Azərbaycan sənayesi
Azərbaycanın sənayesi — statistika məcmuəsinə son illərdə Azərbaycan Respublikası sənayesinin işini xarakterizə edən əsas statistik məlumatlar daxil edilmişdir. Məcmuədə sənaye sektorunun - “mədənçıxarma sənayesi”, “emal sənayesi”, “elektrik enerjisi, qaz, buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı” və “su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı” kimi fəaliyyət növləri əhatə olunur. Sənayenin ölkə iqtisadiyyatında yeri, istehsal edilmiş məhsulun həcmi, məhsul istehsalına çəkilən xərclər, əsas fondlar, sənayedə çalışan işçilərin sayı və onların orta aylıq əmək haqqı, regionlar üzrə sənayenin əsas göstəriciləri, natura ifadəsində məhsul istehsalı və digər əsas göstəricilər üzrə statistik məlumatlar verilmişdir. Bundan əlavə, məcmuəyə Azərbaycan sənayesinin dünya və MDBölkələrinin sənayesi ilə müqayisə etmək imkanını verən müxtəlif cədvəllər daxil edilmişdir.
Haqqında
1848-ci ildə dünyada ilk dəfə baş verən Bakıda neft quyusunun sənaye üsulu ilə qazılması Azərbaycanda sənayeləşmənin başlanğıcını qeyd etdi. XIX əsrin ikinci yarısında neft hasilatı həcminin sürətlə artması bu prosesi stimullaşdırdı, nəticədə neftlə əlaqəli sənaye sektorları və infrastruktur quruldu. Əsrin ortalarında sənayeləşmə Azərbaycan bölgələrinə yayılmağa başladı və bu zaman yeni sənaye şəhərləri quruldu.
1970-1980-ci illərdə sənayenin inkişafı üçün genişmiqyaslı investisiyalar ayrıldı. Bir çox iri sənaye müəssisələri quruldu, insan kapitalının inkişafı siyasəti ilə birlikdə Azərbaycan iqtisadiyyatına yeni sənaye sahələri daxil edildi. Nəticədə, sənayenin şaxələndirilməsi prosesi güclü təkan aldı. Təəssüf ki, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra baş verən böhran sənayeyə də öz mənfi təsirini göstərdi. Nəticədə sənaye məhsullarının həcmi və müxtəlifliyi hərtərəfli azaldı. Buna baxmayaraq, siyasi və iqtisadi sabitliyin müvəffəqiyyətlə bərpası 1997-ci ildə yenidən böyüməyə başlayan Azərbaycan sənayesinin vəziyyətini yaxşılaşdırdı. Müstəqillik dövründə Azərbaycan neft və qaz sektoruna böyük həcmdə xarici sərmayə cəlb etdi və bu da digərlərinin canlanmasına əhəmiyyətli töhfə verdi. sənaye sahələri. O dövrdə sənaye müəssisələrinin əksəriyyəti bazar iqtisadiyyatına keçid siyasətinin bir hissəsi olaraq özəlləşdirildi. Bu tədbirlər Azərbaycan sənayesinin yeni bir inkişafında həlledici oldu.
Göstəricilər
2003-cü ildən bəri sürətlənmiş sənaye artımı müşahidə olunur. Sektor üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən enerji təchizatı məsələlərinin həlli üçün təsirli tədbirlər görülmüşdür. Azərbaycan təbii qaz və elektrik enerjisi idxalçısından xalis ixracatçıya çevrildi və infrastruktur baxım sahələrini hərtərəfli inkişaf etdirə bildi. Son illərdə strateji layihələrə dövlət sərmayəsi qoyuldu, əlverişli investisiya mühiti yaradıldı və güzəştli şərtlərlə özəl biznes layihələrinin maliyyələşdirilməsi və bu kimi layihələrdə dövlətin iştirakı reallaşdırıldı. Nəticədə 2014-cü ildə sənaye məhsullarının həcmi 32,1 milyard manata çatdı və sənaye sektoruna əsas kapitala qoyulan investisiyalar ümumi həcmdə 43,1% payı ilə 7,6 milyard manatı üstələdi.
