Oskar Vayld

Görkəmli İngilis yazıçısı Oskar Vayld 1854-cü ildə anadan olmuşdur. Yaradıcılığa tələbəlik illərindən başlamışdır. O, bir çox nağılların müəllifidir. Onun yazdığı nağıllarla xalq nağılları arasında böyük fərq var. İlk növbədə o, uşaqların qarşısında ciddi problemlər qoymuşdur. Bunlar: xeyrlə şəri ayırmaq və olum ölüm.

Onun nağılları iki hissədən ibarətdir: I hissəyə "Xoşbəxt şahzadə və diğər nağıllar", II hissəyə " Nar ev" , " Bülbül və qızılgül" daxildir. Onun bu nağıllarında dostluq və sədaqətdən danışır. Bu nağıllarda o. Ilk növbədə məhəbbətə, dostluğa, səadətə müraciət etmişdir." Bülbül və qızılgül" nağılında o, insanlarda olan yalançılığı, insani sevginin şana, şöhrətə, pula dəyişildiyini açıb göstərmək istəmişdir. Burada bülbül bir tələbənin sevgisi yolunda tökdüyü göz yaşlarına, ah-naləsinə dözməyib özünü qurban verir ki, tələbə al rəngli qızılgülü öz sevgilisinə apara bilsin, lakin tələbə gələndə görür ki, artıq onun sevgilisi başqa bir varlı adama ərə gedib. Bu al rəngli, bülbülün canı bahasına əldə olunan qızılgülü o daş-qaşa satır. O, qızılğüldən daş-qaşı üstün tutur. Bunu görən tələbə məhəbbətin bir heç olduğunu görüb bundan sonra ağıl sahibi söz verir. O. Vayldın nağıllarını oxuduqca H. X. Andersenin "Donuzotaran" nağılı yada düşür. Burada şahzadə qız həqiqi əşyalara məhəl qoymayıb cansız oyuncaqlara üstünlük verir. O. Vayld öz nağıllarında zəmanə insanlarının meşşan həyat tərzini, daş-qaşa, şan-şöhrətə aludə olduğunu göstərməyə çalışmışdır.

Digər "Ulduz oğlan" nağılında o, kimsəsiz uşaqlardan, insanın öz gözəlliyindən, özündən çox razı olmasından, hətta öz doğmalarının dilənçi vəziyyətində olduğu halda onları təhqir edib qovmaqla kifayətlənməyən oğlanı təsvir etmişdir. Ulduz oğlan hətta öz doğma anasının dalınca daş da atır. O. Vayldın nağıllarındakı bir çox cəhətlər haqqında danışmaq olar. Bu nağıllar kiçik uşaqlara və gənclərə həsr olunmuşdur.

O. Vayld 1900-cü ildə vəfat etmişdir.

• Gide A. Oscar Wilde In Memoriam. — Paris, 1948.
• Gide A. Prétextes, 1929.
• Gide A. Si le grain ne meurt. — Gallimard, 1951.
• Bendz E. O. Wilde a retrospect. — Göteborg, 1921.
• Braybrooke P. O. Wilde, 2 nd ed. — L., 1932.
• Choisy L. F. O. Wilde, — P., 1927.
• Davies R. H. The Letters of Oscar Wilde. — London, 1962.
• Davies R. H. More Letters of Oscar Wilde. — London, 1985.
• Davray H. O. Wilde. — P., 1928.
• Douglas A. O. Wilde et moi. — Paris, 1917.
• Douglas A. The Autobiography of Lord A. Douglas. — London, 1931.
• Ellman R. Oscar Wilde. Biography. — London, 1987.
• Hagemann C. O. Wilde. — Stuttgart, 1925.
• Harris F. The Life & Confessions of O. Wilde. — N. Y., 1917.
• Hirsch Ch. H. Teleny Ganymede club. — Paris, 1934.
• Holland V. Son of Oscar Wilde. — London, 1954.
• Hopkins R. T. O. Wilde: a study of the man and his work. — L., 1913.
• Hyde M. O. Wilde. — London, 1976.
• Langlade, Jacques de. Oscar Wilde, ou La Vérité des masques. — Paris, 1987.
• Lemonnier L. La vie d’Oscar Wilde. — P., 1931.
• Mason S. Bibliography of O. Wilde. — L., 1914.
• Mason S. O. Wilde and the Aesthetic Movement. — L., 1920.
• Millard C. S. O. Wilde and the aesthetic movement. — Dublin, 1920.
• Pater, Walter A Novel by Mr. Oscar Wilde. — N. Y., 1919.
• Ransome A. O. Wilde. — L., 1912.
• Renier G., O. Wilde. — P., 1933.
• Richter H. O. Wildes Dichterische Persö nlichkeit // Englische Studien. 1912. — Bd. 45.
• Symons A. Studies in prose and verse. — L., 1904.
• Symons A. A Study of Oscar Wilde. — L., 1930.
• Sherard R. H. The Life of O. Wilde. — L., 1906 [переиздание].
• Sherard R. H. The Real Oscar Wilde. — L., 1915.
• Sherard R. H. Twenty Years in Paris. — L., 1920.

