North American F-86 Sabre

F-86 Sabre (az: Qılınc), "North American" şirkəti tərəfindən istehsal olunan transonik qırıcı təyyarəsidir. İlk uçuşunu 1947-ci ildə həyata keçirmiş və təxmini olaraq bu qırıcıdan 9860 ədəd istehsal edilmişdir. Müasir F-15 təyyarələri meydana çıxana qədər ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrində xidmət etmiş olan ilk havada üstünlüyü təmin edən təyyarə olmuşdur. Öz dövrünün ən üstün performansına malik olan təyyarələrindən biri olmuşdur və bunu rəqibi olan SSRİ mənşəli MiQ-15 təyyarələrinin qarşısında sübut etmişdir. Kanada tərəfindən də, lisenziya altında istehsal edilmişdir. Yer kürəsində uçan sonuncu F-86 Sabre hərbi təyyarəsi 1994-cü ildə Boliviya Hərbi Hava Qüvvələrindən istefaya göndərilmişdir. Uzun müddət ərzində Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrində də, xidmət etmişdir. Bu təyyarə bir ədəd General Electric J47-GE-27 turbojet motoru (Kanada istehsalı olan təyyarələr də daxil olmaqla) istifadə etmişdir. Müşahidə bucağı yüksək kanopi, hava-hava döyüşlərində atış avantajı təmin edən radarı, etibarlı və daşıdığı altı ədəd M3 Browning pulemyotu ilə üstünlüyünü sübut etmiş bu təyyarə Koreya müharibəsində də uçmuşdur.

Canadair CL-13 Sabre Mk.2 [ F-86E(M) ] (s/n 19103) "103" qırıcısının bir maketi.
Türk Hərbi Hava Qüvvələri, Uçan Kuğular "White Swans", 4-cü Hərbi Hava Bazası Komandanlığı, Əskişəhər, 1955.

Canadair CL-13 Sabre Mk.2 [ F-86E(M) ] (s/n 19268) "268" qırıcısının bir maketi.
Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri, Türkiyə Aviasiya Muzeyi, Yeşilköy, İstanbul. Təyyarənin orijinalı, İstanbul Aviasiya Muzeyində açıq ərazidə davamlı olaraq nümayiş etdirilir.

North American F-86A-5-NA-161 Sabre (s/n 49–1288) "ARIZ-ANG" qırıcısının bir maketi.
United States Air Force, 197th Fighter Interceptor Squadron, Arizona Air National Guard.

North American F-86 Sabre
İstehsalçı	North American Aviation
İlk uçuş	1 oktyabr 1947
İstismara verilmə tarixi	1949
İstimarının bitmə tarixi	1994
İstismarçılar	ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri
Buraxılış sayı	8.740
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

F-86 ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin (USAF) ilk arxaya doğru əyilmiş reaktiv qırıcısıdır, ilk uçuşunu 1 oktyabr 1947-ci ildə həyata keçirmişdir. İlk istehsal olunan modeli 20 may 1948-ci ildə uçmuş və 15 sentyabr 1948-ci ildə bir F-86A 670 mil/saat uçaraq yeni bir dünya rekordu qırmışdır. Əvvələr yalnız gündüz döyüşə bilən yüksək hündürlükdə uçan qırıcı təyyarə kimi yaradılmasına baxmayaraq, daha sonralar hər cür hava şəraitində xidmət etməyə qadir olan (F-86D) və qırıcı-bombardmançı təyyarə (F-86H) modelləri də yaradılmışdır. ABŞ Donanması tərəfindən də aviadaşıyıcılarda xidmət edə biləcək şəkildə uyğunlaşdırılmış versiyası istifadə edilmişdir. (FJ-1 "Fury").

F-86A, E və F modelləri gündüz qırıcı təyyarə modeli olaraq Koreya müharibəsi zamanı mübarizə aparmış MiQ-15 döyüş təyyarəsi ilə qarşılaşmışdır. Müharibə bitəndə vurmuş olduğu 792 MiG-15 təyyarəsinə qarşılıq olaraq cəmi 76 "Sabre" itirilmişdir. (Birin ona nisbətində zəfər)

5500-dən artıq Sabre gündüz qırıcısı ABŞ və Kanadada istehsal edilmişdir. Bu təyyarələr ABŞ və Kanadadan başqa 20 ölkənin də Hərbi Hava Qüvvələrində xidmət etmişdir. Bu ölkələrə Qərbi Almaniya, Yaponiya, İspaniya, Böyük Britaniya, Avstraliya, Yunanıstan və Türkiyə daxildir.