Azərbaycan rublu

19 yanvar 1918-ci ildə Bakı hökuməti "Bakı pulları" buraxmağa başladı. Bu, Zaqafqaziyada inqilabdan sonra buraxılan ilk kağız pul idi. Həmin ilin fevral ayında 1918-ci ilin sentyabrından əvvəl buraxılmış və Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycan arasında müqavilə əsasında bölüşdürülmüş Zaqafqaziya Komissarlığının (ilk Zaqafqaziya rublu, zakbon) qanun layihəsi işə salınıb. Bakı pulunun buraxılması 1918-ci ilin iyuluna qədər davam etdi. İyul ayında, onların əvəzinə, Bakı Soveti ilə birlikdə Şəhər Təsərrüfat Şurasına həmin ilin 14 sentyabrına qədər davam edən pul buraxmağa başladı.

1918-ci ilin oktyabrında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökuməti Zaqafqaziyanın payından asılı olmayan pul buraxmağa başladı. 1919-cu ilin sentyabrında yaradılan Azərbaycan Dövlət Bankı 1920-ci ilin aprel ayından əvvəl buraxılmış Azərbaycan Respublikasının banknotlarının buraxılmasına başlamışdır.

1920-ci ilin aprelində Azərbaycan Sosialist Sovet Respublikasının 1923-cü il yanvar ayına qədər buraxılmış kağız pulları buraxılmağa başlayır. Bütün əvvəlki pullar ləğv edilir.

10 yanvar 1923-cü ildə Zaqafqaziyanın pul dövriyyəsini birləşdirən bir pul islahatı başlandı. Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan emissiyaları dayandı, Zaqafqaziya Sosialist Sovet Respublikasının valyuta nişanları (ikinci Zaqafqaziya rublu, zakdenznak) buraxıldı. Mübadilə bu nisbətdə aparılmışdır: 100 Azərbaycan rublu = 1 rubl zakdeznak. Mübadilə müddəti əvvəlcə 10 yanvar 1923-cü il tarixinə təyin edilmiş, lakin sonradan 10 aprel 1924-cü ilədək uzadıdılmışdır[1][2].

Kağız pul nişanları buraxılmışdır:

• Bakı şəhər idarəsi: 5, 15 və 50 qəpik, 1, 3, 5, 10 və 25 rubl;
• Şəhər təsərrüfat şurası: 10, 25 və 50 rubl[3];
• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: 25, 50, 100, 250 və 500 rubl[4];
• Azərbaycan SSR: 5, 100, 1000, 5000, 10 000, 25 000, 50 000, 100 000, 250 000, 1 000 000 və 5 000 000 rubl[5].

Bakı şəhər idarəsinin banknotları

Banknotlar 19 yanvar 1918-ci il tarixdən 14 sentyabr 1918-ci il tarixinə qədər buraxılmışdır. Cəmi 172 211 911 rubl 50 qəpik məbləğində banknotlar buraxılmışdır.

Şəkil		Nominal	Ölçüləri (mm)	Əsas rəngi	Qeydlər		Tiraj
Ön tərəf	Arxa tərəf				Ön tərəf	Arxa tərəf
		5 qəpik	30×40	sarı-qırmızı	nominal, Bakı quberniyasının gerbi	eminentin adı, izahlı yazı	4 060 590
		15 qəpik	34×44	qəhvəyi	nominal, Bakı quberniyasının gerbi	nominal, eminentin adı, izahlı yazı	2 482 920
		50 qəpik	49×35	açıq-qəhvəyi	номинал[6], Bakı quberniyasının gerbi, eminentin adı, imzalar	nominal, izahlı yazı, saxta olma haqqında xəbərdarlıq	6 703 600
		1 rubl	96×57	qəhvəyi	nominal, eminentin adı, saxta olma haqqında xəbərdarlıq	Bakı quberniyasının gerbi, eminentin adı, imzalar, nominal, izahlı yazılar, buraxılma ili	2 030 400
		3 rubl	96×57	yaşıl	Bakı quberniyasının gerbi, eminentin adı, imzalar, nominal, izahlı yazılar	nominal, izahlı yazı, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, buraxılma ili	2 727 868
		5 рублей	96×57	göy	nominal[7], eminentin adı, izahlı yazı, imzalar, buraxılma ili	nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, Bakı quberniyasının gerbi	2 282 100
		10 rubl	96×57	qırmızı	Bakı quberniyasının gerbi, eminentin adı, nominal, izahlı yazı, imzalar	nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, buraxılma ili	4 644 234
		25 rubl	109×69	qəhvəyi boz	Bakı quberniyasının gerbi, eminentin adı, nominal, izahlı yazı, imzalar, buraxılma ili	nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq	4 008 712
Təsvirin miqyası — hər millimetrə 1,0 piksel.

Bakı Şəhər Təssərüfatı Şurasının banknotları

Banknotlar 1918-ci ilin iyul-sentyabr aylarında buraxılmışdır. Cəmi 117 459 000 rubl məbləğində banknotlar buraxılmışdır[8].

