Qars kanoner qayığı
Qars — Çar Rusiyası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və SSRİ-nin donanmasına daxil olan kanoner qayığı.[1]
Qars | ||
Ümumi məlumatlar | ||
---|---|---|
Adı: | Qars | |
Sahibi: | Çar Rusiyası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti SSRİ | |
Gəmini hazırlayan tərsanə: | Novoe Admiralteystvo tərsanəsi | |
İnşa edildiyi yer: | Sankt-Peterburq, Çar Rusiyası | |
Hazırlanmağa başlanması: | dekabr 1908 | |
Dənizə salınması: | 22 avqust 1909 | |
İlk səfəri: | 1910 | |
Vəziyyəti: | ||
Xüsusiyyətləri | ||
Sinifi və Tipi: | Kanoner qayığı | |
Qeydiyyat portu: | Bakı | |
Uzunluğu: | 61.75 metr | |
Sürəti: | 14.5 Knot | |
Həcmi: |
Xidməti
1919-cu ilin yazında Bakını tutmaqla Xəzər bölgəsində ingilislərin mövqeyi xeyli dərəcədə möhkəmlənmişdi.[2] Bakının neft məhsullarını və əsas sənaye obyektlərini, həmçinin Xəzər hərbi və ticarət donanmasının 147 gəmisini "Britaniya neft müdiriyyətinə" tabe etdirərək, Xəzər dənizində öz hərbi-dəniz donanmasını yaratmaq üçün təcili tədbirlər görməyə başlamışdı.[2] "Ərdəhan" və "Qars" gəmilərinin əsasən ruslardan komplektləşdirilmiş komanda heyəti həm ingilislərə, həm də ağqvardiyaçılara düşmən kimi baxırdı.[2] 26 fevral 1919-cu ildə Xəzər dənizinin qərb sahillərindəki ağqvardiyaçı ordusunun komandanlığının əməliyyat məlumatında deyilirdi: "Ən böyük gəmilərdən "Ərdəhan" və "Qars" pis vəziyyətdədir".[2] 1918-ci ilin əvvəllərində bu gəmilərin matrosları Bakı kommunistləri vasitəsilə Həştərxandakı sovet komandanlığına bir neçə dəfə xahişlə müraciət etmişdi: "Sovet hakimiyyətinə qayıtmaq üçün onların təhlükəsizliyi təmin edilsin".[3] "Qara dəniz ordusu"nun baş komandanı general C. F. Milnin 1918–1920-ci illərdə öz komandanlığı altında olan ordunun Qafqaz və Xəzər ətrafındakı əməliyyatları haqqında məruzəsində qeyd olunduğu kimi, həmçinin 1921-ci ilin yanvarında İngiltərə hökumətinin "London" qəzetinin əlavəsində çap edildiyi kimi, Xəzər hərbi donanması gəmiləri heyəti (iki kanoner — "Ərdəhan" və Qars" gəmiləri, həmçinin bir neçə yardımçı gəmi) "bolşevizmə meyil etməsinə görə" 1 mart 1919-cu ildə torpeda katerləri tərəfindən batırılma qorxusu ilə ləğv edilmişdi.[4] Beləliklə, matrosların "Qars" və "Ərdəhan" gəmilərini qaçırmağa göstərdikləri hər iki cəhdi ingilislər zərərsizləşdirmişlər.[2]
İstinadlar
- "Erməni hərbi birləşmələri və onların Bakıdakı mart soyqırımında rolu". 1905.az. 2021-11-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 yanvar 2018.
- Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Xəzərdə hərbi dənizçilik əməliyyatları. "Hərbi bilik". — 2009. — № 2. S. 78–90.
- . Военные моряки в борьбе за власть Советов в Азербайджане и Прикаспии. 1918–1920 г. //Сборник документов. Баку: Элм, 1971
- "Dialoq" (Moskva). 1993. № 2 (jurnal)