Gürcüstanda dövlət çevrilişi (1991–1992)

1991–1992-ci illərdə Gürcüstanda dövlət çevrilişi və ya Tbilisi müharibəsi — Sovet İttifaqının süqutundan sonra yeni müstəqillik qazanmış Gürcüstan Respublikasında 22 dekabr 1991-ci ildən 6 yanvar 1992-ci ilə qədər baş vermiş daxili hərbi münaqişə. Gürcüstanda vətəndaş müharibəsinə səbəb olan çevriliş 1991-ci ilin sonunda Tenqiz Kitovani, Caba İoseliani və Tengiz Siquanın rəhbərliyi altında birləşmiş bir neçə yarımhərbi təşkilata qarşı Milli Qvardiyanın prezident Zviad Qamsaxurdiyaya sadiq fraksiyalarını toqquşdurdu.

Gürcüstanda dövlət çevrilişi
Gürcüstan vətəndaş müharibəsi
Çevrilişdən sonra Parlament binasının daxili bağçası
Çevrilişdən sonra Parlament binasının daxili bağçası
Tarix 22 dekabr 1991 - 6 yanvar 1992
Yeri Tbilisi və Rustavi, Gürcüstan
Nəticəsi
Münaqişə tərəfləri

Gürcüstan Milli Qvardiyası
Black Pantyhose batalyonu
Lemi
Dəstəklənir:
İçkeriya
Rumıniyalı muzdlular

Milli Qvardiyanın üsyançı qrupları
Mxedrioni
Tetri Artsivi
Merab Kostava cəmiyyəti
Əfqanlar Birliyi
Yanvarın 2-də aşağıdakılarla əvəz edilib:
Hərbi Şura
Dəstəklənir:
Rusiya
Komandan(lar)

Zviad Qamsaxurdiya
Loti Kobaliya

Tenqiz Kitovani
Tengiz Siqua
Caba İoseliani
Giorgi Karkaraşvili
Vaji Adamiya
Tərəflərin qüvvəsi

1,000–4,000

2,000
600–5,000
Ümumi itkilər
113 ölü
700-ə yaxın yaralı

    Tbilisi müharibəsi, Qamsaxurdiyanın bunkerdə təcrid olunduğu Gürcüstan Parlamenti binasının mühasirəyə alındığı Tbilisinin əsas küçəsi olan Rustaveli prospektində iki həftə davam edən şiddətli döyüşlərdən sonra Gürcüstanın demokratik yolla seçilmiş ilk prezidentinin sürgün edilməsi ilə başa çatdı. Qamsaxurdiyanın süqutundan sonra Kitovani, İoseliani və Siquanın başçılıq etdiyi Hərbi Şura Tbilisidə hakimiyyəti ələ keçirdi və hakimiyyəti ona təhvil vermək üçün sonuncu Sovet Xarici İşlər Naziri Eduard Şevardnadzenin geri qayıtmasını təmin etdi. Vətəndaş müharibəsi zamanı devrilmiş prezidentin tərəfdarları onu hakimiyyətə qaytarmaq üçün uğursuz üsyan qaldırdılar. Şevardnadze tədricən Kitovani və İoselianidən uzaqlaşmağa başladı və 2003-cü ildə "Qızılgül inqilabı"nda hakimiyyətdən uzaqlaşdırılana qədər ölkəni idarə etdi.

    2005-ci ildə Gürcüstan parlamenti 1991–1992-ci illər hadisələrini "konstitusiyaya zidd silahlı dövlət çevrilişi" kimi pisləyən qətnamə qəbul edib.[1] Qafqaz Araşdırma Resurs Mərkəzlərinin 2020-ci il sorğusuna əsasən, gürcülərin 76%-i çevrilişin Gürcüstan üçün pis olduğunu düşünür.[2]

    İstinadlar
    1. "საქართველოს პარლამენტის დადგენილება 1991–92 წლების დეკემბერ-იანვრის მოვლენების სამართლებრივი შეფასების შესახებ". Matsne of Georgia. March 22, 2005. October 31, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: January 17, 2024.
    2. "2020 CRRC poll" (PDF). The Caucasus Research Resource Centers. 2020. May 3, 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: March 31, 2023.

    Ədəbiyyat
    • Asatiani, Nodar; Janelidze, Otar. History of Georgia. Tbilissi: Publishing House Petite. 2009. ISBN 978-9941906367.
    • Dawisha, Karen; Parrott, Bruce. Russia and the New States of Eurasia. New York: Cambridge University Press. 1994.
    • Demetriou, Spyros. Politics from the Barrel of a Gun: Small Arms Proliferation and Conflict in the Republic of Georgia (1989–2001). Geneva: The Small Arms Survey. November 2002.
    • "Conflict in Georgia – Human Rights Violations by the Government of Zviad Gamsakhurdia". Helsinki Watch. Human Rights Watch. 27 December 1991.
    • Jones, Stephen. Georgia: A Political History Since Independence. London: I.B. Tauris. 2013. ISBN 978-1784530853.
    • Tsomaia, Leila. პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას ხელისუფლების დამხობა [The Overthrow of the Freedom of President Zviad Gamsakhurdia] (gürcü). Tbilissi. 2018. ISBN 978-9941805134.
    • Wheatley, Jonathan. Georgia from National Awakening to Rose Revolution: Delayed Transition in the Former Soviet Union. Ashgate Publishing, Ltd. 2005. ISBN 0754645037.

    Xarici keçidlər
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.