Kantata
Kantata (it. cantata, lat. саntare — mahnı sözündən) — solistlər, xor və orkestr üçün vokal və instrumental əsər.
Tarixi
XVII əsrin birinci yarısında. bir səs üçün vokal əsəri (madriqal) sonata adlı instrumental əsərdən fərqli olaraq kantata adlanırdı. İtaliyada operanın inkişafı ilə bir solo vokal nömrəsini deyil, bir neçəsini daxil etməyə başlayan kantata forması da inkişaf etdi. Kantataya daxildir: xorlar, reçitativlər, ariyalar və daha sonra orkestr müşayiəti ilə duetlər.
Kantata onun yaradıcısı sayılan Karissimi sayəsində hazırlanıb. 17-ci əsrin əvvəllərindən 18-ci əsrin sonlarına qədər basso continuo (və ola bilsin ki, bir neçə solo alət) ilə müşayiət olunan bir və ya iki solo səs üçün kantata italyan vokal kamera musiqisinin əsas forması idi.
Kantata konsertlərdə və kilsələrdə ifa olunur. O, dünyəvi və mənəvi məzmunlu ola bilər. Kantata ilə oratoriya arasındakı fərq ondan ibarətdir ki, oratoriyada daha çox dram var və solo nömrələr oratoriya süjetində məşhur şəxsiyyətlərə aiddir, kantatada isə lirik element üstünlük təşkil edir və solo nömrələr daha abstrakt xarakter daşıyır. Ruhani kantata xüsusilə protestant kilsəsində inkişaf etmişdir. Kantata bəstələmək konservatoriyalarda aspirant-nəzəriyyəçilər üçün bir vəzifə kimi xidmət edir.
Kantata adətən bir neçə tam ədəddən ibarətdir. Kantata kifayət qədər həcmli poetik və ya nəsr ədəbi mətnlərinə, əvvəllər isə əsasən bibliya süjetlərinə əsaslanır. Buna uyğun olaraq kantatalar iki növə bölünürdü: mənəvi (dini süjetə malik) və dünyəvi.
Müxtəlif növ kantatalar var - təntənəli, lirik, qəmli, şən, povest, fəlsəfi.
Bu janra 200-dən çox kantatası gəlib çatan İohann Sebastyan Baxın böyük töhfəsi olmuşdur.
Ədəbiyyat
- Кантата // Литературная энциклопедия терминов и понятий / Под ред. А. Н. Николюкина. — Институт научной информации по общественным наукам РАН: Интелвак, 2001. — Стб. 337 — 1596 с. — ISBN 5-93264-026-X.
- Кантата // Словарь литературоведческих терминов / Ред.-сост.: Л. И. Тимофеев и С. В. Тураев. — М.: «Просвещение», 1974. — С. 121. — 509 с. — 300 000 экз.
- Соловьёв Н. Ф. Кантата // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.