Elektrohərəkət qüvvəsi
Elektrohərəkət qüvvəsi — sabit vә ya dәyişәn cәrәyan mәnbәlәrindә kәnar (qeyri-potensial) qüvvәlәrin tәsirini xarakterizә edәn fiziki kәmiyyәt; qapalı dövrәdә vahid müsbәt yükü hәrәkәt etdirәn hәmin qüvvәlәrin gördüyü işә bәrabәrdir. Әgәr kәnar qüvvәlәrin sahә intensivliyini Ekәn., EHQ-ni ℰ ilә işarә etsәk, onda L qapalı konturunda ℰ=∮LEkәn.dl-ә bәrabәr olar, burada dl – konturun uzunluq elementidir.
| Solenoidin maqnit sahəsi |
| Elektromaqnetizm |
|---|
 |
|
Kulon qanunu • Qaus teoremi • Elektrik dipol anı • Elektrik yükü • Elektrik induksiyası • Elektrik sahəsi • Elektrostatik potensial |
|
|
|
Vektor potensialı • Dipol • Lienar-Vixert potensialı • Lorens qüvvəsi • Dəyişən cərəyan • Unipolyar induksiya • Maksvel tənliyi • Elektrik cərəyanı • Elektrohərəkət qüvvəsi • Elektromaqnit induksiyası • Elektromaqnit şüalanması • Elektromaqnit sahəsi |
|
Om qanunu • Kirxhof qanunu • İnduktivlik • Radiodalğaötürücü • Rezonator • Elektrik tutumu • Elektrik keçiriciliyi • Elektrik müqaviməti • Elektrik impedansı |
|
Kovariant formalaşdırılması Elektromaqnit sahəsinin tenzoru • Enerji-impulsun tenzoru • 4-cərəyan · 4-gərginlik |
|
Məşhur alimlər Henri Kavendiş • Maykl Faradey • Andre-Mari Amper • Qustav Robert Kirxhof • Ceyms Maksvell • Henri Rudolf Hers • Albert Abraham Maykelson • Robert Milliken |
Elektrostatik sahәnin potensial qüvvәlәri dövrәdә sabit cәrәyanı saxlaya (davam etdirә) bilmirlәr, belә ki, bu qüvvәlәrin qapalı yoldakı işi sıfıra bәrabәrdir. Naqildәn cәrәyan keçәrkәn enerji ayrılır – naqil qızır. Kәnar qüvvәlәr generatorların, qalvanik elementlәrin, akkumulyatorların vә digәr cәrәyan mәnbәlәrinin daxilindә yüklü zәrrәciklәri hәrәkәtә gәtirir. Kәnar qüvvәlәrin mәnşәyi müxtәlifdir: generatorlarda bu qüvvәlәr maqnit sahәsinin zamana görә dәyişmәsi nәticәsindә әmәlә gәlәn burulğanlı elektrik sahәsi vә ya maqnit sahәsinin naqildә hәrәkәt edәn elektronlara tәsiri – Lorens qüvvәsi tәrәfindәn yaranır. Mәnbәnin EHQ açıq dövrәdә onun sıxaclarındakı elektrik gәrginliyinә bәrabәrdir. Dövrәnin müqavimәti mәlum olarsa, EHQ dövrәdәki cәrәyan şiddәtini tәyin edir. Elektrik gәrginliyi kimi EHQ dә voltlarla ölçülür.
Mənbə
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, VII CİLD