Olenok

Olenok (saxa Өлөөн) — Rusiya ərazisində Şərqi Sibirdən axan çay. Krasnoyarsk diyarı ərazisindən axaraq Yakutiya ərazisində dənizə tökülür. Rusiyanın ən uzun çaylarından biridir. Cəmi 92 km məsafədə naviqasiya mümkündür[1]

Olenok
saxa Өлөөн
saxa Өлөөн
Ölkə  Rusiya
Mənbəyi Orta Sibir yaylası
 • Yüksəkliyi 1210 m
Mənsəbi Laptevlər dənizi
 • Yüksəkliyi 0 m
Uzunluğu 2292km
Su sərfi 1.210 m³/s
Hövzəsinin sahəsi 219000 km²
Olenok (Yakutiya)
mənbəyi
mənsəbi
Olenok Saxanın fiziki xəritəsində:

67°35′17″ şm. e. 105°09′16″ ş. u.

72°59′01″ şm. e. 119°47′40″ ş. u.
DSR 18020000112117600047229
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Çay Orta Sibir öndağlığı ilə Şimali Sibir çökəkliyi ilə axır. Laptevlər dənizinə daxil olan Olenok körfəzinə tökülür. Dənizə töküldüyü yerdə sahəsi 475 km² olan delta əmələ gətirir. Çayın uzunluğu 2292 km, hövzəsinin sahəsi 219 min. km² təşkil edir.

Çayın deltasında bir qrup adalar vardır: Canqılax, Kuqun-Arıta, Ulaxan Arı (iri adalar), Bılıktax-Arıta, Oççuquy-Arı, Oqonner-Arıta, Ot-Arı, Bolder-Arıta, Syuqyulder-Arlta, Olete-Arıta, Okuollax-Arıta, Kersyose-Arıta, Xobuox-Arıta, Kasyan-Arıta, Şved-Mayaktax-Arıta, Eppet-Belkey, Kyiryor-Arı, Tonqolox-Belkee, Xastax-Arı, Tiqyan-Arı, Xaxıs-Belkee, Borid-Arıta, İsay-Belkee (kiçik adaları).

Çayın dənizə töküldüyü yerdə Şaxtalax-Arı adası yerləşir.

Qolları

Əsas qolları: Arqa-Sala, Bur, Ukukit, Birekte, Kuoyka, Beençime, Buolkalax (sağdan), Siliqir, Alakit (soldan).

Yaşayış məntəqələri
  • Olenok
  • Xarıyalax
  • Taymılır
  • Ust-Olenok

Deltadakı axınlar

Ulaxan-Ues — nərələrin yayıldığı çaydır[2], burada balıq sənayesi inkişf etmişdir[3][4]. Burads: Oqonner-Kubata, Oqonner-Arıta, Ulaxan-Arı.

Hidrologiyası

Əsasən qar və yağış suları ilə qidalanır. Gursululuq dövrü iyundan sentyabra qədər davam edir. Oktyabrdan maya qədər buzla örtülü olur.

1965—1984 illər ərzində illik su sərfiyyatı.[5]

Əhəmiyyəti

Çay balıqlarla zəngindir. Cəmi 95 km naviqasiyaya yararlıdır.

Əlavə məlumat

Çayın mənsəbində Pronçiş Vasiliya Vasileviç və Tatyana Fedorovnanın qəbrləri vardır. 1936-cı ildə Böyük Şimal ekspedisiyasının üzvləri olmuşlar.

İstinadlar
  1. Оленёк Arxivləşdirilib 2022-01-27 at the Wayback Machine, География. Современная иллюстрированная энциклопедия. — М.: Росмэн. Под редакцией проф. А. П. Горкина. 2006.
  2. http://faolex.fao.org/docs/texts/rus52917.doc Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 23.04.74 г. N 246 О ДОПОЛНЕНИИ ПЕРЕЧНЯ РЕК, ИХ ПРИТОКОВ И ДРУГИХ ВОДОЕМОВ, ЯВЛЯЮЩИХСЯ МЕСТАМИ НЕРЕСТА ЛОСОСЕВЫХ И ОСЕТРОВЫХ РЫБ
  3. Ov Departamenti
  4. Департамент охотничьего хозяйства
  5.  (ing.) Olenek Basin Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine, UNH/GRDC Composite Runoff Fields Arxivləşdirilib 2012-07-01 at the Wayback Machine

Mənbə
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.