Intel

Intel Corporation və ya qısaca Intel — mərkəzi ofisi Santa-Klarada yerləşən Amerikan transmilli korporasiya və texnologiya şirkəti. O, gəlirlərinə görə dünyanın ən böyük yarımkeçirici çip istehsalçılarından biridir[7][8] və əksər fərdi kompüterlərdə (PC) mövcud olan x86 seriyalı təlimat dəstlərinin tərtibatçılarından biridir. Intel 2007-ci ildən 2016-cı maliyyə ilinə qədər təxminən on il ərzində ümumi gəlirə görə ən böyük ABŞ korporasiyalarının 2020 Fortune 500 siyahısında 45-ci yeri tutub.[9][10]

Intel
Loqonun şəkli
Ümumi məlumatlar
Sənaye yarımkeçirici sənayesi[d]
Məhsulları aparat təchizatı, mikroprosessor, fləş-yaddaş, çipset, proqram təminatı[1], mərkəzi prosessor
Təsis tarixi 18 iyul 1968
Baş qərargahın yeri
İqtisadi göstəriciləri
Ümumi kapital
  • 95.391.000.000 $ (2021)[3]
Ümumi aktivlər
  • 168.406.000.000 $ (2021)[4]
Ümumi gəliri
  • 63.054.000.000 $ (2022)[5]
Xalis mənfəəti
  • 8.014.000.000 $ (2022)[5]
Əməliyyat mənfəəti
  • 2.334.000.000 $ (2022)[5]
Struktur
İşçi sayı
  • 121.100 nəf. (2021)[3]
Rəhbərlik
Təsisçilər
intel.com
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Intel əksər kompüter sistemi istehsalçıları üçün mikroprosessorlar, həmçinin ana lövhə çipsetləri, şəbəkə interfeysi kontrolleriləri və inteqral sxemlər, fləş-yaddaş, qrafika çipləri, gömülü prosessorlar və kommunikasiya və hesablama ilə bağlı digər cihazlar istehsal edir.

Intel (Integrated electronics) 18 iyul 1968-ci ildə yarımkeçirici qabaqcılları Qordon Mur (Mur qanununa görə), Robert Noys (1927–1990), Artur Rok (vençur kapitalisti) tərəfindən təsis edilib və Endryu Qrovun icraçı rəhbərliyi və baxışı ilə əlaqələndirilir.[11] Intel Silikon vadisinin yüksək texnologiya mərkəzi kimi yüksəlişinin əsas komponenti idi. Noys inteqral sxemin (mikroçip) əsas ixtiraçısı idi.[12][13] Intel 1981-ci ilə qədər biznesində əsas yeri tutan SRAM və DRAM yaddaş çiplərinin erkən tərtibatçısı idi. Şirkət 1971-ci ildə dünyanın ilk kommersiya mikroprosessor çipini yaratsa da, bu fərdi kompüterin uğuruna qədər onun əsas biznesinə çevrilməmişdi.

1990-cı illərdə Intel kompüter sənayesinin sürətlə böyüməsini təmin edən yeni mikroprosessor dizaynlarına böyük sərmayə qoydu. Bu dövrdə Intel, PC mikroprosessorlarının dominant təchizatçısına çevrildi və bazar mövqeyini, xüsusən də AMD-yə qarşı müdafiə etmək üçün aqressiv və rəqabətədavamlı taktikaları, eləcə də PC sənayesinin istiqaməti üzərində nəzarət üçün Microsoft ilə mübarizəsi ilə tanınırdı.[14][15]

Intel-dəki Açıq Mənbə Texnologiya Mərkəzi PowerTOP və LatencyTOP-a ev sahibliyi edir və Wayland, Mesa, Threading Building Blocks (TBB) və Xen kimi digər açıq mənbəli layihələri dəstəkləyir.[16]

Tarixi
Santa-Klara şəhərindəki mənzil-qərargahı

Şirkəti Robert Noys və Qordon Mur Fairchild Semiconductor şirkətindən getdikdən sonra 18 iyul 1968-ci ildə təsis ediblər[17]. Sonradan onlara Endryu Qrouv də şəriklik etdi. Şirkətin biznes-planı Robert Noysun çap maşınında hazırlandı və cəmi bir səhifədən ibarət idi. Əvvəl Fairchild şirkətinə yardım edən maliyyəçi onlara $2,5 milyon həcmində ilkin kapital verdi.

