Kotan

Kotan - kənd təsərrüfatında yer şumlamaq üçün tətbiq olunan mexaniki alətdir. O işçi heyvanlara və ya maşınlara qoşularaq mexanikləşdirilmiş şəkildə işlədilə bilər. Kotanın bir çox üstün cəhətləri vardır. Onun əsas məqsədi yerin üst qatının çevrilməsindən ibarətdir.Bu yerin mübit hissəsinin yumşaq və daha məhsuldar olmasına və səpinin asanlaşdırılmasına şərait yaradır.

Kotanla yer şumlama.

Asılma növləri:

  • Quraşdırılmış kotan traktorun arxa hissəinə sərt bağlanır, o 6 bəzən isə 7 dişli olur.
  • Asılqanlı kotan traktorla əlaqəli olur, ancaq əl ilə hidravlik mexanizmin köməyi ilə qaldırılır.
  • Təkərli kotan bir neçə təkərə malik olub ağırlığın böyük hissəsini öz üzərinə götürür. Dişlərinin sayı 6-20 arasında olur.

Dişlərini quruluşu:

  • Bir istiqamətdə düzülmüş dişlər, onlar ya sağ ya da sol tərəfə yönəlirlər. Bunlara çox vaxt arx tipli kotanlarda deyilirlər.
  • Dönən dişli kotanlarda dişlər dönə bildiyindən onların vəziyyəti dəyişə bilir.Onlar çox vaxt hidravlik işləyirlər.

Tarixi haqqında

Kotanlar insanlar tərəfindən ixtira edilmiş ən qədim alətlərdəndir. Hələ ilk sivilizasiyanın yeni formalaşdığı ərəfədə, b.e.ə. Vİ minillikdə Mesopotamiyada əkinçiliyin inkişafı dövründə kotanlardan geniş istifadə edilmişdir. Onlar sadə ağacdan və ona keçirilmiş bir dişdən hazırlanmışdır. Bu kotanalrı insan qüvvəsi ilə hərəkət etdirmişlər. Sonralar bäyi hezvanların əhliləşdirilib kotanlara qoşulması baş verir.

Misin və dəmirin kəşfindən sonra kotanlarda işçi hissələr bu metallardan hazırlanmağa başlayır. Bu materiallar yerin şumlanmasını daha asanlaşdırır, çünki metala vint formasını verməklə torpağın əlverişli şəkildə çevrilməsinə nail olmaq olurdu. İlk dəfə olaraq kotanlar 1730-cu ildə kommersiyası məqsədi ilə ingilis Jozef Folbe (Joseph Foljambe) tərəfindən Rotterdamda hazırlanır. Onun kotanları şotland konstruktoru Ceyms Smol(James Small)tərəfindən riyazi hesablamalara əsasən konstruksiya edildiyindən yüngül və möhkəm idilər.

Sənaye inqilabından sonra kotanların tətbiqində də təkamül baş verir. Onlar poladdan hazırlanır və Lokomobillərin köməyi ilə tətbiq olunurlar. Traktorların və başqa kənd təsərrüfatı texnikasının inkişafı ilə kotanlar da təkmilləşərək bizə bu gün məlum olan formaya çatırlar.Kotan qədim iş alətidir

Sabantoy (Kotan Bayramı)

Sabantoy - türk, qazax və altay xalq mədəniyyətində payız bayramıdır. Sabantoy (Saban Şənliyi) payız gün dönümünde (gündüzlə gecənin bərabərləndiyi gündə) edilən bir bayramdır. Qazaxlarda payızın son isti günlərində "Altı Alaşı" (altı millət) və nümayəndələrini yığıb, onlara yemək vermə ənənəsi vardır. Bu yeməkdə at yarışı, güləş və kokpar təşkil edilər. İlin ən yaxşı və ən məhsuldar iş edən əkinçilərinə də hədiyyələr verilir.[1]

Mənbə
  • Карпенко Н. А., Зеленев А. А., Сельскохозяйственные машины, Москва, 1968

İstinadlar
  1. Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) Arxivləşdirilib 2022-03-21 at the Wayback Machine  (türk.)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.