Məmməd Cəfər

Məmməd Cəfər
Məmməd Cəfər
Doğum tarixi	9 may 1909
Doğum yeri	Naxçıvan, Naxçıvan qəzası, İrəvan quberniyası, Rusiya imperiyası;
Vəfat tarixi	11 may 1992 (83 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan;
Elm sahəsi	ədəbiyyatşünaslıq
Mükafatları	;

Məmməd Cəfər (Cəfərov Məmmədcəfər Zeynalabdin oğlu; 9 may 1909, Naxçıvan – 11 may 1992, Bakı) — tənqidçi, ədəbiyyatşünas, nasir,Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü (1939), filologiya elmləri doktoru (1961), professor (1963), Azərbaycan Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (1976), Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi (1982).[1]

Məmmədcəfər Cəfərovun evi

Həyatı

Məmmədcəfər Cəfərov 9 may 1909-cu ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub. İlk təhsilini burada aldıqdan sonra 1928-1932-ci illərdə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunda oxuyub. Daha sonra 1932-1935-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsil alıb. O, 1935-1938-ci illərdə həmin universitetin Ərəb ədəbiyyatı kafedrasının aspirantı olub.[1]

Əmək fəaliyyəti

Məmmədcəfər Cəfərov ADPU-nun Dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsilini davam etdirməklə yanaşı, 1932-1935-ci illərdə "Gənc işçi", "Maarif işçisi" qəzetlərinin redaksiyalarında şöbə müdiri olub. O, 1938-1939-cu illərdə Ədəbiyyat fakültəsinin dekanı, 1939-1941-ci illərdə Bakı İkiillik Müəllimlər İnstitutunda baş müəllim vəzifəsini icra edib. BDU-nun Rus ədəbiyyatı kafedrasında dosent, həmçinin "Ədəbiyyat qəzeti" redaksiyasında şöbə müdiri (1941–1943) olub.[1]

Məmmədcəfər Cəfərov 1943-1945-ci illərdə Quba Müəllimlər İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini, eyni zamanda 1945-1949-cu illərdə "Ədəbiyyat qəzeti"nin redaktoru olub. Bakı Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin dekanı olan Cəfərov Azərbaycan EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunda baş elmi işçi (1945–1951) olaraq fəaliyyət göstərib.[1]

Məmmədcəfər Cəfərov Bakı Dövlət Universitetinin 1951-1953-cü illərdə Rus ədəbiyyatı kafedrasının müdiri, 1959-1979-cu illərdə Azərbaycan EA Nizami adına Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri, 1979-1981-ci illərdə həmin institutun direktoru olub. Akademik Azərbaycan EA Ədəbiyyat, Dil və İncəsənət Bölməsinin akademik-katibi (1981-1987) və 1987-1992-ci illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İnstitutunun baş elmi işçisi vəzifələrində çalışıb.[1]

Akademik fəaliyyəti

Məmmədcəfər Cəfərov ədəbi fəaliyyətə 1937–1938-ci illərdə "Kommunist", "Yeni yol" və "Ədəbiyyat qəzeti"ndə N. Q. Çernişevski, A. İ. Gertsen, V. Q. Belinski, Anri Barbüs, M. Qorki və V. Mayakovski kimi sənətkar yazıçılar haqqında dərc etdirdiyi məqalələrlə başlamışdır. Dövri mətbuatda vaxtaşırı çıxan elmi, ədəbi-tənqidi-publisist və bədii əsərləri onu elmi, ictimai və publisist fikrimizin mötəbər xadimi kimi tanıdır. Onun yaradıcılığı çoxcəhətli və geniş əhatəlidir: Azərbaycan-rus ədəbi əlaqələri, Azərbaycan, rus və Avropa klassik ədəbi irsi, dərsliklər, ədəbiyyat tarixləri və ali məktəblər üçün mühazirələri onu tənqidçi, ədəbiyyatşünas-alim, pedaqoq kimi səciyyələndirir.

