Mileşeva monastırı
Mileşeva monastırı (serb-kiril. Манастир Милешева) ― Serbiyanın cənub-qərbində yerləşən Serb Provaslav monastırı. 1234-1236-cı illərdə kral Stefan Vladislav tərəfindən qurulmuşdur.[1] Kilsə o dövrün ən bacarıqlı sənətkarlarının Serb mədəniyyətinin ən məşhurlarından biri olan Məsihin qəbrində mələyi təsvir edən "Ağ mələk "in də daxil olduğu müxtəlif freskalarına malikdir.
| Pravoslavlıq | |
| Mileşeva monastırı | |
|---|---|
| Манастир Милешева | |
 | |
| Din | |
| Himayəsi | Serb Pravoslav Kilsəsi |
| Ölkə | |
| Memarlıq | |
| İnşa tarixi | ? – 1236 |
| Üslubu | Roman üslubu |
|
|
|
| Saytı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
Mileşeva monastırı 1234-1236-cı illər arasında Serbiya kralı Vladislav tərəfindən qurulmuşdur. Monastır eyni adlı çayın sahilində yerləşir. Mileşeva Serbiyanın ən vacib ziyarətgahlarından və mənəvi mərkəzlərindən biridir. 1236-cı ildə Vladislavın əmisi Müqəddəs Savanın qəbri Bolqarıstanın Trnovo şəhərindən Mileşevaya gətirildi. Bəzi tarixçilər I Tvrtkonun Serbiya və Bosniya kralı elan edildiyi tacqoyma mərasiminin 1377-ci ildə[2] Mileşevada baş verdiyinə inanır.[3] 1459-cu ildə Osmanlılar monastırı yandırsa da,[mənbə göstərin] tikili tezliklə bərpa edildi. Monastırda ən qədim məktəblərdən biri mövcud idi. Əsrin ortalarında, Serb Patriarxlığının yenidən təşkil edilməsi ilə monastır hərtərəfli təmir edildi.
1594-cü ildə Osmanlılar, Müqəddəs Savanın qəbrini monastırdan çıxardı və Belqraddakı Vraçar təpəsində yandırdı. 27 oktyabr 1941-ci ildə Kommunist qüvvələr monastırı işğal etdi.[4]
Mileşeva 1979-cu ildə Müstəsna Əhəmiyyətli Mədəniyyət Abidəsi elan edilmişdir və hal-hazırda Serbiya Respublikası tərəfindən qorunur.
Memarlıq
Tikilinin özünəməxsus planı var. Monastırın tək nefi qərbdən şərqə doğru genişlənir. Narteks 1236-cı ildə əlavə olunmuş və 19-cu əsrdə bərpa edilərkən üstünə günbəz əlavə edilmişdir.
İncəsənət
Monastırdakı ən qədim freska qrupu 1230-cu illərdə istehsal edilmişdir. Digər qruplara Osmanlı dövrünə aid əsərlər də daxildir. Bu on üçüncü əsr freskaları o dövrün bütün Avropa rəsmlərinin ən böyük müvəffəqiyyəti hesab edilə bilər. Freskalarda yepiskoplar (qurbangah), müqəddəslər və şəhidlər (nef), eləcə də rahiblər (narteks) təsvir edilmişdir. Narteksin yuxarısındakı qeydlər Məsihin dünyəvi həyatını təmsil edir. Narteks və bitişik ibadətgahdakı freskalar ehtimal ki, 1230 və 1240-cı illərdə çəkilmişdir. XVI əsrin ikinci yarısında monastıra əlavə olunmuş freskalardan yalnız qübbənin altındakı "Son şam yeməyi"ndən fraqmentlər və şimal xorundakı "Qırx Şəhid" günümüzə gəlib çata bilmişdir. Bu freskalar yanğında zədələnmiş, lakin XIII əsrdən daha erkən və daha qiymətli rəsmləri qoruyucu təbəqə olaraq qurtarmışdır.
Mənbə
İstinadlar
- Çirkoviç, 2004. səh. 46, 58
- Çirkoviç, 2004. səh. 81
- Çirkoviç, 2014. səh. 107-143
- Živković, Milutin. "Revolucionarni teror u Novovaroškom, Prijepoljskom i Pljevaljskom srezu" (PDF). Istorija 20. veka. 1/2019. 2019: 75–92. 2022-02-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 3 noyabr 2019.
Koji razlog je među navedenima ključan možda najbolje govori podatak da su komunističke likvidacije u Starom Rasu počele još u oktobru 1941. godine. Pripadnici Mileševske partizanske čete su, na primer, 27. oktobra upali u manastir Mileševu i zarobili tamošnjeg igumana Nestora Trkulju. Potom su ga streljali bez jasno utvrđene krivice.
Ədəbiyyat
- Çirkoviç, Sima. The Double Wreath: A Contribution to the History of Kingship in Bosnia. Balcanica. 45. 2014 [1964]. 107–143.
- Çirkoviç, Sima. The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. 2004.
- Kandić, Olivera; və b. Manastir Mileševa (PDF). Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. 1995. 2017-04-26 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-25.