Şəkil		Nominal	Ölçüləri (mm)	Əsas rəngi	Qeydlər		Tiraj
Ön tərəf	Arxa tərəf				Ön tərəf	Arxa tərəf
		10	99×70	qırmızı	Merkuri kadusey və kitabla əyləmiş halda, Bakı gerbi qalxanla, dəfnə budaqları и lövbər, nominal, imzalar, izahlı yazı	eminentin adı, nominal və buraxılma ili, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, Bakı gerbi	1 146 500
		25	99×66	yasəmən rəngli	Merkuri və altı işçi, Bakı gerbi, nominal, imzalar, izahlı yazı, buraxılma ili	eminentin adı, nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq	994 640
		50	108×67	mavi-yaşıl	neft buruqları və gəmi təsviri, Bakı gerbi, "bolluq buynuzu", dişli çarx, yeşiklər və lövbər, nominal və imzalar, izahlı yazı, buraxılma ili	eminentin adı, nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq	1 622 560
Təsvirin miqyası — hər millimetrə 1,0 piksel.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin banknotları

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin mövcud olduğu 23 ay ərazində 28 may 1918–28 aprel 1920-ci illərdə buraxılmışdır.

Şəkil		Nominal	Ölçüləri (mm)	Əsas rəngi	Qeydlər		Tiraj
Ön tərəf	Arxa tərəf				Ön tərəf	Arxa tərəf
		25	107×65	yasəmən rəngli	dövlətin adı, nominal, izahlı yazı	dövlətin adı, nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, imzalar və buraxılma ili	1919
		50	107×65	yaşıl	dövlətin adı, nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq	dövlətin adı, nominal, izahlı yazı, imzalar və buraxılma ili	1919
		100	138×90	qəhvəyi	название государства, номинал, пояснительная надпись и год выпуска	название государства, номинал, предупреждение о подделке и подписи	1919
		250	151×96	sarı çəhrayı	dövlətin adı, nominal, izahlı yazı	dövlətin adı, nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, imzalar və buraxılma ili	1919
		500	151×96	yasəmən rəngli, çəhrayı	dövlətin adı, nominal, izahlı yazı	dövlətin adı, nominal, saxta olma haqqında xəbərdarlıq, imzalar və buraxılma ili	1920
Təsvirin miqyası — hər millimetrə 1,0 piksel.

Azərbaycan SSR banknotları

1920-ci ilin aprelindən 1923-cü ilədək buraxılmışdır.

Şəkil		Nominal	Ölçüləri (mm)	Əsas rəngi	Qeydlər		Tiraj
Ön tərəf	Arxa tərəf				Ön tərəf	Arxa tərəf
		5	49×64	sarı, yasəmən rəngli			1920
		100	167×107	sarı-yaşıl			1920
		1000	107×66	yaşıl			1920
			118×67	yaşıl			1920
		5000	146×94	sarı, mavi, qəhvəyi			1920
		10 000	149×93	çəhrayı, yaşıl			1921
		25 000	145×93	boz, qəhvəyi			1921
		50 000	145×93	boz, yaşıl			1921
		100 000	138×90	mavi			1922
		250 000	145×93	qəhvəyi, mavi			1922
		1 000 000	145×93	qırmızı			1922
		5 000 000	156×96	yaşıl, qırmızı			1923
Təsvirin miqyası — hər millimetrə 1,0 piksel.

• Васюков А.И., Горшков В.В., Колесников В.И. Бумажные денежные знаки России и СССР. — М: Политехника, 1993. — 215 с. — ISBN 5-7325-0325-0.
• Cuhaj G. S. Standard Catalog of World Paper Money. General Issues 1368–1960. — 12-е изд. — Iola: Krause Publications, 2008. — 1223 с. — ISBN 978-0-89689-730-4.

• Azərbaycan manatı
• Bakı bonları
• SSRİ rublu

1. "И. Колташев "Рассказывают бумажные деньги"". сайт bonistikaweb.ru. 2012-10-02 tarixində arxivləşdirilib.  (rus.)
2. "History of the national currency" (az.). сайт cbar.az. 2012-10-02 tarixində arxivləşdirilib.
3. Васюков А.И., Горшков В.В., Колесников В.И. Бумажные денежные знаки России и СССР. — М: Политехника, 1993. с. 96–97.
4. Васюков А.И., Горшков В.В., Колесников В.И. Бумажные денежные знаки России и СССР. — М: Политехника, 1993. с. 58.
5. Васюков А.И., Горшков В.В., Колесников В.И. Бумажные денежные знаки России и СССР. — М: Политехника, 1993. с. 58–59.
6. rubl al hizbe (ərəb. ربع الحزب‎)
7. həmçinin erməni yazısı — Ե
8. Л. Иольсон — Правительственные эмиссии Закавказья / Советский коллекционер, 1925, № 4, с.7–9 Arxivləşdirilib 2018-03-21 at the Wayback Machine  (rus.)