Milli Yaylaq Festivalı

Milli Yaylaq Festivalı ilk dəfə 2019-cu ilin 26 iyul tarixində Türkiyə Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyi (TİKA), “Cavadxan” Tarix və Mədəniyyət Fondu, Gədəbəy Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı, Mədəniyyət Nazirliyi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, Dövlət Turizm Agentliyi, Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi, Azərbaycan Atçılıq Federasiyası və Dünya Etnoidman Konfederasiyasının rəsmi dəstəyi ilə Gədəbəy rayonunun ərazisində yerləşən Düzyurd-Miskinli yaylağında keçirilib.[3] Festivalın ideya müəllifi və layihə rəhbəri Müzadil Zauroğludur. 2019-cu ildə keçirilən ilk festivalda təşkilatçı və tərəfdaş qurumların rəhbər şəxsləri, dövlət və hökumət rəsmiləri, diplomatlar, 16 ölkədən nümayəndələr, Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı naziri İnam Kərimov, Dünya Etnoidman Konfederasiyasının sədri Bilal Ərdoğan, eləcə də yerli və xarici turistlər qatılıb.[1]

Festivalın keçirildiyi “Yaylaq yurdu” adlı etno-qəsəbədə yaşayış alaçıqları ilə yanaşı, cıdır meydanı, yaylaq bazarı, sənətkarlıq guşəsi, “Dədə Qorqud” ocağı (tamaşaçılar üçün səhnə), yaylaq yatağı (ev heyvanları üçün yerlər), pəhləvan meydanı, “Aşıq Ələsgər” ocağı, yaylaq süfrəsi və digər tematik sahələr yaradılıb. Festival şərti olaraq mədəni-etnoqrafik, milli yaylaq oyunları, eko-etnoturizm adlı 3 hissədən ibarətdir.[1]

• Milli Yaylaq Festivalı günlərində mədəni-etnoqrafik hissədə aşıqların deyişməsi, milli rəqslər, xalq mahnıları, müxtəlif xalq səhnələri və tamaşaları, əski xalq oyunları (dirədöymə, çilingağac, əzəldəyməz, müçük, aşıq-aşıq, molla mindi) təşkil olunub, yaylaq kulinariya nümunələri təqdim edilib. Həmçinin tətbiqi sənət nümunələrinin nümayişi və satış-sərgisi təşkil olunub. Qoçların, qurdbasarların (çoban itlərinin) və yerli yorğa atların sərgi müsabiqəsi keçirilib. Yaylaq və spesifik kənd təsərrüfatı mallarının yarmarkası fəaliyyət göstərib. Festival müddətində ölkədə tolerantlıq və multikulturalizmin əyani nümayişi olaraq Azərbaycanda yaşayan müxtəlif etnik qrupların mədəni proqramları və nümunəvi çıxışları təqdim olunub.[1]
• Festivalın milli yaylaq oyunları şərti adı altında keçirilən hissəsində qədim kökə söykənən yorğa at yarışları, milli güləş yarışı, çaparaq at yarışları, çoban güləşi, nümunəvi çıxışlar, atüstü milli oyunlar – Çövkən, Baharbənd, Sürpapaq, Piyalə, Ər endir (atüstü güləş), Gərdək qaçırmaq; Zorxana, Kəndirbazlıq və ox atma təşkil edilib.[1]
• Yaylaq festivalının eko-etnoturizm hissəsində isə turistlər üçün köhnə ənənəvi üslubda düzəldilmiş alaçıqlarda qalmaq imkanı yaradılıb. Şərti olaraq XVIII əsrin ənənəvi yaylağına səyahət də təşkil edilib. Belə ki, burada turistlər gün ərzində adi kənd həyatını yaşayırlar. Yəni, inək, qoyun-keçi otarır, onları sağır, ot biçir, taya düzəldir, atlara qulluq edir, nehrə çalxayır, tətbiqi sənətlə məşğul olur, milli xörəklərdən bişirir və dəyədə gecələyirlər. Həmçinin bölgənin məşhur yerlərinə - Koroğlu qalası, Mahrasa məbədi, Qız qalası və digər məkanlara turlar, at gəzintiləri; “Alman izləri” adlı xüsusi ekskursiyalar təşkil olunub.[1]

1. Milli-mədəni irsimizin ümumi təbliği

2. Milli rəqslər (yallılar, cəngilər)

3. Aşıqların deyişməsi,

4. Xalq mahnıları,

5. Milli musiqimizin və musiqi alətlərimizin nümayişi və təbliği

6. Müxtəlif səhnələr, tamaşalar;

7. Festival müddətində ölkəmizdə tolerantlıq və multikulturalizmin əyani nümayişi olaraq Azərbaycanda yaşayan müxtəlif etnik qrupların (avarlar, malakanlar, talışlar, yəhudilər, ləzgilər, saxurlar və d.) nümayəndələrinin mədəni proqramları və nümunəvi çıxışları

1. Əski xalq oyunları (dirədöymə, çilingağac, əzəldəyməz, çiləmə, aşıq-aşıq və s.)

