilmişdir. Bütövlükdə binanın yenidən qurulmasına baxmayarq özünün orijinal tərzini qorumuşdur[1].

Mədrəsə professorları Qazi Husrev bəy tərəfindən nəzərdə tutulmuş ciddi meyarlar əsasında seçilirdi. Mədrəsədəki iş olduqca cəlbedici idi. Bir çox professorlar burada dərs deməyə can atırdı. Onlar arasında ərəb, türk, alban və boşnak alimlər vardı. Mədrəsədə müasir siniflər, yaxşı qidalanma və rahat yaşayış şərtləri mövcud idi. Yüksək təhsil standartları sayəsində mədrəsələrin məzunları sonradan uğurlu karyera qura bilirdilər. Onlar arasından hakimlər, generallar, imamlar, müftilər, proferrorlar, alimlər, akademiklər, icra başçıları, diplomatlar, nazirlər və digər məmurlar çıxırdı[1].

Qazi Husrev bəy mədrəsəsi iki tikilidən ibarətdir:qadın və kişilər üçün bütün təhsil şərtlərini ödəyən tədris sinifləri. Üstəlik qadın və kişilərin ayrılıqda qalması üçün yataqxanalar belə mövcud idi[1].