Günəbaxan
Günəbaxan (lat. Helianthus)[3] - mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.[4]
| Günəbaxan | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Klad: Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Klad: Campanulids Dəstə: Fəsilə: Cins: Günəbaxan |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Ümumi
Günəbaxanın vətəni Amerikadır. Yabanı halda Meksikada və Peruda təsadüf edilir.[mənbə göstərin] Avropaya XVI əsrdə Meksikadan gətirilib və uzun müddət bəzək bitkisi kimi istifadə olunub. Hündür birillik bitkidir. Yarpaqları iri,bütöv ayalıdır, gövdə üzərində spiral şəklində düzülür, çiçəklər gövdənin təpə hissəsində səbət çiçək qrupunda toplanır. Səbətin diametri 30 sm-ə bərabər olur. Səbət alt tərəfdən bir-birinə bitişmiş yaşıl sarı yarpaqları ilə örtülmüşdür. Səbətdə minə qədər çiçək olur. Burada toplanmış çiçəklər boru və dilcikşəkillidir. Boruşəkilli çiçəklər səbətin ortasında yerləşir. Onlar pərdəşəkilli kasacıq və 5 bitişmiş sarı rəngli ləçəkdən əmələ gəlmiş tacdan ibarətdir. Tacın ortasında ikidilimli zərif dişicik və bitişik halda 5 erkəkcik yerləşir. Bitişmiş erkəkciklər dişiciyi əhatə edən borucuq əmələ gətirir. Səbəti qıraqlardan dilcikşəkilli sarı çiçəklər əhatə edir.
Azərbaycanda günəbaxanın iki növü becərilir. Onlardan biri adi günəbaxan, digəri isə yerarmudu günəbaxanıdır.
Günəbaxan Günəşin simvoludur.
Növləri
- Helianthus agrestis Pollard
- Helianthus ambiguus Britton
- Helianthus angustifolius L
- Helianthus annuus L.—Girasol, mirasol,...
- Helianthus anomalus S.F.Blake
- Helianthus argophyllus Torr. & A.Gray
- Helianthus arizonensis R.C.Jacks.
- Helianthus atrorubens L.
- Helianthus bolanderi A.Gray
- Helianthus brevifolius E.Watson
- Helianthus californicus DC.
- Helianthus carnosus Small
- Helianthus ciliaris DC.
- Helianthus cinereus Torr. & A.Gray
- Helianthus cusickii A.Gray
- Helianthus debilis Nutt.
- Helianthus deserticola Heiser
- Helianthus divaricatus L.
- Helianthus × divariserratus R.W.Long
- Helianthus doronicoides Lam.
- Helianthus exilis A.Gray
- Helianthus floridanus A.Gray ex Chapm.
- Helianthus giganteus L.
- Helianthus glaucophyllus D.M.Sm.
- Helianthus glaucus Small
- Helianthus gracilentus A.Gray
- Helianthus grosseserratus M.Martens
- Helianthus heterophyllus Nutt.
- Helianthus hirsutus Raf.
- Helianthus × intermedius R.W.Long
- Helianthus laciniatus A.Gray
- Helianthus × laetiflorus Pers.
- Helianthus laevigatus Torr. & A.Gray
- Helianthus longifolius Pursh
- Helianthus × luxurians (E.Watson) E.Watson
- Helianthus maximiliani Schrad.
- Helianthus multiflorus L. -
- Helianthus navarri Phil.
- Helianthus neglectus Heiser
- Helianthus niveus (Benth.) Brandegee
- Helianthus nuttallii Torr. & A.Gray
- Helianthus occidentalis Riddell
- Helianthus orgyaloides Cockerell
- Helianthus paradoxus Heiser
- Helianthus pauciflorus Nutt.
- Helianthus petiolaris Nutt.
- Helianthus porteri (A.Gray) Pruski
- Helianthus praecox Engelm. & A.Gray
- Helianthus praetermissus E.Watson
- Helianthus pumilus Nutt.
- Helianthus radula (Pursh) Torr. & A.Gray
- Helianthus resinosus Small
- Helianthus salicifolius A.Dietr.
- Helianthus schweinitzii Torr. & A.Gray
- Helianthus silphioides Nutt.
- Helianthus simulans E.Watson
- Helianthus smithii Heiser
- Helianthus subcanescens (A.Gray) E.Watson
- Helianthus tuberosus L.
- Helianthus × verticillatus E.Watson
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 386. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 904.
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.