Adıge-Xabl rayonu

Adıge-Xabl rayonu (abq. Адыгьа-ХӀабльа район, kab.-çərk. Адыгэ-Хьэблэ район / Адыгэ-Хьэблэ куей, qaraç.-balk. Адыге-Хабль район, noq. Адыге-Хабль район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Adıge-Xabl auludur.

Adıge-Xabl rayonu

50° şm. e. 38° ş. u.
Ölkə
İnzibati mərkəz Adıge-Xabl
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1957
Sahəsi
  • 325,9 km²
Hündürlük
 645 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 15.652 nəf. (2019)[1]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 87870
Rəsmi sayt
Adıge-Xabl rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Adıge-Xabl rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının şimal-qərb hissəsində yerləşir. Rayonun ümumi sahəsi 323,37 km²-dir.

Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir:cənubda Xabez və Abazin rayonları, qərbdə Krasnodar diyarının Otradnenski rayonu, şimalda Stavropol diyarının Koçubeevski rayonu, şərqdə Prikuban rayonu, həmçinin Noqay rayonu. Noqay rayonu Adıge-Xabl rayonunu iki hissəyə bölür. Zonalı rayonlaşdırmaya görə ərazisi şimaldan cənuba doğru 2 zonaya bölünür - düzənlik və dağətəyi. Düzənliklər üstünlük təşkil edir. Rayonda orta yüksəklik dəniz səviyyəsindən 400 ilə 700 metr arasında dəyişir.

Ərazisindən axan ən iri çaylar: Kuban, Böyük Zelençuk, kiçik Zelenşuk, Böyük Şeblenok və Kiçik Şeblonok.

Tarixi

1935-ci ildən 1956-cı ilə qədər İkon-Xalq rayonu Çərkəz Muxtar Vilayətinin bir hissəsi olaraq mövcud idi. O zamanlar rayon mərkəzi əvvəlcə İkon-Xalq kəndi, 1936-cı ilin sonundan isə Adıge-Xabl kəndi olmuşdur. 1935-1953-cü illərdə mərkəzi Ersakon kəndində olan Kuvinski rayonu 1953-cü ildə İkon-Xalq rayonuna birləşdirilir. 1956-cı ildə İkon-Xalq rayonu ləğv edilir. 1957-ci ildə Qaraçay-Çərkəz Muxtar Vilayəti Çərkəz Muxtar Dairəsi əsasında yenidən quruldu. 15 yanvar 1957-ci ildə Adıye-Xabl rayonu yenidən təşkil olunur və tərkibinə 5 kənd şurası daxil edilir: Adıge-Xabl, Apsuanski, Staro-Kuvinski, Erkin-Yurt və Ersakon.

1 fevral 1963-cü ildə mövcud olan 6 kənd rayonlarının yerində təşkil edilir: Adıge-Xabl (mərkəzi Adıge-Xabl auılu), Zelençuk (mərkəzi Zelençuk aulu), Qaraçaevsk (mərkəzi Qaraçevsk şəhəri), Maloqaraçaevsk (mərkəzi Üçkeken aulu); Prikubanski (mərkəzi Ust-Çequtinski aulu), Xabez (mərkəzi Xabez aulu).

29 oktyabr 1993-cü ildə rayonun bütün kənd sovetlikləri kənd icra nümayəndəliyinə çevrilir.

2008-ci ildə Noqay rayonu Adıge-Xabl rayonundan ayrılır. Bu zaman 5 kənd yaşayış məntəqəsi yeni qayona verilir (Adil-Xalq, İkon-Xalq, Erken-Xalq, Erken-Şaxar və Erken-Yurt).

Əhali
Milli tərkib
Xalq2002[2]2010[3]
çərkəzlər6 323
(39,1 %)		5 364
(18,9 %)
abazinlər4 827
(29,8 %)		3 766
(13,2 %)
ruslar1 602
(9,9 %)		4 158
(14,6 %)
qaraçaylılar989
(6,1 %)		1 111
(3,9 %)
noqaylar738
(4,6 %)		11 621
(40,9 %)
türklər431
(2,7 %)		322
(1,1 %)
yunanlar421
(2,6 %)		363
(1,3 %)
tatarlar159
(1,0 %)		409
(1,4 %)
digərləri574
(3,5 %)		1 312
(4,6 %)
digər millətlər122
(0,8 %)		...
ümumi16 186
(100,0 %)		28 426
(100,0 %)
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[4]:

YaşKişilər,
nəf.		Qadınlar,
yaş.		Ümumi
say.		ümumi əhaliyə
olan nisbət, %
0 — 14 yaş 1 695 1 636 3 331 20,58 %
15 — 59 yaş 5 137 5 495 10 632 65,69 %
60 yaşdan yuxarı 803 1 419 2 222 13,73 %
bildirməyənlər 0 1 1 0,01 %
ümumi 7 635 8 551 16 186 100,0 %

Kişilər — 7 635 nəf. (47,2 %). Qadınlar — 8 551 nəf (52,8 %).

Əhalinin orta yaşı — 35,0 yaş. Kişilərin orta yaşı — 33,4 yaş. Qadınların orta yaşı — 36,5 yaş.

Mənbə

İstinadlar
  1. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar.
  2. Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица 02c. М.: Федеральная служба государственной статистики, 2004. (2002zip Arxivləşdirilib 2014-10-06 at the Wayback Machine, см. прим. Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine)
  3. "Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года. Том 3. Национальный состав и владение языками, гражданство". 2017-12-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-17.
  4. "Том 1. Таблица 2.2 Население КБР по возрастным группам и полу". 2018-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-09.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.