Boğazkəsən (Şörəyel)

Boğazkəsən — İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indi Ağin (Ani) rayonunda kənd.[2][3][4][5].

Tarixi Azərbaycan əraziləri
Boğazkəsən
Ümumi məlumatlar
Bölgə Şörəyel mahalı
İndiki adı Dzorakap
Adının dəyişdirilmə tarixi 1935
Əhalisi
  • 948 nəf. (2011)[1]
Saat qurşağı
Xəritədə yeri
Boğazkəsən xəritədə
Boğazkəsən
Boğazkəsən
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

1728-ci ilə aid mənbədə İrəvan əyalətinin Şirakel nahiyəsində çəkilir.[6][7] 1914-cü ildə Azərbaycan türklərindən ibarət əhalisi qovulmuş və xaricdən gəlmiş ermənilər yerləşdirilmişdir. 1935-ci ildə kənd ermənicə Dzorakap adlandırılmışdır. Coğrafi adlarda boğaz sözü insan boğazı formalı yer, dar yer, dar keçid mənasını kəsb edir. Azərbaycanda Qızılboğaz dağı adında (Laçın r-nu), Türkmənistanda Qaraboğazgöl və b. toponimlərdə boğaz sözü bu mənadadır. Toponimin «kəsən» hissəsi isə türk dillərində gəzən «dağ belində batıq yer», «gəz», kəsən isə «daş çıxarılan yer», «karxana» deməkdir. Cəbrayıl r-nunda Daşkəsən (hünd. 60 m olan bu təpədə keçmişdə daş karxanası vardı), Qəbələ r-nunda Daşkəsən (Qəbələ qalasından şərqdə Yengicə kəndinin cənub-şərqində Camal meşəsində daş karxanası olan yer), Daşkəsən r-nun mərkəzi olan Daşkəsən (bu toponimdə daş filiz mənasındadır), Culfa r-nunda Kəsən-daş (Kiçik dağ) və b. toponimləri buna misal göstərmək olar. 1621-ci ilə aid mənbədə İrəvan əyalətində Mantaş-Kəsən[8] [9] 1727-ci ilə aid sənəddə isə Dağlıq Qarabağın Dizak mahalında Taşkəsən adlı kənd [171] adları qeyd olunur. Lakin başqa türk dillərində kəsən (əsli kəzən) həm də «çökək yer», «aşağı yer», «dağ belinin çuxuru», «aşırım», «dağ çökəki» mənalarındadır[10] Sözün bu mənası ,məsələn. Ağkəsən (Qax r-nu) dağ adında əksini tapmışdır. Qazaxıstanda Kara Kəzən, Qızıl Gəzən və s. toponimlər vardır. XIX əsrdə Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında Boğazkəsən kəndinin[11] [12](133, 40) və XIX əsrdə Qars əyalətinin Qars dairəsində Darboğaz dağının adları ilə mənaca eynidir. Bosfor boğazının Avropa sahilində Sultan I Bayazid tərəfindən tikilmiş və həm də Gözəlcəhisar adlanmış Boğazkəsən qalasının adı ilə [13][14] əlaqəsi yoxdur, ona görə ki, bu ad boğazdan hər hansı bir xarici gəminin qarşısını kəsməyin mümkün olması ilə bağlı idi.

İstinadlar
  1. Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
  2. PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 696 səh. ISBN 5-8066-1452-2
  3. "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri — İbrahim Bayramov". 2013-10-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 iyul 2015..
  4. Cəlilov F.A. Azərbaycan dilinin morfonologiyası. Bakı, 1988.
  5. Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.
  6. Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.
  7. İrəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1993.
  8. Kitabi- Dədə Qorqud. Bakı, 1988.
  9. Симеон Ереванци. Джамбр. Перевод С.С.Малхасянца. М., 1958.
  10. Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.
  11. 25. Kərimov S.K. Azərbaycan SSR cənub-qərb ərazisinin bəzi çay adlarının mənşəyinə dair. “Azərb. SSR EA Xəbərləri” (Yer elmləri seriyası),1984, № 3.
  12. Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис, 1913.
  13. Минорский В.Ф. История Ширвана и Дербента. М., 1960.
  14. Шарафхан Бидлиси. Шараф-наме. Перевод, предисловие, примечания и приложения Е.И.Васильевой, т. II. V., 1976..
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.