Hokusay
Katsuşika Hokusay (葛飾 北斎, 31 oktyabr 1760[2][3], Honco[d] və ya Edo[d][4] – 10 may 1849[5][3][…], Asakusa[d] və ya Edo[d][4]) — yapon ukiyo-e rəssamı, illüstrator, oymaçı. Əsl adı Tokitarodur, ən məşhur təxəllüsü "Hokusay" yapon dilindən tərcümədə "şimal studiyası" deməkdir.[6]
| Hokusay | |
|---|---|
| 葛飾 北斎 | |
 avtoportreti (1849). | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Edo (indiki Tokio) |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Edo (indiki Tokio) |
| Həyat yoldaşları |
|
| Fəaliyyəti | rəssam, ksiloqraf, illüstrasiyaçı, incəsənət xadimi, qrafika ustası[d], rəssam-qravüraçı[d], dizayner, memarlıq çertyojçusu[d], vizual incəsənət rəssamı, boyakar[d] |
| Janrlar | ukiyo-e[1], portret[1] |
| Stil | ukiyo-e |
| Tələbələri | II Katsuşika Tayto[d], Yaşima Qakutey[d], Numata Qessay[d] |
| Təsir edib | impressionizm |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hokusay antologiyalar, erotik kitablar, rəsm albomları, əllə rənglənən kitablar və tarixi romanlar kimi bir çox fərqli növdə iş hazırlamışdır.[6] Əsərlərinin böyük hissəsini 60 yaşından sonra çəkmişdir.[6] O, Asiya tərzi iki ölçülü perspektiv anlayışını buraxıb, Qərb tərzində olan rəsmlərdə gördüyü yeni perspektiv texnikasını mənimsəmiş, rəmslərini bu texnika ilə hazırlamağa başlamışdır.[6] Dünyanın qalan hissəsindən izolyasiya olmuş Yaponiyada ənənəvi rəsm texnikasından çox fərqlənən bu yeni rəsm texnikasını dövrün Yaponiyasında inqilabi dəyişiklik kimi görülmüş, Hokusayın Qərb dünyasında tanınmasında rol oynamışdır.[6]
Hokusayın əsərləri Vinsent Van Qoq kimi bir çox sənətkara ilham mənbəyi olmuş, onun 75 yaşında çəkdiyi 3 cildlik "Fuci dağının 100 görünüşü" kitabı Avropa incəsənətində təsir göstərmişdir.[6] Həyatı boyunca 30 mindən çox əsər işləmişdir.[6]
Həyatı
İlk illəri
Katsuşika Hokusay 1760-cı ildə Edo şəhərində (indiki Tokio) Katsuşika bölgəsində anadan olmuşdur.[6] Doğum adı Tokitarodur. Altı yaşında güzgü istehsalçısı atasının yanında güzgülərinin ətrafını rəngləyərək rəssamlığa başlayır.[6]
Daha sonra kitabxanada katiblik, bir ağac kəsicisinin yanında şagirdlik edir.[6] 18 yaşında ukiyo-e sənətkarı Katsukava Şunşonun studiyasına qəbul edilir və ustası kimi məhkumlar, gündəlik hadisələr və kabuki aktyorları kimi mövzulara yönəlir.[6] İlk ad dəyişikliyini burada edir. Ustası tərəfindən verilən Şunro adı ilə ilk dəfə 1779-cu ildə bir neçə kabuki aktyorunun rəsmini çəkir.[6]
Hokusay karyerasının ilk illərində uşaqlar üçün oyuncaqlar da hazırlamışdır.[6] Diaroma adlandırlan 3 ölçülü mənzərə modelləri və içində kiçik peyzajların olduğu stol oyunları hazırlayır.[6] 1793-cü ildə ustası Şunşonun ölümündən sonra fransız və holland sənətkarların mis qravüralarından gördüyü Avropa üslubllarını və digər incəsənət üslublarını mənimsəyir.[6] Daha sonra ukiyo-enin ənənəvi mövzusu olan aktyorlardan uzaqlaşır.[6] Bunun əvəzində müxtəlif sosial təbəqələrdən olan yapon xalqının gündəlik həyatının mənzərələrinə diqqətini yönəldir.[6] Bu dəyişiklik ukiyo-e və Hokusayın karyerasında əhəmiyyətli bir andır.[6] "Ryoqoku körpüsündə atəşfəşanlıq" adlı əsəri Hokusayın həyatının bu dövrünə aid rəsm əsəridir.[6]
