Himalay sidri

Himalay sidri (lat. Cedrus deodara) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin şamkimilər fəsiləsinin sidr cinsinə aid bitki növü.

Himalay sidri
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Gymnosperms Şöbə: Pinophyta Sinif: İynəyarpaqlılar Yarımsinif: İynəyarpaqlılar Dəstə: İynəyarpaqlılar Fəsilə: Şamkimilər Yarımfəsilə: Abietoideae Cins: Sidr Növ: Himalay sidri
Beynəlxalq elmi adı
Cedrus deodara G.Don, 1830[1]
Şəkil axtarışı ITIS   183408 NCBI   3322 EOL   1033603

Vətəni Himalayın şimal və qərb hissəsidir. Avropanın bir çox ölkələrinə introduksiya edilmişdir. Hündürlüyü 50 m-ə çatan iri ağacdır. Cavan ağacların gövdəsinin qabığı hamar olur, yaşlaşdıqca çatlar əmələ gəlir və iri pulcuqlar şəklində oduncaqdan ayrılır. Çətiri piramidal formalı və budaqlarının ucları aşağı sallanan ağacdır. İynəyarpaqları düz, sivri, bozumtul-yaşıl və ya mavi-yaşıldır, 5 sm-ə qədər uzunluqdadır.

Qozaları iri, yumurtavarı, yetişmiş qozaları qırmızı-qonur rənglidir, uzunluğu 10 sm-ə, eni 5-6 sm-ə çatır. Toxumları iri qatranlı, üçbucaq, nazik qabıqla örütülüdür, toxumu dairəvidir və kip oturur. Cücərtiləri 8-10 ləpəli olur.

Himalay sidri torpağa az tələbkardır, torpağın həddən artıq rütubətinə və bərkiməsinə davamsızdır. Bəzən sərt şaxtalardan zərər çəkir. Rütubətli dəniz küləklərinə davamsız, quraqlığa və şiddətli istilərə davamlıdır. Çox dekorativ ağacdır. Parklarda, bağlarda, küçələrdə tək-tək və yüksək qiymətləndirilir. Azərbaycanda Gəncə, Zaqatala, Qazax], Lənkəran, Bakı şəhərlərinin yaşıllıqlarında təsadüf edilir. Abşeronda orta dərəcədə suvarılan boz-qonur, qonur və boz torpaqlarda zəif olsa da, normal inkişaf edə bilir.