Gəncə bombalanmaları

Oкtyabrın 4-də birinci dəfə OTR-21 TOÇKA ballistiк raкetindən Gəncə şəhəri birinci dəfə vuruldu.[1][2] Azərbaycan tərəfi hücuma görə məsuliyyəti Ermənistanın daşıdığını bildirsə də, Ermənistan tərəfi isə ittihamaları rədd elədi.[13] Hücuma görə məsuliyyəti rəsmi olaraq Dağlıq Qarabağın rəsmiləri üzərinə götürdülər. Onlar hədəfin mülki insanlar yox, şəhərdə olan hərbi təyinatlı binalar, habelə Gəncə Beynəlxalq Aeroportu olduğu bildirdilər.[14] Azərbaycan tərəfi isə Gəncədə ümumiyyətlə hərbi təyinatlı binaların olmadığını bildirdi.[15] Hadisə yerində olan rus jurnalist və hava limanının direktoru Kovid-19 pandemiyasına görə martdan bəri çalışmayan hava limanının vurulması xəbərini yalanladı.[16]

Hücum nəticəsində bir nəfər öldü, 30 nəfər isə yaralandı.[17]

Oкtyabrın 5-də Gəncəyə növbəti raket hücumu reallaşıb. Bu zaman Ermənistan ərazisindən atılan raket Gəncənin "Grand Qafqaz" Ticarət Kompleksinə düşüb. Nəticədə 3 mülki şəxs müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb.

ANAMA-nın verdiyi məlumata görə, Gəncə 11 və 17 oktyabr tarixlərində Skad hücumlarına məruz qalmışdır.

Oкtyabrın 8-də Gəncəyə növbəti dəfə hücum oldu. Bu gecə saatlarında Gəncəyə endirilən ilk raket zərbəsi idi. Nəticədə ölən və yaralananlar olmasa da, evlərə və nəqliyyat vasitələrinə ciddi ziyan dəydi.[18]

10 oktyabrda imzalanmış atəşkəsdən sonra, yerli vaxtla 02:00-da Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirdi ki, Ermənistanın Berd rayonunda[19] yerləşən Erməni Silahlı Qüvvələri Gəncəni[20] Skad ballistik raketlərindən[21] atəşə tutmuşdur. Raket insanlar yaşayan binaya tuş gəlmiş və onu tamamilə dağıtmışdır.[22][23] Qısa müddət sonra axtarış və xilasetmə komandaları hadisə yerinə çatmışdır.[24] Hücum nəticəsində şəhərdəki infrastruktura mühüm ziyan dəymişdir.[25][26] Ümumilikdə, 31 mənzil tamamilə dağıdılmış, hadisə yerində və onun yaxınlığındakı obyektlərə və avtomobillərə ciddi ziyan dəymişdir.[27] Hücumdan ümumilikdə 205 nəfərin yaşadığı 95 mənzil təsirlənmişdir.[28] Ermənistan hücum üçün məsuliyyəti inkar etmişdir.[29] Hücum nəticəsində 10 nəfər həlak olmuş[30] və 40 nəfər yaralanmışdır. Qurbanlar arasında qadınlar və uşaqlar da var idi.[31]

17 oktyabrda, təxminən yerli vaxtla 01:00-da Azərbaycanın rəsmi dairələri bildirdilər ki, Erməni Silahlı Qüvvələri Skat ballistik raketləri[32] ilə Gəncəni atəşə tutmuşdurlar.[33][34] Jurnalistlər şəhərdə 3 güclü partlayış səsinin eşidildiyini bildirmişdirlər.[35] RİA Novosti agentliyinin müxbirinə görə, ballistik raketlər əhalinin sıx yaşadığı əraziyə düşmüşdürlər. Bu zaman xeyli sayda müxtəlif yaşayış evləri və digər tikililər ziyan görmüşdür.[36][37] İlk raket şəhər binasından cəmi 2 km uzaqlığa düşmüş,[38] ikinci raket isə şəhərin qərbində olan Kəpəz bölgəsinə düşmüşdür.[39] "Dojd" kanalının müxbiri Vasili Polonski raketlərin düşdüyü yerlərin yaxınlığında heç bir hərbi, o cümlədən hər hansısa vacib obyektlərin olmadığını bildirmişdir.[40] Yerli səlahiyyətli şəxslərin bildirdiklərinə görə, 20 ev dağıdılmış[41] və xeyli sayda mülki şəxs bu dağıntıların altında qalmışdır.[42] Azərbaycan Respublikasının axtarış və xilasetmə komandaları, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin işçiləri hadisə yerinə gəlmiş[43] və dağıntılar altında qalan şəxsləri olduqları yerdən çıxarmağa başlamışdırlar.[44] Ermənistan hücumun onun tərəfindən edildiyini inkar etmişdir.[45]

Hücum nəticəsində 15 nəfər həlak olmuş, 55 nəfər yaralanmışdır.[46][47]

Hücumlar Azərbaycan hökuməti tərəfindən güclü formada qınanmışdır və üçüncü hücum Azərbaycan xalqına qarşı soyqırım aktı kimi qiymətləndirilmişdir.[51] Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev üçüncü hücumu müharibə cinayəti adlandırmış, atəşkəsin pozulması kimi qiymətləndirmiş və uyğun cavabın veriləcəyini bildirmişdir.[52] O, həmçinin dördüncü hücumu da müharibə cinayəti adlandırmış və uyğun cavabın veriləcəyinə söz vermişdir.[53] Əliyev əlavə etmişdir ki, beynəlxalq icmanın reaksiya göstərməyəcəyi təqdirdə, Azərbaycan Ermənistanı cəzalandıracaqdır.[54] Azərbaycanın ombudsmanı Səbinə Əliyeva Ermənistanı terrorizmi dəstəkləməkdə ittiham etmişdir.[55]

• Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyev tvitterdə işğalçı Ermənistan tərəfindən atəşə məruz qalmış Gəncədən fotolar paylaşmışdır. Hikmət Hacıyev qeyd edib ki, Ermənistanın dövlət səviyyəsində terror siyasəti davam edir:

Ermənistanın cəzasız qalması onu müharibə və hərbi cinayətlərə təşviq edir. Humanitar atəşkəsdən sui-istifadə edərək, Ermənistan Gəncə-nin əhalisi sıx olan yaşayış hissəsini seçmədən atəşə tutdu.[56]

• Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatı:[57]

Rusiya Federasiyasının vasitəçiliyi ilə baş tutmuş Azərbaycan Respublikası və Ermənistan Respublikası Xarici İşlər nazirlərinin Moskva görüşü nəticəsində 10 oktyabr 2020-ci il tarixi saat 12.00-dan etibarən humanitar atəşkəsə riayət olunması razılığının əldə olunmasına baxmayaraq, Ermənistan silahlı qüvvələri bu razılığı kobud şəkildə pozmağa davam edir. Humanitar atəşkəsin müəyyən olunduğu vaxtdan dərhal sonra Azərbaycanın Ağdam və Tərtər rayonları Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən artilleriya atəşinə tutulub. Bir neçə saat sonra isə Ermənistan silahlı qüvvələri cəbhənin Hadrut və Cəbrayıl istiqamətlərində hücum cəhdi göstərib. Suqovuşan ərazisində erməni əsgərlərinin cəsədlərini yığan və üzərinə aydın şəkildə ağ bayraq sancılan sanitar maşının Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən atəşə tutulması nəticəsində bir tibbi xidmət qulluqçusu ağır yaralanıb. 11 oktyabr gecə saatlarında Azərbaycanın ikinci böyük şəhəri olan və cəbhə bölgəsindən xeyli kənarda yerləşən Gəncə şəhəri Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən raket atəşinə məruz qalıb. Bu hücum nəticəsində 7 mülki şəxs həlak olub, aralarında azyaşlı uşaqlar olmaqla, 34 nəfər yaralanıb. Ermənistan silahlı qüvvələrinin humanitar atəşkəs razılığından sonra dinc insanları və şəhərləri atəşə tutması barbarçılığın növbəti bariz nümunəsidir və Ermənistan rəhbərliyinin atəşkəs çağırışlarının riyakarlıqdan başqa bir şey olmadığını göstərir. Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzkar siyasəti çərçivəsində dinc insanları, evləri, mülki obyektləri, tibb işçilərini məqsədli atəşə tutması ölkənin beynəlxalq hüququn fundamental normalarına, o cümlədən beynəlxalq humanitar hüquq və Cenevrə Konvensiyalarına məhəl qoymadığını, öz öhdəliklərini aşkarcasına pozduğunu və adi humanizm prinsiplərindən çox uzaq olduğunu növbəti dəfə nümayiş etdirir. Ermənistanın bu təcavüzkar əməllərini qətiyyətlə pisləyir və beynəlxalq ictimaiyyəti işğalçı Ermənistanı beynəlxalq hüquqa və beynəlxalq öhdəliklərinə riayət etməyə məcbur etmək üçün qətiyyətli addımlar atmağa çağırırıq. Bölgədə yaranmış vəziyyətin tam məsuliyyəti Ermənistan siyasi-hərbi rəhbərliyinin üzərindədir.

Beynəlxalq səviyyədə, 3-cü və 4-cü hücumlar Türkiyə tərəfindən qınandı[58] və sonuncusu müharibə cinayəti adlandırıldı.[59] Azərbaycandakı Qətər[60], İsveçrə[61], Malayziya[62] və Britaniya[63] səfirləri 3-cü hücuma görə, təəssüf etdiklərini ifadə etdilər və başsağlığı verdilər. Avropa İttifaqı 4-cü hücumu qınamışdır[64] və BMT-nin baş katibi Antoniu Quterreş bunu qəbuledilməz adlandırdı.[65]

16 oktyabr tarixində Birləşmiş Krallıqda yaşayan azərbaycanlılar, İran azərbaycanlıları və türklər Amnesty International-ın Londondakı mərkəzi qarşısında toplaşaraq Erməni Silahlı Qüvvələrin Gəncə, Mingəçevir, Tərtər və digər mülki şəxslər yaşayan şəhərlərə raket hücumlarını qınayan etiraz yürüşü etdilər.[66] Növbəti gün ABŞ azərbaycanlıları Çikaqoda etiraz yürüşü edərək raket hücumlarını qınadılar.[67] Sonrakı günlərdə Britaniya azərbaycanlıları Londondakı Azərbaycan səfirliyinin qarşısında hücumlar zamanı həyatını itirənləri anarkən[68], Gürcüstan azərbaycanlıları Tiflisdəki parlament binasının qarşısında yürüş etdilər.[69] Eyni gündə Rusiya azərbaycanlıları Moskvadakı Azərbaycan səfirliyinin giriş qapısının bir hissəsini 17 oktyabr hücumunda həyatını itirən şəxslərin xatirəsinə həsr etdilər.[70]