İlk bədii əsəri "Snayper İlyas" (B., Azərnəşr, 1942) oçerklərindən başqa əsərlərini "Zurnaçı", "M. N.", "Dəmdəməki", "Zorən təbib", "M. Zeynaloğlu" imzaları ilə çap etdirmişdir. Aspirant və dissertantlara elmi rəhbərlik etmiş, elmlər namizədi və elmlər doktorları yetişdirmiş, akademik Feyzulla Qasımzadə ilə birlikdə orta məktəb üçün XIX–XX əsrlər ədəbiyyat dərsliyini yaratmışdır. 30 ilə yaxın pedaqoji fəaliyyəti ərzində rus ədəbiyyatı, Qərb ədəbiyyatı, estetika və tənqid tarixi, mətbuat tarixi, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kurslarını yaratmış və tədris etmişdir. Onun ədəbi-tənqidi və publisist əsərləri keçmiş SSRİ xalqlarının dillərində nəşr olunmuşdur. "Mirzə Ələkbər Sabir" və "Cəlil Məmmədquluzadə" kitabları rus, ingilis, fransız, ərəb, fars, ispan, türk dillərində buraxılmışdır. O, 1970-1974-cü illərdə ali məktəblər üçün 3 cildlik "XIX əsr rus ədəbiyyatı tarixi" kitabını nəşr etdirib.[1]

Akademik "M.F.Axundovun ədəbi-tənqidi görüşləri" (1950), "Füzuli düşünür" (1959), "Hüseyn Cavid" (1960), "Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm" (1963), "Mütəfəkkirin şəxsiyyəti" (1967), "Nizaminin fikir dünyası" (1982) və s. tədqiqatların müəllifidir. Alimin rəhbərliyi ilə onlarla elmlər namizədi və elmlər doktoru tədqiqat aparıb. Məmmədcəfər Cəfərovun 30-dan artıq kitabı, 750-yə qədər məqaləsi işıq üzü görüb.[1]

Vəfatı

Məmmədcəfər Cəfərov 11 may 1992-ci ildə Bakıda vəfat edib və Fəxri xiyabanda dəfn edilib.[1]

Mükafatları

Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı — 1976[2];
"Azərbaycan SSR Əməkdar elm xadimi" fəxri adı — 2 dekabr 1982[1][3];
iki dəfə "Şərəf nişanı" ordeni;[1]
"Lenin" ordeni;[1]

İstinadlar

"Cəfərov Məmmədcəfər Zeynalabdin oğlu" (Azərbaycan). science.gov.az. 16-09-2021 tarixində arxivləşdirilib.
Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1976-cı il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1976-cı il tarixli Qərarı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı
Respublikanın elmi işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adları verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 dekabr 1982-ci il tarixli Fərmanı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı

Xarici keçidlər

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[:0-1] "Cəfərov Məmmədcəfər Zeynalabdin oğlu" (Azərbaycan). science.gov.az. 16-09-2021 tarixində arxivləşdirilib.

[dm1976-2] Ədəbiyyat, incəsənət və arxitektura sahəsində 1976-cı il Azərbaycan SSR Dövlət mükafatlarının verilməsi haqqında Azərbaycan KP MK-nın və Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1976-cı il tarixli Qərarı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı

[02.12.1982-3] Respublikanın elmi işçilərinə Azərbaycan SSR fəxri adları verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 2 dekabr 1982-ci il tarixli Fərmanı Arxivləşdirilib 2020-01-16 at the Wayback Machine — anl.az saytı

