Fuad-Xan Talışinski

Fuad-Xan Talışinski Məmmədhəsən oğlu (1 yanvar 1896-cı ildə, Tiflis, Tbilisi quberniyası - təqribən 1943-cü ildə Novokuybışevskdə ) — hərbi xadim, polkovnik, Azərbaycan Demokratik Respublikasında və Qırmızı Orduda müxtəlif hərbi vəzifələrdə çalışmış, repressiya qurbanı olmuşdur. Talışxanovlar nəslinin nümayəndəsi.[1]

Fuad-Xan Talışinski
Fuad-Xan Talışinski Məmmədhəsən oğlu
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Tiflis, Tiflis qəzası, Tbilisi quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi təqribən 1943-cü ildə
Vəfat yeri Novokuybışevsk
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası Rusiya imperiyası
Azərbaycan AXC
SSRİ SSRİ
Atası Məmmədhəsən bəy Talışxanov
Hərbi fəaliyyəti
Qoşun növü quru qoşunları
Rütbəsi polkovnik
Vəzifəsi Gəncə şəhəri hərbi müfəttişliyinin hərbi təlim müəllimi
Təltifləri "Qırmızı Bayraq" ordeni
"İnqilabın Müdafiəçisi" medalı Buxara SSR
İkinci dərəcəli "Qırmizi ulduz ordeni" Buxara SSR
Talışinskilərin nəsil şəcərəsi.

Həyatı

Fuad-Xan Talışinski 1896-cı il yanvar ayının 1-də Tiflis şəhərində Talış xanları nəslindən olan polkovnik Məmmədhəsən bəy Talışxanovun ailəsində anadan olmuşdur. Talış xanı Mir Mustafa xanın nəticəsidir. Atası Məmmədhəsən bəy Talışxanov cəbhədə həlak olduqdan sonra əmisi Mirkazım bəy Talışxanovun qəyyumluğuna keçmişdir.

Tiflis Kadet Korpusunu fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Çar Rusiyası ordusunda rotministr rütbəsinə qədər yüksəlmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ordusunda (1918-1919) əvvəlcə 1-ci piyada Cavanşir alayının batalyon komandiri olmuşdur. Sonra isə 1-ci piyada diviziyasının komandanı general-mayor Cavad bəy Şıxlinskinin adyutantı kimi xidmət etmişdir.[2]

Sovet dövründə (1920-1930) Qızıl Orduda müxtəlif hərbi vəzifələrində çalışmışdır:

  • 01 iyun 1920 - Birinci Azərbaycan Fəhlə və Kəndli Atıcı alayının əks-kəşfiyyat qrupunun rəhbəri.
  • 01 iyul 1920 - Birinci Azərbaycan Fəhlə və Kəndli Atıcı alayının kəşfiyyat rəhbəri.
  • 06 dekabr 1920-ci il - Gəncə rayon hərbi qeydiyyatı və qəbul idarəsinin hərbi rəisinin köməkçisi.
  • 14 aprel 1921 - müvəqqəti divizion komandiri.
  • 17 sentyabr 1921 - ASSR xüsusi donanma məktəbi rəisinin köməkçisi.
  • 18 dekabr 1921 - birləşmiş hərbi komandanlıq məktəbinin rəhbəri və Buxara Sovet Sosialist Respublikası təlim briqadasının komissarı.
  • 05 fevral 1922 - Buxara Sovet Sosialist Respublikası Qırmızı Ordusunun birləşdirilmiş hərbi komandanlıq kurslarının rəhbəri.
  • 4 mart 1924 - Qafqaz Qırmızı Bayraq Ordusunun Azərbaycan Atıcı Diviziyasının 2-ci alayının qərargah rəisi.
  • 1930 - Gəncə şəhərinin hərbi müfəttişliyində hərbi təlim müəllimi.

1920-ci illərdə Mərkəzi Asiyada xidmət etmiş, basmaçı hərəkatına qarşı mübarizədə fərqlənmişdir. Buxara Sovet Sosialist Respublikası tərəfindən müxtəlif orden və medallarla mükafatlandırılmışdır.[3] Qızıl Orduda polkovnik rütbəsinə qədər yüksəlmişdir. Sonuncu vəzifəsi 1930-cu ildə Gəncə şəhərinin hərbi müfəttişliyində hərbi təlim instrukturu olmuşdur.

