Orxon çayı

Orxon çayı (monq. Орхон гол, ing. Orkhon River, rus. Орхон) — Monqolustanda böyük tarixi-mədəni əhəmiyyəti olan çay. Çayın uzunluğu 1 124 km-dir, Hövzəsinin sahəsi 132 835 km2

Orxon çayı
Орхон гол
Ölkə  Monqolustan
Şəhərlər
  • Bulgan
  • Karakurum
  • Süxe-Bator
Mənbəyi Xangai dağları
 • Yüksəkliyi 1 084 m
Mənsəbi Baykal gölü
 • Yüksəkliyi 601 m
Uzunluğu 1 124 km
Su sərfi 120 m³/s
Hövzəsinin sahəsi 132 835 km²
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası
Orxon çayının coğrafi mövqeyi

Xangai dağlarından, 1 124 m yüksəklikdən başlayan Orxon çayı şimala tərəf axır və Rusiya sərhəddini keçmədən Selenqa çayı(monq. Сэлэнгэ гол) ilə birləşərək Baykal gölünə tökülür. Çayın uzunluğu 1 124 km-dir. Selenqa çayından 100 km uzun olan Orxon çayı Kerulen çayından (1254 km) sonra Monqolustanın ən uzun çayıdır.

Qış aylarında buzla örtülü olur. May və Sentyabr aylarında çayın təqribən 175 km-lik hissəsi gəmiçilik üçün yararlı olur.[1]

Orxon çayının sol tərəfindən Tola çayı(monq. Туул гол), sağ tərəfindən Eqoo çayıdır (monq. Эрөө гол). Bundan başqa Sarin (monq. Сарингол) və Tamir (monq. Хойд Тамир гол) çaylarıda Orxon çayına birləşir.

Tarixi-mədəni əhəmiyyəti

2004-cü ildə UNESCO tərəfindən 1220 km²-lik sahəni əhatə edən Orxon vadisi Ümumidünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.[2] Orxon çayının tarixi əhəmiyyətli yerləri:

Orxon çayının geniş görünüşü

Maraqlı faktlar

1731-ci ildə çayın sahilində Erdeni-Zuu monastrı yaxınlığında Tsin imperiyası ilə Cunqar xanlığı arasında döyüş baş vermişdi. Əfsanəyə görə, Cunqarlar məbədə girən zaman,məbədin himayəçisi tərəfindən qovulur və girişdəki daş şirlər nərildəməyə başlayır. Qorxuya düşən Cunqarlar Orxon çayına tərəf qaçırlar və çayda boğulurlar [4].

Həmçinin bax

İstinadlar
  1. CİA Factbook Mongolia Arxivləşdirilib 2010-12-29 at the Wayback Machine ingilis dilində. İstifadə tarixiː 2015-11-2
  2. Orxan-Yenisey abidələri Arxivləşdirilib 2018-12-26 at the Wayback Machine whc.unesco.org İstifadə tarixiː 2015-11-2
  3. Sinor, Denis (2002). "Old Turkic". History of Civilizations of Central Asia 4. Paris: UNESCO. pp. 331–333.
  4. Позднеев А. М. Монголия и монголы. СПб., Типография Императорской Академии наук, 1896. — сс. 434
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.