Bu investisiyaların 56% -ni xarici investisiyalar təşkil edir. Artıq Azərbaycan sənayenin inkişafı üçün zəruri olan hər bir şəraitdən istifadə edir: əlverişli işgüzar və investisiya mühiti, insan kapitalı, institusional potensial, bərpa olunan enerji və nəqliyyat infrastrukturu, xammal ehtiyatları, xarici bazarlara asan giriş və nəhəng maliyyə imkanları.
Dövlət proqramı
“Azərbaycanda sənayenin inkişafına dair 2015-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” nın icrası çərçivəsində bir sıra mühüm tədbirlər keçirildi və 2015-ci ildə sənaye sahəsində qazanılan nailiyyətlər qeyd edildi. Ən diqqət çəkən məqam Neftçala Sənaye Saytının yaradılması oldu , Mingəçevir Sənaye Parkı və Qaradağ SənayeParkı. Bu gün sənaye şaxələndirilməsinin məqsədi iqtisadiyyatın aşağıdakı əsas aspektlərinə yönəldilmişdir. Bunlara sənaye modernləşdirilməsi (xüsusən struktur təkmilləşdirmələri), qeyri-neft sənayesinin ixrac rəqabət qabiliyyətinin artırılması, innovativ və yüksək texnoloji istehsal texnikalarının istifadəsinin artırılması, yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin hazırlanmasının artırılması və dövlət dəstəyi mexanizmlərinin təmin edilməsi daxildir. Qeyd etmək lazımdır ki, sahibkarlar üçün müxtəlif stimulları özündə cəmləşdirən sənaye parklarının yaradılması xarici investorlara yeni imkanlar açır və investisiyaların axınının artmasına səbəb olur.
Əsas məhsullar
- Qazolin
- Dizel yanacağı,
- Neft lubrikanları,
- Neft bitünləri,
- Propilen,
- Polietilen,
- Yodin,
Təhlükəsizlik
Azərbaycanda ilk kimyəvi istehsal yeri 1879-cu ildə Bakıda açılmış sulfat turşusu zavodu idi. Daha üç oxşar zavod 1883, 1885 və 1889-cu illərdə istehsalına başlamışdır. Neft və qazla zəngin bir ölkə olaraq, Azərbaycan yuxarı və orta hasilatı inkişaf etdirdi. . Bu dəyər zəncirini aşağı axınla istehsal etmək və kənd təsərrüfatında, inşaat, qablaşdırma, avtomobil və fərdi qulluq baxımlarında istifadə olunan kimyəvi maddələrin istehsalını stimullaşdırmaq üçün 2011-ci ildə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı yaradıldı. Sakinlərinə vergi güzəştləri, qapalı xammalın mövcudluğu, kommunal xidmətlərə qoşma və əsaslı çıxış imkanları daxil olmaqla bir sıra üstünlükləri təklif edir. Bölgədəki kimyəvi maddələrin istehsalçısı və ixracatçısı 4 böyük kimyəvi zavodu bir çətir altında birləşdirir.
Bundan əlavə, ARDNŞ Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında "SOCAR-Polimer" zavodu təsis etdi. Orada hər il Kanada və Avstriya texnologiyaları əsasında 150 min ton ton polipropilen və 50 min ton yüksək təzyiqli polietilen istehsalı planlaşdırılır. Yeni Neft-Qaz Emalı və Neft-Kimya Kompleksi fəaliyyətə başladı. Kompleksin aşağıdakı əsas bölmələrdən ibarət olacağı proqnozlaşdırılır: Qaz emalı zavodu, Neft emalı zavodu, Neft-kimya zavodu və Elektrik təchizatı bölməsi. Neft-qaz emalı və neft-kimya kompleksinin ərazisi 2020-ci ildə istifadəyə veriləcəkdir. Birinci mərhələdə sənaye gücü 10 milyard kubmetr olan qaz emalı kompleksi tikiləcəkdir. Sonrakı mərhələdə iki əsas istehsal bölməsi istifadəyə veriləcək: neft-kimya kompleksi və neft emalı zavodu
Mənbə
Azərbaycan Sənayesi Arxivləşdirilib 2019-12-28 at the Wayback Machine