Bakı Dövlət Universiteti fakültələrinin dekanları
Beynəlxalq münasibətlər və iqtisadiyyat	Mahmud Quliyev (1991–1992) Sədiyar Zeynalov (1992–1996) Zeynal Həsənalıyev (1996–2022) Laçın Abışov (2022–)
Biologiya	D.A.Şutov (1934–1935) Afət Məmmədova (2022–)
Coğrafiya	Şəkər Məmmədova (2017–)
Ekologiya və torpaqşünaslıq	Akif Ağbabalı (2011–)
Filologiya	Həbibullah Səmədzadə (1945–1947) Cəfər Xəndan (1947–1949) Məmməd Cəfər (1949–1951) Əli Sultanlı (1951–1953) Muxtar Hüseynzadə (1953–1957) Əli Sultanlı (1957–1959) Seyfulla Əliyev (1959–1962) Əlövsət Abdullayev (1962–1967) Ağamusa Axundov (1967–1974) Əkbər Ağayev (1974–1976) Firudin Hüseynov (1976–1980) Ağamusa Axundov (1980–1990) Aqil Hacıyev (1990–1992) Nizami Cəfərov (1994–2001) Qara Namazov (2002–2006) Elbrus Əzizov (2006–2011) Məhərrəm Vəliyev (2011–2016) Elçin Məmmədov (2016–)
Fizika-riyaziyyat	V.F.Razdorski Mikayıl Xıdırzadə (1938–) Qoşqar Əhmədov (1952) Qoşqar Əhmədov (1952–1956)
Fizika	Mədət Sərdarlı Kəriş Köçərli (1963–1965) Abdulla Muxtarov (1965–1967) Əlicavad Cavadov (1967–1970) Faiq Sadıxov (1973–1978) Sabir Hacıyev (1978–1988) Əhməd Abdinov (1988–1989) Qəhrəman Ağayev (1989–1994) Rəsul Muradov (1994–2004) Rasim Məmmədov (2004–2012) Məhəmmədəli Ramazanov (2012–2022) Bəxtiyar Paşayev (2022–)
Geologiya	Tofiq Şahsuvarov (1991–1992) Adil Xasayev (1992–2016) Məhluqə Məmmədova (2016–2022) Mamoy Mansurov (2022–)
Geologiya- coğrafiya	Əziz Əsgərov Abdulla Şahbazov Hadı Əliyev Səttar Süleymanov (1952–1963) Ramiz Sultanov (1963–1965) Mürsəl Həsənov (1965–1967) Rizvan Piriyev (1967–1972) Vasif Babazadə (1973–1981) Qədir Sultanov (1981–1986) Tofiq Şahsuvarov (1986–1991)
Hüquq	A.O.Mişel (1928–1930) M.Y.Quliyev (1933–1936) Qasım Cəfərov (1936–1952) Qurban Məmmədov (1952–1962) Məmməd Xələfov (1962–1980) İsa Məmmədov (1980–1985) Firudin Səməndərov (1985–1989) Məmmədxan Rəsulov (1989–1998) Namiq Əliyev (2001–2002) Yusif Mehdiyev (2002–2003) Kamilə Sarıcalinskaya (2003–2007) Firudin Səməndərov (2007–2011) Əmir Əliyev (2011–2022) Zaur Əliyev (2022–)
İlahiyyat	Vasim Məmmədəliyev (1992–2018)
Jurnalistika	Nurəddin Babayev (1969–1970) Şirməmməd Hüseynov (1970–1976) Seyfulla Əliyev (1976–1979) Tofiq Rüstəmov (1979–1988) Nəriman Zeynalov (1979) Akif Rüstəmov (1989–1999) Yalçın Əlizadə (1999–2012) Şamil Vəliyev (2012–2016) Cahangir Məmmədli (2016–2017) Vüqar Zifəroğlu (2017–)
Kimya	Məmmədəmin Əfəndiyev (1934–1937) Murtuza Əhmədli (1937–1938) Mədət İsgəndərov (1938–1939) Səttar Əbilov (1939–1946) İslam Əlizadə (1946–1950) Cümşüd Zülfüqarlı (1950–1952) Səkinə Ələkbərova (1952–1957) Qiyas Abdullayev (1957–1960) Cəbrayıl Hüseynov (1960–1967) Bəşir Mirzəyev (1967–1975) Fikrət Babayev (1975–1978) Dəmir Qəmbərov (1978–1981) Səkinə Ələkbərova (1981–1983) Ənvər Bəşirov (1983–1988) Valeh İsmayılov (1988–1993) Abel Məhərrəmov (1993–1999) Eldar Əhmədov (1999–2006) Abdulsəyid Əzizov (2006–2021) Fuad Kərimli (2022–)