Intel 1971-ci ildə Busicom yapon şirkəti ilə əməkdaşlıq etdikdən sonra ona ilk uğur gəldi. O zaman Intel on iki xüsusi mikrosxem üçün sifariş aldı, ancaq mühəndis Ted Haffanın təklifi ilə bir ədəd universal Intel 4004 mikpoprosessoru hazırladı. Bu qurğunun gücü o dövrün ən güclü qurğuları səviyyəsində idi. Sonradan Intel 88008 hazırlandı. 1 fevral 1982-ci ildə Intel 80286 mikroprosessoru ictimaiyyətə təqdim edildi. Modelin məhsuldarlığı birinci nəsil mikroprosessorun (8086/8088) göstəricilərindən bir neçə dəfə çox idi, amma ən vacibi budur ki, bu, öz sələfləri üçün nəzərdə tutulmuş proqramları dəstəkləyən ilk prosessor idi. Bu xüsusiyyət Intel-in müasir prosessorlarına da xasdır.

1990-cı illərdə şirkət fərdi kompüterlər üçün prosessorlar buraxmağa başladı. Onun Pentium və Celeron prosessorları indiyə kimi olan ən populyar qurğulardır. Intel kompüter texnikasının inkişafına çox böyük təkan verdi.

İstehsal etdiyi prosessorlar
  • Embedded Intel® Architecture Chipsets
  • Intel® Core™ i7 Processor
  • Intel® Core™ i5 Processor
  • Intel® Core™ i3 Processor
  • Intel® Core™ 2 Duo Processors for Embedded Computing
  • Quad-Core Intel® Xeon® Processor 5300 Series
  • Dual-Core Intel® Xeon® Processor 5100 Series
  • Dual-Core Intel® Xeon® Processors LV and ULV
  • Intel® Core™ Duo Processors
  • Intel® Xeon® ProcessorsIntel® Pentium® Dual-Core Processor
  • Intel® Celeron® Processor 440
  • Intel® Pentium® M Processors
  • Intel® Pentium® 4 Processors
  • Intel® Pentium® III Processors
  • Intel® Celeron® M Processors
  • Intel® Celeron® Processors
  • Intel® Pentium® Processors with MMX™Technology

Həmçinin bax

İstinadlar
  1. National Software Reference Library.
  2. https://www.intel.de/content/www/de/de/support/articles/000015107/programs.html.
  3. Intel Annual Report 2021 SEC 10-K (ing.).
  4. Intel Annual Report 2021 10-K (ing.).
  5. 10-K forması. 2023.
  6. Steve Jobs. Simon & Schuster, 2015. S. 10. ISBN 978-1-5011-2762-5
  7. Vanian, Jonathan. "Samsung Dethrones Intel As World's Biggest Chip Maker". Fortune. 2017-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
  8. "Intel 2007 Annual Report" (PDF). Intel. 2007. February 5, 2018 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: July 6, 2011.
  9. "10-K". 10-K. November 28, 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: June 1, 2019.
  10. "Fortune 500 Companies 2018: Who Made the List". Fortune (ingilis). noyabr 10, 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: noyabr 10, 2018.
  11. Stanford, Law School. "INTEL CORP $2, 500,000 CONVERTIBLE DEBENTURES" (PDF). 2020. 2023-06-03 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-09.
  12. "1959: Practical Monolithic Integrated Circuit Concept Patented". Computer History Museum. 24 October 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2019.
  13. "Integrated circuits". NASA. 21 July 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2019.
  14. Goodin, Dan. "Microsoft's holy war on Java". CNET. September 23, 1998. January 16, 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 18, 2018.
  15. Lea, Graham. "USA versus Microsoft: the fourth week". BBC News. December 14, 1998. March 3, 2004 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 7, 2008.
  16. "What is 01.org?". 01.org. July 13, 2012. April 25, 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: November 9, 2023.
  17. "Intel Celebrates 40 Years of Innovation". 2022-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-01-03.

Xarici keçidlər
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.