Leq çarlığı

Leq çarlığı — III əsrin əvvəllərində Qafqaz Albaniyasının ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynayan bəzi vilayətlərdə ayrı-ayrı çarlıqların meydana gəlməsi müşahidə olunur. Tarixi mənbələrdə həmin dövrdə Albaniya ərazisində mövcüd olmuş iki qüdrətli çarlığın adı çəkilir. Bunlar "Leglərin ölkəsi" ("Lezgan") və "Maskutların ölkəsi" ("Maskut") adları ilə gös-tərilən çarlıq-lardır[1].

İndiki Müşkür ərazisində yaradılmış Maskut o qədər də böyük deyildi. Onunla müqayisədə Lezgan həm əhalisinin sayına, həm də ərazisinə görə xeyli böyük idi. Qədim mənbələrdə göstərildiyi kimi, onu hel, leg, gel, kirk, sul, çur və digər ləzgi tayfalarını birləşdirən, daha güçlü tayfa olan lezglər araya gətirmişdi və çarlığa da onların adı verilmişdi. "Lezgan" lezglərin (ləzgilərin) ölkəsi deməkdir. Orta əsr ərəb tarixçilərinin al-Lakz adlandırdıqları bu çarlıq cənubdan Şirvanla, cənubi-qərbdən Şəki vilayəti ilə həmsərhəd idi[2].

Tarixçilər göstərirlər ki, XI əsrə kimi Maskut çarlığı Lezganın təsiri altında olmuş, sonra Şirvanın tərkibinə daxil edilmişdi[3]. Bu vaxt Lezgan özü də iki yerə bölünür və tarixi ədəbiyyatda Qərbi Lezgan və Şərgi Lezgan terminləri peyda olur.

İstinadlar
  1. Bax: "История Агван" Моисея Каганкат-ваци. Пере-вод с древн-арм. Патка-нова К.П. - СПб, 1861. С. 5; Бутков П.Г. Материалы для новой истории Кавказа, т.I-СПб 1869. С. 94; Магомедов Р.М. История Дагестана, Махачкала, 1991. С. 23
  2. Bax: BGA. I, 192; СМОМПК, вып.29. C.31). X əsrin ortalarında ərəb tarixçisi əl-Məsudinin yazdığı kimi, Şirvan şahlığının dayağı al-Lakz idi. (Bax: Macoudi. Les Praries d’or. Texte arabe et trad. par B.Meynard et P. de Courteille, II. Paris, 1848, pp.5-6.
  3. Bax: Минорский В. Ф. История Ширвана и Дербенда Х-ХI веков. М. 1963, с. 108
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.