Həbs olunması

1930-cu ildə Gəncə şəhərinin hərbi müfəttişliyində hərbi təlim instrukturu vəzifəsində çalışarkən həbs edilmişdir. Fuad-Xan Talışinski bir neçə maddə ilə ittiham edilmişdir. İrəli sürülən ittihamlardan heç birində özünü təqsirkar bilməmişdir. Talışinski "Azərbaycan Milli Mərkəzinin" üzvü olmaqda günahlandırılmışdır.[4] Azərbaycan Baş Siyasi İdarəsinin kollegiyası tərəfindən 1931-ci il sentyabrın 1-də çıxardığı qərar ilə güllələnməyə məhkum edilmişdir. Lakin 1932-ci il fevralın 8-də Zaqafqaziya Baş Siyasi İdarəsinin qərarı ilə cəzası yüngülləşdirilmiş və 5 il konsentrasiya düşərgəsində keçirməklə əvəz edilmişdir.

Caza müddəti bitdikdən sonra Gəncəyə qayıtmış, mühasibat uçotunu müstəqil şəkildə öyrənmiş və üç il Kirovabad (indiki Gəncə) meyvə-tərəvəz trestində baş mühasib vəzifəsində çalışmışdır. 1941-ci ildə Sovet rejiminin əleyhdarları ilə əlaqədə olmaq ittihamı ilə yenidən həbs edilmişdir. Məhkəmənin hökmündən sonra cəzasını Novokuybışevskdə (1941-ci ildən) çəkmişdir. Təxminən 1943-cü ildə həbsxanada vəfat etmişdir.[5]

Ailəsi
  • Həyat yoldaşı - Lyudmila Vasiliyevna Nikolskaya, Gəncədə tanınmış həkimin qızı, Rus-yapon müharibəsinin iştirakçısı (06.06-08.06.1904 - Çıançjhaitsi kəndi yaxınlığında), tibb elmləri doktoru Vasili Matveyevich Nikolsky (1872-1914), Yelizavetpol hərbi xəstəxanasının baş həkimi.[6]
  • Oğlu - Talışinski Həsən Fuad oglu (14 iyun 1920, Gəncə - 6 may 2020, Bakı), Böyük Vətən Müharibəsinin iştirakçısı, süvari dəstəsində xidmət etmiş, bir müddət Marşal Budyonnının cangüdəni olmuşdur. Stalinqrad və Kursk qövsü döyüşlərinin iştirakçısı olmuşdur. İki dəfə ağır yaralanmış və iki dəfə kontuziya almışdır. Müharibədən ikinci dərəcəli əlilliklə geri qayıtmışdır.[6]

Rütbələri
  • Rotmistr
  • Podpolkovnik
  • Polkovnik

Mükafatları
Azərbaycan SSR fəxri proletar döş nişanı.
  • Azərbaycan SSR-nin fəxri proletar nişanı (Azərbaycan İnqilab Komitəsinin 24 avqust 1920-ci il tarixli qərarı ilə)
  • Azərbaycan SSR Qırmızı Bayraq ordeni (AzRevkomun 4 noyabr 1921-ci il tarixli əmri ilə)
  • Buxara SSR-ın "Basmaçlara qarşı mübarizəyə görə" nişanı
  • "Basmaçlara qarşı amansız mübarizəyə görə" Mükafat qılıncı
  • "İnqilabın Müdafiəçisi" medalı Buxara SSR
  • Buxara SSR-ın ikinci dərəcəli Qırmızı Ulduz ordeni (24 sentyabr 1923-cü il tarixli Buxara MİK-nin 110 nömrəli qərarı ilə)

İstinadlar
  1. Исмаилов Э.Э. [(https://www.academia.edu/attachments/51659974/download_file?st=MTU5MzI2OTE1Nyw5Mi40Mi45LjM3&s=swp-splash-paper-cover) (https://www.academia.edu/attachments/51659974/download_file?st=MTU5MzI2OTE1Nyw5Mi40Mi45LjM3&s=swp-splash-paper-cover)] (#bad_url) (#bare_url_missing_title) // Генеалогия Талышинских-Талышхановых. Bakı. 2001. ISBN 5-87459-246-6 5874592466.
  2. Адрес-календарь Азербайджанской Республики на 1920-й год. Баку, 1920
  3. "Талышинский Мир-Фуад-Хан". 2020-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-01.
  4. Статья И. Умудлу "Азербайджанский национальный центр", напечатанная в газете "Зеркало" (Баку) №42 от 25 октября 1997.
  5. Статья Мелека Велизаде "Без права переписки…", опубликованная 26 сентября 2011 года на сайте InfoAz.EU
  6. "Талышинский Мир-Фуад-Хан". 2021-09-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-02.

Xarici keçidlər
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.