Vayld çox yerdə biseksual olaraq xarakterizə edilməsinə baxmayaraq özünü Yunan mədəniyyətindən gələn bir kişi eşqi ənənəsinə bağlayır və Sokratik olduğunu iddia edirdi. Bu kəslərlə birlikdəlik yaşamışdı (xronoloji sıraya görə): Frank Miles, Constance Lloyd (həyat yoldaşı), Robert Baldvin və Lord Alfred Douglas. Vayld ayrıca bir çox jigoloyla da birlikdə olmuşdu. Tarixçilər ümumiyyətlə Vayldın homoseksuallığının fərqinə 17 yaşındakı Robert Rossa aşiq olduqdan sonra çatdığını söyləyirlər. Neil McKenna'nın The Secret Life of Oscar Wilde adlı bioqrafiyasında Wildenin homoseksuallığının fərqinə 16 yaşındaykən başqa bir gənc kişini öpdüyündə fərq etdiyi yazar. McKenna'ya görə Wilde 1874-cü ildə Oxford'a gəldikdən sonra cinsəlliyin aşkar və daha çox əsmər və cılız kişilərdən xoşlandığını öyrəndi. 70-ci illərin sonlarına doğru Wilde homoseksual eşqi mövzusunda özüylə eyni düşüncələrə sahib bir yoldaş qrupuna sahib idi və bu sıralarda Ualt Whitman'la tanış oldu. Bir yoldaşına Whitman'ın cinsi seçimini açıq edəcək şəkildə "Walt'ın öpüşü hələ də dodaqlarımdadır" dediyi bilinər. Wilde bütün bunlara baxmayaraq həyatından çox da xoşbəxt olmamış olacaqdı ki, özünü düzgün yola salmaq ümidiylə 1884-cü ildə Constance Lloyd ilə evlənmişdi. Wilde, Ross'la ilk tanış olduğunda öz cinsəlliyi mövzusunda hələ tam olaraq məlumatlı deyildi. Ross, Wilde'la tanış olmadan əvvəl də ona heyran qalır və Victoria dövrünün qatı əxlaq anlayışına qarşı ilgisizdi. Sonralar Ross, Lord Douglas'a Wildenin ilk məşuqunun özü olduğunu söyləyərək aralarında böyük bir qısqanclıq başlatdı. Wilde qısa zamanda içində gənc kişilərin olduğu bir həyata atıldı. Ona görə əlaqə panterlerle ziyafət çəkmək idi və təhlükə zövqün yarısı. Yazıçı həmcins eşqi ilk dəfə "Dorian Qreyin portreti" adlı romanında işlədi. 1891-ci ilin yazında Lord Douglas onu şair Lionel Johnson'la tanış etdi. Aralarında böyük bir dostluq başladı. Bu əlaqənin cinsi bir məzmunu olmadığını, yalnız intellektual səviyyədə olduğunu daha sonraları Lord Douglas söyləyəcəkdi.

• Сказки Оскара Уайльда Arxivləşdirilib 2011-09-16 at the Wayback Machine
• Оскар Уайльд — биографическая справка и переводы Александра Лукьянова
• Работы Уайльда на английском языке Arxivləşdirilib 2009-12-25 at the Wayback Machine