Baranlı sülaləsi

Baharlı və ya Baranlı sülaləsi — Oğuz Yabqu Dövlətini, Qaraqoyunlular dövlətini, Qütbşahları və Aud nəvvablığını idarə etmiş türk sülaləsi.

Baranlı sülaləsi
Banisi Bayram xoca
Sonuncu hökmdar Bircis Qədir
Əsası qoyulub 1351
Soyun kəsilməsi Davam edir
Milliyyət türk, daha sonralar hindistanlı
Titullar
Bəy, Sultan, Mirzə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Sülalənin yaranması

Sülalənin banisi Tural bəy sayılır.[1] 1202-ci ildə Mərkəzi Asiyadan Diyarbəkir ətrafına köçmüşdü. Onun nəvəsi Bayram xoca idi. Cəlairilər dövründə Ərciş hakimi olmuşdu.[2] Bayram xocadan sonra hakimiyyətə qardaşı oğlu Qara Məhəmməd gəlmişdir.[3]

Əsas sülalə üzvləri

Qaraqoyunlu bəyləri

Qara Mənsur

Oğuz yabquluğu

Şah Məlik - Əbül-Fəvaris Şahməlik Barani 1041-1042-ci illərdə Xarəzm hökmdarı olmuşdur.

Qütbşahlar qolu
Qütbşah Sultanqulu bəyin məqbərəsi

Aud qolu
Aud nəvvablarının bayrağı
  • Cahan şah
    • Pirbudaq - Əmisi Pirbudaqla qarışdırmamalıdır. İsfahan hakimi idi.
      • Həsən Əli Mirzə
        • Mansur Mirzə
          • Məhəmməd Qulu bəy

Məhəmməd Qulu bəy Aud sübəhdarı təyin olunmuşdu.[5] Onun iki oğlu var idi:

  1. Mirzə Məhəmməd Şəfi xan
  2. Mirzə Cəfər xan

Mirzə Cəfər xan Aud nəvvabının qızı ilə evlənmişdi və ondan da iki oğlu vardı: Məhəmməd Möhsün xan və Mirzə Məhəmməd Muqim. Mirzə Məhəmməd Muqim daha sonra ilk Aud nəvvabı Bürhanülmülk Səadətəli xan 1739-cu ildə vəfat edəndə yerinə gələcək bacısı-oğlu və eyni zamanda kürəkəni olacaq Mirzə Məhəmməd xan Səfdər Cəng idi.

Hökmdarlar

Qaraqoyunlu sultanları
Şəkil Adı Hakimiyyəti Qeydlər
Pirbudaq 1410-1413 Nominal hökmdar idi
Qara Yusif 1413-1420
Qara İsgəndər 1421-1429

1431-1435
Əbu Səid 1429-1431
Cahanşah 1436-1467
Həsənəli 1467-1468
II Yusif 1468-1469 Uzun Həsən tərəfindən kor edilmişdir. Həsənəlinin ölümündən sonra Pirəli bəy Baharlı tərəfindən müvəqqəti hökmdar elan edilmiş, lakin Uğurlu Məhəmməd tərəfindən 22 oktyabr 1469-cu ildə edam edilmişdir.

Qütbşahlar
Portret Adı Hakimiyyəti Qeyd
 Qütbşah Sultanqulu 1512-1543 Qara Yusifin oğlu Qara İsgəndərin oğlu Əlvənd mirzənin oğlu Pirqulu mirzənin oğlu Üveysqulu mirzənin oğlu. Anası Həmədanlı Məlik Salehin qızı Məryəm xatun idi.[4] Bundan əlavə Pirqulu mirzənin həyat yoldaşı Xədicə bəyim də Cahanşahın nəvəsi idi.
Qütbşah Cəmşidqulu 1543-1550
Qütbşah Sübhanqulu 1550
Qütbşah İbrahimqulu 1550-1580
Qütbşah Məhəmmədqulu 1580-1611
Qütbşah Sultan Məhəmməd 1611-1626
Qütbşah Abdullah 1626-1672
Qütbşah Əbül Həsən Tana 1672-1686

Aud nəvvabları
Portret Tacgüzarlıq adı Şəxsi adı Doğulduğu il Hakimiyyəti Öldüyü il
Əbulmənsur Mirzə Məhəmməd xan Səfdər cəng

ابو المنصور خان صفدرجنگ‎

 Məhəmməd Müqim ibn Cəfər ibn Məhəmmədqulu ibn Mansur ibn Həsənəli ibn Pirbudaq ibn Cahanşah 1708 1737–1753 1754
Şücaüddövlə

شجاع الدولہ‎

 Şücaüddövlə Heydər xan 1732 1753–1775 1775
Asəfəddövlə

آصف الدولہ‎

 Məhəmməd Yahyaəli xan 1748 1775–1797 1797
Asəfcah mirzə Vəzirəli xan

وزیر علی خان‎

 1780 1797–1798 1817
Yamin əd-Daula II Səadətəli xan

سعادت علی خان‎

 1752 1798–1814 1814
Rafaat əd-Daula

Padşah-i-Aud

 Əbülmüzəffər Qazüddin Heydər xan

غازی الدیں حیدر‎

 1769 1814–1827 1827
Nəsrəddin Heydər Şah Cahan

ناصر الدیں حیدر شاہ ‌جہاں‎

 Əbulmənsur Qütbəddin Süleymancah 1827 1827–1837 1837
Əbül Fateh Moin əd-Din Moinüddin Məhəmmədəli şah

محمّد علی شاہ‎

 1777 1837–1842 1842
Nəcməddövlə Əbül Müzəffər Müsləhəddin Əmcədəli şah

امجد علی شاہ‎

 1801 1842–1847 1847
Əbül Mansur Mirzə Vəcidəli şah

واجد علی شاہ‎

 1822 1847–1856 1887
Həzrət Mahal Bəyim

بیگم حضرت محل‎

 Məhəmmədi xanım ' 1879
Bircis Qədir

برجیس قدر‎

 Ramazan Əli

رمضان علی‎

 1845–1893 1893

Hazırda

Aud nəvvabları Qaraqoyunluların davam edən yeganə nümayəndələridir. Son hökmdar Bircis Qədir xan olmuşdur. Bircis Qədir xanın nəvəsi Əncum Qədirin (1921-1997) ölümündən bəri əsas xəttin davamçıları oğulları Yusif Əli mirzə və Bürhan Əli mirzə sayılır. Bundan əlavə Hindistanda "Aud Şahlıq Ailəsi" (ing. the Royal Family of Awadh (RFA) ) kimi bir sıra Qaraqoyunlu sülaləsi üzvlərini birləşdirən təşkilatlar var.[6]Qax rayon Armdulu kənd Sakinləri Qara Yusifin Soyundadır. Lakin Azərbaycanda Qaraqoyunlu birliyi təşkilatı yoxdur.

İstinadlar
  1. Tarixi-Qütbşahi - Anonim - səh. 2
  2. Öztuna, Yımaz, "Devletler ve Hanedanlar, Cilt:1", Kültür Bakanlığı, Ankara (1996), s.760-761
  3. Tarixi Türkməniyyə - səh. 24
  4. The Qara-qoyunlu and the Qutb-shāhs (Turkmenica, 10) - V. Minorsky - Vol. 17, No. 1 (1955), səh 71
  5. "Safdarjung's Tomb and its surroundings - Delhi Heritage" (PDF). 2022-04-20 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2017-05-05.
  6. "A princess makes the Oudh royals see red - Hindustan Times". 2021-06-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-05.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.