2. Yaylaq kulinariya nümunələri (odun üzərində bişən xörəklər: dovğa, çoban buğlaması, sac üstü kətələr, kabablar və s)

3. Xalçaçılıq, kilimçilik və keçəçiliyin nümayişi

4. Yaradılacaq “Sənətkarlar məhəlləsi”ndə müxtəlif sənət nümunələrinin nümayişi və satış-sərgisi (misgərlik, dabbaqlıq, papaqçılıq, sərraclıq, səbət, həsir, suvenirlər və s.)

5. Milli geyimlərimizin sərgi-nümayişi

“Yaylaq (İdman) Oyunları” şərti adı altında qədim köklərə söykənən ənənəvi milli idman növləri üzrə yarışmalar, yorğa at yarışları, atüstü oyunlar və nümunəvi çıxışlar  təşkil olunacaq:

1. Milli güləş yarışı

2. Qurşaq güləşi (kəmər güləşi)

3. Yorğa at yarışları (müxtəlif məsafələr və kateqoriyalarda)

4. Çaparaq at yarışları (müxtəlif məsafələr və kateqoriyalarda)

Nümunəvi çıxışlar və göstərilər:

5. Qarabağ atları üzərində igidlik nümayişi ("cigitovka")

6. Atüstü milli oyunlar: "Çövkən”, “Baharbənd", "Sürpapaq", "Piyalə", “Ər endir (atüstü güləş),  "Gərdək qaçırmaq", Atüstü oxçuluq.

7. Zorxana

8. Alpaqut- əski türk döyüş növü

9. Ənənəvi oxçuluq

10. Pəhləvanlıq

11. Kəndirbazlıq

Qonaqlar və turislər arasında kütləvi oyun-yarışmalar:

1. Masa (ağac çəkmə) güləşi

2. Kəmənd (kəndir) dartma

3. Nərd yarışı

4. Qalaqapı (GO)

5. Çuval-qaçdı

1. Turistlər üçün xüsusi etno-qəsəbədə köhnə ənənəvi üslubda düzəldilmiş yurdlarda, dəyələrdə qalmaq imkanı.

2. “Yaylaqda 1 gün”- Turistlər üçün şərti olaraq XVIII əsrin ənənəvi yaylağına “səyahət”.

Etnoqrafik eko-qəsəbədə 1 gün yaşamaq, eyni həyat tərzi sürmək (inək və ya qoyun/keçi) tarmaq, onları sağmaq, ot biçmək (taya düzəltmək), atlara qulluq etmək, nehrə çalmaq, tətbiqi sənətlə məşğul olmaq, milli kulinariya nümunələri bişirmək və qidalanmaq, dəyədə gecələmək və s.)

3. Bölgənin məşhur yerlərinə - məkanlarına turlar (hiking), Sarıyal zirvəsi, Turşsu, Kəpəz dağı)

4. Müxtəlif maraqlı yerlərə atlı gəzintilər, səyahətlər

5. Regionun müxtəlif tarixi yerlərinə və gəzməli məkanlarına tanıtım ekskursiyaları. (Gəncə və Göygöl şəhər turu, Göygöl Milli Parkı, Cavad Xan Zirvəsi)

1. “Yaylaq yatağı”  Müxtəlif növ yerli cins k/t heyvanlarının yaylaq üçün ənənəvi şəkildə və təbii şəraitdə saxlanılması və sərgi-nümayişi

2. Qoçların, qurdbasarların (çoban itlərinin) və yerli yorğa atların sərgi-müsabiqəsi

3. “Yaylaq dirriyi” (yaylaq bostanı) ənənəvi əkinlərin nümunəvi təşkili (kartof, tərəvəz, göy-göyərti, lobya və s.)

4. “Yaylaq bazarı spesifik k/t malları yarmarkasının təşkili(herbal aptek (dağların müalicəvi bitkiləri), meyvə-tərəvəz, bal, ət və süd məhsulları (motal və digər pendir növləri), yun, keçə və s.)

Türksoylu xalqların və ölkə nümayəndələrinin mədəni və idman proqramları üzrə çıxışları. Hər ölkəyə və xalqa ayrılmış tematik sahələrdə özünəməxsus mədəni-etnoqrafik özəlliyinin, milli kulinariyasının nümayişi, tətbiqi sənət nümumələrinin sərgilənməsi və s.

“Yaylaq və elat ənənəsi” mövzulu konfrans və seminarların təşkili, bu sahədə müxtəlif araşdırma, elmi və bədii əsərlərin təqdimatı

Gənclərin xüsusi hərbi-vətənpərvərlik hazırlığının təmin edilməsinə yönəlmiş Yaylaq Düşərgəsi