Kitabxanaçılıq- informasiya	Abuzər Xələfov (1962–1970) Zöhrab Əliyev (1970–1979) Abuzər Xələfov (1979–1993) Xəlil İsmayılov (1993–2012) Azad Qurbanov (2012–2020) Ələmdar Cabbarlı (2020–2022) Ələmdar Cabbarlı (2022–)
Mexanika- riyaziyyat	Əşrəf Hüseynov Ələddin Mahmudov (1965–1969) Mirabbas Qasımov Qoşqar Əhmədov (1970–1972) Qəmbər Namazov (1972–1975) Rüstəm Sultanov Arif Babayev (1979–1994) Sadiq Abdullayev (1994–1999) Qəmbər Namazov (1999–2007) Nizaməddin İsgəndərov (–2022) Ziyatxan Əliyev (2022–)
Sosial elmlər və psixologiya	Əkbər Bayramov (1991–1992) Fazil Vahidov (1992–2006) Hikmət Əlizadə (2006–2022) Rövşən Cavadov (2022–)
Şərqşünaslıq	P.Juze (1922–) Aydan Xəndan (2022–)
Tarix	Nikolay Dubrovski (1919–) Leonid İşkov Aleksandr Baqri Tağı Şahbazi Simurğ Pyotr Fridolin Boris Tixomirov Zülfəli İbrahimov (1948–1949) Məmməd Şıxlı (1949–1950) Əliövsət Quliyev (1950–1952) Qəzənfər Mehdiyev (1953–1957) Məmməd Əfəndiyev (1957–1960) Məlik Orucov (1960–1964) Səidə İmanzadə Xəlil Əlimirzəyev (1964–1966) Zakir Abdullayev (1967–1970) Məmməd Əmin Qazıyev (1970–1977) Mahal Məmmədov (1977–1980) Miryusif Mirhadıyev (1980–1986) Yaqub Mahmudov (1986–1990) Eldar İsmayılov (1991–1994) Yaqub Mahmudov (1994–2005) Sani Hacıyev (2005–2011) Azad Rzayev (2012–2019) İbrahim Zeynalov (2019–)
Tətbiqi riyaziyyat və kibernetika	Mustafa Vəliyev (1972–1989) Rizvan Paşayev (1989–2000) Rizvan Paşayev (2005–2007) Məhəmməd Mehdiyev (2008–)
Qeyd 1: 1919-cu il tarixində yaradılmış Tibb fakültəsi əsasında 1930-cu il tarixində Azərbaycan Tibb Universiteti yaradılmışdır. Qeyd 2: 1919-cu il tarixində yaradılmış Tarix-filologiya fakültəsi 1923-cü il tarixindən İctimai-elmlər fakültəsi adı altında fəaliyyət göstərmişdir. 1919-cu il tarixində yaradılmış Fizika-riyaziyyat fakültəsi ilə birləşdirilən Tarix-filologiya fakültəsi əsasında 1924-cü il tarixində Pedaqoji fakültəsi təşkil olunmuşdur. Qeyd 3: 1920-ci il tarixində yaradılmış Fizika-riyaziyyat fakültəsi 1958-ci il tarixində Mexanika-riyaziyyat fakültəsi və Fizika fakültəsi olmaqla iki ayrı fakültəyə bölünmüşdür. Qeyd 4: 1944-cü il tarixində yaradılmış Geologiya-coğrafiya fakültəsi 1991-ci il tarixində Geologiya fakültəsi və Coğrafiya fakültəsi olmaqla iki ayrı fakültəyə bölünmüşdür. Qeyd 5: 1992-ci il tarixində təşkil olunmuş İlahiyyat fakültəsi 2018-ci il tarixində təsis edilmiş Azərbaycan İlahiyyat İnstitutunun tərkibinə verilmişdir.