Avrorina sarıcası

Avrorina sarıcası (lat. Colias aurorina) — pulcuqqanadlılar dəstəsinin ağ kəpənəklər fəsiləsinə aid nadir növ.

Avrorina sarıcası
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır.
???:
Avrorina sarıcası
Beynəlxalq elmi adı
Vikianbarın loqotipi
Şəkil
axtarışı
NCBI  447167
EOL  172046

Təsviri

İri kəpənəkdir, qanadları açılmış halda 60–70 mm olur. Ön qanadının uzunluğu 25–31 mm-dir. Qanadların rəngi kərpici-narıncı olub, kənarlarə bozumtul-qara haşiyəlidir. Dişilərdə bu haşiyə sarı ləkəlidir. Ön qanadların ortasında qara, arxa qanadların ortasında isə qırmızımtıl-narıncı ləkə vardır.[1]

Yayılması

Suriya, Livan, Türkiyə, İran, Yunanıstan, Qafqaz, Orta Asiyada yayılmışdır. Azərbaycanda Naxçıvan MR-da (Şahbuz rayonu), Şamaxı rayonunda (Astraxanka), Altıağacda, Talışda (Zuvand) rast gəlinir.[2]

Həyat tərzi

Kəklikotunun, traqakantın, gəvənin çox olduğu kserofil bitki örtüklü quru yamaclarda yaşayır. Mayın axırından iyunun axırına qədər, bəzən iyulun əvvəlinə qədər uçur. Erkəklər otun üzərinə qonan dişi axtarmaq üçün yer üzərindən sürətlə uçuşurlar. Tək-tək hallarda çiçəkləyən kəklikotu bitkisi üzərinə qonaraq nektarla qidalanır. Dişilər daha yavaş və az-az hallarda uçurlar. Dişilər iki rəng modifikasiyasına malikdir — ağ və parlaq narıncı. Yumurtalarını iyunun ikinci yarısında tikanlı gəvənin üzərinə qoyur. Tırtılları iyulda və avqustun əvvəlində həmin bitkinin yarpaqları ilə qidalanır. Puplaşma kolların içərisində baş verir, pupları qışlayır. İldə bir nəsil verir. Təbii düşməni və xəstəlikləri məlum deyil.[3]

Sayı

R. Əffəndi tərəfindən 4 kəpənəyi qeydə alınmışdır. Altıağacda P. İ. Bedı tərəfindən 1981-ci ildə, B. A. Xramova tərəfindən 1983–1997-ci illərdə qeydə alınmışdır.

Məhdudlaşdırıcı amillər

Tırtılların qidasını təşkil edən gəvənin yerli əhali tərəfindən toplanması, həvəskar kolleksiyaçılar tərəfindən tutulması məhdudlaşdırıcı amillərdəndir.

Qorunması üçün qəbul olunmuş tədbirlər

Azərbaycanın Qırmızı kitabının I nəşrinə daxil edilmişdir.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Kəpənəyin yayıldığı ərazilər qorunmalıdır. Bu ərazilərdə kəpənəyin qida bitkisi olan kəklikotu və gəvənin əhali tərəfindən toplanmasının qarşısı alınmalıdır. Kəpənəyin Azərbaycan şəraitində biologiyası öyrənilməli, yayıldığı ərazilərə müntəzəm monitorinqlər təşkil edilməlidir.

Ədəbiyyat
  1. Azərbaycanın Qırmızı kitabı. II cild. Bakı: 2013.
  2. Львовский А. Л., Моргун Д. В. Булавоусые чешуекрылые Восточной Европы. М.: Т-во научных изданий КМК, 2007, 443 стр, с. 58. ISBN 978-5-87317-362-4.
  3. Рябов М.А. Чешуекрылые Кавказа. Животный мир СССР. т. V. М.–Л.: изд-во АН СССР, 1958, с. 351–475.
  4. Эффенди Р.М. Высшие чешуекрылые Азербайджана. Автореф.дис.канд.биол.наук. Баку: 1971, 24 с.
  5. Коршунов Ю.П. Каталог булавоусых чешуекрылых (Lepidoptera, Rhopalocera) фауны СССР. Энтомологич. обозрение. т. LI. вып. 1–2, 1972, с. 136–154, 352–368.;
  6. Staudinger O. Catalog der Lepidopteren des palaearctischen Faunengebietes. I Theil. Berlin: 1901, 411 p.

Həmçinin bax

İstinadlar
  1. Azərbaycanın Qırmızı kitabı. Bakı: II cild. 2013
  2. Львовский А. Л., Моргун Д. В. Булавоусые чешуекрылые Восточной Европы. М.: Т-во научных изданий КМК, 2007, 443 стр, с. 58. ISBN 978-5-87317-362-4.
  3. Staudinger O. Catalog der Lepidopteren des palaearctischen Faunengebietes. I Theil. Berlin: 1901, 411 p.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.