Manaf Süleymanov

Manaf Süleymanov 1912-ci il martın 3-də Azərbaycanın İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsində anadan olmuşdur. Pedaqoji təmayüllü 18 saylı Bakı şəhər məktəbini bitirmiş (1930), sonra M. Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft-Kimya İnstitutunun Geoloji kəşfiyyat fakültəsində təhsil almışdır (1932–1937). İnstitutu birinci dərəcəli fərqlənmə diplomu ilə bitirib kəşfiyyatçı-dağ mühəndisi adını almışdır.

Əmək fəaliyyətinə Qaradağ neftqaz mədənləri idarəsində mühəndislikdən başlamışdır. Azərbaycan Sənaye İnstitutunda assistent, dosent (1939), institutun neft-qaz yataqları geologiyası axtarışı kafedrasının dosenti olmuşdur.

Manaf Süleymanov 2001-ci il sentyabrın 12-də Bakıda vəfat etmişdir.

Ədəbi yaradıcılığa 1947-ci ildə "Azərbaycan" jurnalında dərc olunan "Yerin sirri" romanı ilə başlamışdır. İngilis dilindən bədii tərcümələr etmiş, dövri mətbuatda məqalələrlə də çıxış etmiş, bəzən onları "Fərəcoğlu" imzası ilə çap etdirmişdir.

Oxucular onun tərcüməsində Cek London, Con Steynbek, O’Henri, M. Kopelen, A. Qrasi, Oqoto, Aleks La Çuma, Y. A. Makmani, Piter Abrahams, R. Riv, A. Paton, Fillis Altman, Somerset Moem kimi görkəmli ingilis yazıçılarının əsərləri ilə tanış olmuşlar. Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı və bir medalla təltif edilmişdir.

Manaf Süleymanov ilk dəfə olaraq Bakı tarixindən, Bakı milyonçuları və qoçularından, 1918–1920-ci illərində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin şəxsiyyətlərindən elmi-publisistik kitablar yazıb, nəşr etdirmişdir. Bu kitabların yazılmasında o, keçmiş SSRİ-nin və Azərbaycandakı Dövlət Arxivlərində 30 ilə yaxın çalışmış qiymətli sənədlər əldə edərək gələcək nəsillərə qiymətli tarix, zəngin ədəbi irs toplamışdır. Bütün bu sənədləri Manaf Süleymanov 1988-ci ildən başlayaraq vaxtaşırı Salman Mümtaz adına Azərbaycan Respublikası Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət arxivində mühafizəyə təqdim etmişdir. Sənədlər əsasında onun 636 saylı şəxsi fondu yaradılmışdır. Şəxsi fondundakı sənədlər nəşr olunan kitablarının müxtəlif variantlarından, xatirələrindən, qeydlərindən, məktublarından ibarətdir.

Manaf Süleymanov ingilis, fars, ərəb dillərini bilməklə yanaşı, rus dilində də yazıb yaratmışdır. Onun əsərlərinin ilk əlyazmaları sözsüz doğma Azərbaycan dilindədir, lakin ərəb əlifbasındadır. M. Süleymanovun zəngin ədəbi irsi arasında onun xatirələri xüsusi yer tutur. Məqalə, hekayə və təsviri sənədləri, fotoşəkilləri də şəxsi fondunda olan maraqlı sənədlərdəndir. "Şagirdlik illərim" adlı xatirəsi daha maraqlıdır. "Azərbaycan diyarı. Lahıc" ədibin Vətən, ocaq sevgisinin parlaq təsviridir.

Onun 636 saylı şəxsi fondunda məşhur Bakı milyonçusu Hacı Zeynalabdin Tağıyev haqqında topladığı arxiv sənədləri, Azərbaycan klassik musiqisinin atası, məşhur musiqiçi, bəstəkar, Şərqdə ilk operanın banisi Üzeyir Hacıbəyovun məktubunun surəti və s. arxiv sənədləri də qorunur.

Romanları, povestləri, ssenariləri oçerk, hekayə, xatirə və tərcümələri müəllifin arxivdəki 2-ci elmi siyahısında rəsmiləşdirilmişdir.

1. Yerin sirri. Bakı: Azərnəşr, 1948, 180 səh.
2. Yerin sirri. Bakı: Azərnəşr, 1956, 312 səh.
3. Fırtına. Bakı: Azərnəşr, 1960, 312 səh.
4. Yerin sirri. Bakı: Azərnəşr, 1967, 302 səh.
5. Fırtına. Bakı: Gənclik, 1969, 252 səh.
6. Zirvələrdə. Bakı: Gənclik, 1973, 207 səh.
7. Dalğalar qoynunda. Bakı: Gənclik, 1977, 264 səh.
8. Yerin sirri. Bakı: Gənclik, 1980, 174 səh.
9. Dalğalar qoynunda. Fırtına. Bakı: Yazıçı, 1984, 488 səh.
10. Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim. Bakı: Azərnəşr, 1987, 320 səh. Təkrar nəşr: Azərnəşr, 1988, 320 səh.
11. Bir kitabdan birgac sətir. Türkiyə: Samsun Universiteti nəşri, 1989, 12 səh.
12. Zirvələrdə (roman və hekayələr). Bakı: Gənclik, 1988, 288 səh.
13. Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim. Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı, 1996, 384 səh.
14. Son bahara çatdıq. Bakı: Xəzər Universiteti nəşriyyatı, 1996, 207 səh.
15. Neft milyonçusu (sənədli roman). Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı, 1996, 150 səh.
16. Şərqdə ilk demokratik cumhüriyyət, 1999.
17. Şagirdlik illərim, 2001.

1. Ana heykəli. Bakı: Gənclik, 1987, 140 səh.
2. Ernest Heminquey. Qoca və dəniz

• "Hacı Zeynalabdin Tağıyev" adına xatirə medalı
• "Əməkdar mədəniyyət işçisi" 1991
• "Əməkdar incəsənət xadimi" 1992