Komodo varanı

Vəhşi təbiətdə yetkin dişi varanlar adətən 2.25–2.6 m arası uzunluğa malik olurlar. Çəkiləri 47 kq təşkil edir. Erkəklər bir qayda olaraq dişilərdən iridir. Erkəklər üç metr uzunluğa və 70 kq çəkiyə malik olur, lakin aralarında bəzən nəhəng ölçülərə malik olanları belə müşahidə edilir. Sent-Luis zooparkında saxlanılan erkəyin çəkisi 166 kq, uzunluğu isə 3,13 m təşkil etmişdir. Onların ölçüləri quyruqları ilə birlikdə hesablanır.

Hazırda adada Brokonerlik səbəbindən iri məməlilərin sayı azalmışdır. Bu isə öz növbəsində varanların qidasının azalmasına səbəb olmuşdur. Hətta iri erkək varanlar belə kiçik ovlara meyil etməyə məcbur olmuşlar. Aclıq səbəbindən varanlarda cırtdanlaşma gedir. Onlar hətta 10 il öncəki varanların ölçülərindən olduqca geri qalırlar. Aclıq hətta onların kütləvi ölümünə səbəb olur.

Komodo varanının dərisi

Yetkin varanın dərisi tünd olur. Üzərində sarı nöütələr müşahidə edilir. Cavan varanlar isə nisbətən parlaq rəngdə olurlar. Qırmızı-narıncı olub sarı gözlünlü ləkələrlə örtülür.

Dişləri mişarvari olub damağ ətrafları ilə yaxşı örtülmüşdür. Dişlər şikarı asanlıqla hissələrə bölməyə imkan verir.

Komodo varanı İndoneziyanın Kiçik Zond adalarında — Komodo (1700 baş), Rinka (1300 baş), Qili-Motanq (100 baş) və Flores (təxmini 2000 baş, insanlar az yaşadığı sahil ərazilərində) yaşayırlar. Alimlərin fikrinə görə Komodo varanlarının vətəni Avstraliya olmuşdur. Onlar burada yaşayaraq inkişaf etmişlər. Varanlar adalara təxminən 900 min il öncə gəlmişlər[8].

Komodo varanlar tənha həyat sürürlər, daimi olmayan qruplar əsasən qidalanma və cütləşmə zamanı bir yerə toplaşırlar. Varanlar пойкилотермия heyvan olub əsasən gündüz həyat tərzi keçirirlər. Buna baxmayaraq onlar arasında gecə həyat tərzi keçirənlər də vardır. Əsasən ovlarını günün ikinci yarısında həyata keçirirlər. Günün isti saatları isə kölgəlikdə olmağı üstün tuturlar. Gecə radələri gizlənirlər, səhər tezdən isə gizləndikləri yerdən çıxırlar. İri bədən kütləsi varanlara bədənlərində gecə vaxtı belə temperaturun yüksək şəkildə saxlanmasına imkan verir (Qiqantometriya) və bununlada səhər çağı Baskinq vaxtını qısaltmağa imkan verir.

Komodo varanları əsasən quru, günəşin daha çox düşdüyü ərazilərdə, savanna, quru tropik meşələrdə və yüksəkliyi çox olmayan bölgələrdə yaşayırlar. İlin isti vaxtları (may—oktyabr) qurumuş çay yataqları və qurumuş sahil cəngəlliklərində yerləşirlər. Tez-tez isə sahilə atılan tullatıların axtarışına çıxırlar. Onlar suya ehmalca dala, kifayət qədər məsafəni xət edərək yaxınlıqda yerləşən adalara üzə bilirlər.

Varanlar qaçış zamanı 20 km/s sürət yığa bilirlər. Bu isə şikarın asanlıqla ovlanmasına imkan verir. Onlar quyruqlarını dirək kimi istifadə etməklə ağacda yerləşən şikarı asanlıqla ovluya bilir. Ağaclara dırmana və orada uzun zaman vaxtını keçirə bilir.

Varanlar uzunluğu 1–5 metr olan yuvalarda yerləşirlər. Onlar iti dırnaqları ilə asanlıqla bu yuvaları qaza bilirlər. Cavan varanların saxlanc yeri isə ağac oyuqlarıdır.

Varanlar təbii halda 50 il, qapalı şəraitdə isə 62 ildir. Bəzi məlumatlar görə isə dişilərin orta ömür müddəti erkəklərdən iki dəfə azdır. Təbii şəkildə dişilərin 25 ildən çox yaşaması müşahidə edlməmişdir[9][10]

Komodo varanları kifayət qədər aqresiv canlılardır və insdan üçün potensial təhlükə təşkil edən yırtıcıdırlar. Varanların insanlara hücum etməsi məlumdur. Üstəlik nəticədə hətta ölüm fatkları da qeydə alınmışdır. Üstəlik bu hallar getdikcə artmaqda davam edir[11][12]. Adalarda çoxsaylı yaşayış məntəqələri olmasa da kasıb balıqçı kəndlərində (hansı ki, 2008-ci ildə 800 nəfərdən ibarət olan kəndlər) əhalinin sayında artım müşahidə olur. Bu isə öz növbəsində insanların bu yırtıcılarla xoşa gəlməz görüşü labüd edir. Onların ovlanmasına qadağa qoyulduğundan sonra, varanlar tədricən onları əvvəllər ovlayan insanlardan qorxmurlar. Məsələni qəlizləşdirən digər məsələ insanların varanları yedizdirməsidir. Onlar bu addımı ac heyvanların hücumundan qorumaq məqsədi ilə edirdilər. Hazırda isə bu cür işlərə qadağa qoyulmuşdur[13]. Əsasən quraq dövürlərdə onblar insan məskənlərinə daha da yaxın olurlar. Bunun səbəbi isə insanların saxladığı heyvanlar və tutduqları balıqların iyinin onları cəlb etməsidir. Hətta oda mməlumdur ki, varanlar insan cəsədlərini qəbirlərdən çıxararaq yeyirlər. Son zamanlar müsəlman-indoneziyalılar dəfn etdikləri yaxınlarının qəbrlərini sementlə bərkidilmiş plitələrlə örtürlər. Adətən potensial olaraq təhlükəli canlılar tutularaq adanın digər sahələrinə aparılır.

Komodo varanları olduqca təhlükəli canlılardır. Onlar bir dişləmə isə əzələni qopara və ya dərini sivirə bilərlər. Bu isə böyük miqdarda qan itkisinə səbəb ola bilər. ilkin yardımın vaxtında və düzgün edilməməsi sonucunda ölüm riski (Kollaps anında) 99 %-dir. Timsahın dişləmələrindən sonra olduğu kimi, varan dişləməsindən sonrada sepsis meydana gəlməsi olduqca yayılmışdır.

Yetkin varanlar çox yaxşı bir qoxu bilmə qabiliyyətinə sahibdirlər. Onlar hətta 5 km-də kiçiçik qan qoxusunun mənbəyini tapa bilərlər.