Ustasının ölümündən sonra ilk həyat yoldaşını itirən Hokusay bir oğlu və bir qızı ilə yaşamağa başlayır.[6] 1797-ci ildə yenidən evlənir və həyatının bu dövründə "şimal studiyası" mənasına gələn və ən çox tanındığı adı "Hokusay" adını götürür.[6] Bu ad dəyişikliyi Hokusayın həyatının ən əhəmiyyətli dövrüdür.[6] Hokusay həyatı boyunca bir çox dəfə ev dəyişdirir (təxminən 93 fərqli ev) və bir çox təxəllüs götürür.[6] Birdən çox təxəllüsdən istifadə etmək dövrün Yaponiya sənətkarları üçün ümumi bir cəhət olsa da, onun təxəllüslərinin sayı digərlərinə nəzərən daha çoxdur.[6] Həyatı boyunca 30-dan çox təxəllüsdən istifadə etmişdir.[7] Bu, Hokusayın üslubundakı dəyişikliklərlə əlaqələndirilir.[6]
1800-cü ilə kimi ukiyo-eni portretdən başqa məqsədlər üçün istifadə etməyə başlayır.[6] Həmin il iki mənzərə kolleksiyasını - "Şərq qapısının məşhur mənzərələri" və "Edonun səkkiz mənzərəsi"ni yayımlayır.[6]
1806-1849
1806-1815-ci illərdə Hokusay yomihon və ya oxuma kitabı adlandırılan, illüstrativ kitab janrına yönəlir.[6] Vaxtının böyük hissəsini yomihonlara ayrırır və yaxşı gəlir əldə edir.[6] Bu zaman üslubunda da dəyişikliklər edir.[6] Ənənəvi ukiyo-e dünyasından uzaqlaşaraq daha güclü fiqurlara yönəlir.[6] Samuraylar, döyüşçülər, əfsanələrdəki canlılar əsərlərinin mövzusu olur.[6]
1811-ci ildə 51 yaşında ikən Hokusay adını dəyişdirib Tayto edir və karyerasında "Hokusay Manqa" adlı yeni dövr başlayır.[6] Hokusay realizmə yönəlmiş bu manqa təsvirlərindən minlərcəsini hazırlayır.[6] Əvvəlcə pul qazanmaq və daha çox şagird cəlb etmək üçün hazırladığı bu eskiz seriyası, daha sonra sənətkarın bir çox üslub kəşfi etməsinə səbəbolur.[6]
Çəkdiyi bu rəsmlər Yaponiyada manqanın ilk böyük ustası olaraq xatırlanmasına səbəb olur və Yaponiyada müasir manqanın ortaya çıxması kimi qeyd olunur.[6] "Hokusay Manqa" başlığı altında toplanan bu işlər daha çox eskiz tərzindədir.[6] Hokusayın kitabı həmin dövrdə Yaponiyada bütün dövrlərdə ən çox satılan kitaba çevrilir.[6] O qədər məşhur olur və o qədər bəyənilir ki, sonrakı 64 il boyunca 14 yeni "Hokusay Manqa" cildi nəşr olunur.[6] Seriyanın son 3 kitabı Hokusayın 1849-cu ildəki ölümündən sonra çapdan çıxır.[6]
Hokusay əsərlərinin ictimai yerlərdə sərgilənməsini sevirdi.[6] Festivallarda 200 kv. metrlik kağızlarda çəkdiyi əfsanəvi personajların nəhəng rəsmləri ilə performans göstərir, müsabiqələrdə qatılırdı.[6]
1820-ci ildə özünə Ritsu adını götürür.[6] 1828-ci ildə ikinci həyat yoldaşını itirən Hokusay bir neçə dəfə iflic olur, nəvəsinin borclarına görə maddi çətinliyə düşür.[6] 1830-cu ildə 70 yaşında ikən məşhur "Kanaqavada böyük dalğa" əsərinin də daxil olduğu "Fuci dağının 36 mənzərəsi" adlı rəsm seriyasına başlayır.[6] "Kanaqavada böyük dalğa" əsəri Hokusayın növbəti nəsillərə də ilham mənbəyi olmasına səbəb olur.[6] Bunlarda biri də Vinsent Van Qoqdur.[6] Van Qoq "Ulduzlu gecə" əsərini çəkərkən "Kanaqavada böyük dalğa" əsərindən ilhamlanmışdır.[6]
1839-cu ildə yanğın nəticəsində Hokusayın studiyası və bir çox işi məhv olur.[6] Hokusay 10 may 1849-cu ildə ölmüşdür.[6] Qəbir daşında istifadə etdiyi son təxəllüs Qakyo Rocin Manci (azərb. Rəssamlıqdan dəli olan qoca adam) yazılmışdır.[7]
İstinadlar
- https://www.rijksmuseum.nl/en/rijksstudio/2084333--etamemeta/collections/colour-woodcut-xylography?ii=0&p=0.
- Hokusai // Lambiek Comiclopedia (ing.). Lambiek, 1999.
- Hokusai // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- The Fine Art Archive.
- RKDartists (nid.).
- "Katsushika Hokusai Kimdir? Hokusai'nin Eserleri ve Hayatı". Leblebi Tozu (türkcə). 23 iyun 2019. 2019-08-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.
- "7 Things You Didn't Know about Hokusai, Creator of The Great Wave". Artsy (ingiliscə). 21 oktyabr 201. 2021-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.