Andrey gəvəni
Andrey gəvəni (lat. Astragalus andreji) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
| Andrey gəvəni | ||||
|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Klad: Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Klad: Fabids Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Galegeae Yarımtriba: Astragalinae Cins: Növ: Andrey gəvəni |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| ||||
Təbii yayılması
Andrey gəvəni Azərbaycanın endemik bitkisidir. İlk dəfə Bozdağ sahəsində 1953-cü ildə təsvir edilmişdir.
Botaniki təsviri
80-150 sm hündürlükdə, budaqları şaxəli, uzun və möhkəm tikanlıdır. Yarpağı 2-3,5 sm uzunluqda, 4-6 cüt ellipsvari və neştərvari formalı, yarpağını tökən koldur. Yumurtavari yarpaq altlıqlarının ucu neştərvari, 5–6 mm uzunluğunda, ağ tüklüdür. Tədricən tamamilə çılpaqlaşır və sarımtıl rəngdə olur. Çiçək altlıqları kasacığa bərabərdir. Yarpaqların qoltuğundan çıxan 2-3 ədəd çiçəkləri 2-9 sm uzunluqda sünbülvari çiçək qrupu əmələ gətirir. Kasacığı 5–7 mm uzunluqda, qalın, ağ tüklüdür. Tacı sarı, tutqun damarlı, kasacıqdan təxminən 2 dəfə uzundur. Dişiciyi tüklüdür. Toxumu sarımtıl, uzunluğu 2,5 mm, eni 1 mm-ə yaxındır. İyunda çiçəkləyir, meyvələri iyulda yetişir. Paxlası tükcüklüdür. Meyvə örtüyündən təmizlənmiş toxum təmizlənməmişdən bir neçə dəfə tez və çox cücərmə qabiliyyətinə malikdir. Toxum, kök və gövdə qələmləri ilə də çoxaldılır.
Ekologiyası
Təbii şəraitdə dəniz səthindən 200–300 m hündürlükdə, gilli və daşlı yamaclarda bitir.
Azərbaycanda yayılması
Naxçıvanda, Bozdağ silsiləsinin bir çox ərazilərində təbii yayılaraq kolluqlar əmələ gətirir.
İstifadəsi
Yaşıllaşdırmada, qumluqların bərkidilməsində istifadəsi məqsədyönlüdür. Andrey gəvənindən alınmış qətranın tərkibində olan bassorinin miqdarı başqa növlərə nisbətən çoxdur.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Astracantha andreji (Rzazade) Czerep.