Avraam Linkoln

1832-ci ildə(23 yaşında) ABŞ Konqresinə seçkilərdə namizədliyini irəli sürmüş, lakin yetərli səs toplaya bilməmişdi.

1834-cü ildə(24 yaşında) bir daha namizədliyini irəli sürmüş və İllinoys ştatından Konqresin Nümayəndələr Palatasına üzv seçilmişdi.

1855 (46 yaşında) və 1858-ci (49 yaşında) illərdə Senata üzv olmaq üçün çalışsa da, hər 2 kampaniya uğursuzluqla nəticələnmişdir.

Onun 1861-ci (52 yaşında) ildə hakimiyyətə gəlməsi ilə eyni vaxtda quldarlığın tərəfdarı olan cənub ştatları Amerika Konfederativ Ştatları adı altında birləşərək ABŞ-nin tərkibindən çıxdıqlarını elan etmişlər. 4 il davam edən müharibə sonda ABŞ-nin qələbəsi ilə nəticələnmişdir. Bu qələbədən 6 gün sonra 15 aprel 1865-ci (56 yasinda) ildə Avraam Linkoln teatrda "Bizim Amerikalı əmioğlumuz" (Our American Cousin) tamaşasına baxarkən həmin teatrın aktyoru Con Uilks But tərəfindən qətlə yetirilmişdir. Bununla o, qətlə yetirilmiş ilk ABŞ prezidenti olmuşdur. Güllə atandan sonra Butt səhnəyə çıxaraq latınca "Sic semper tyrannis!" (tərcümədə: "Tiranların taleyi belədir"- cənub ştatı olan Vircinyanın şüarı) kəlməsini səsləndirmişdi.

Avraam Linkoln tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib. Avraam Linkolnun dörd illik prezidentliyi ərəfəsində Vətəndaş Müharibəsi ilə yanaşı ailəsində çətinliklərlə üzləşməsi təsadüfi deyildi. Bir oğlunu erkən yaşlarında itirmiş Linkoln Ağ Evdə məskunlaşarkən digər üç oğlu arasında xeyli yaş fərqi var idi: Robert 17, Vilyam 10, Tomas isə 7 yaşında idi. Robert bu ərəfədə Harvard Universitetində təhsil alırdı və periodik olaraq valideynlərini ziyarət etmək üçün paytaxta qayıdardı. Ata Linkoln konservativ (Respublika) partiyanı təmsil etsə də, uşaqları və yoldaşına qarşı çox liberal yanaşırdı və uşaqları tam sərbəst şəkildə böyütməyin tərəfdarı idi. Bu isə xanım Linkolna çox narahat edirdi və bir neçə hallarda şikayətlərini eşitməyən ərindən Senatorların xanımlarına ünvanlanan məktublarda şikayətlənərdi. Hamının sevimlisi olan Vilyam 11 yaşında xəstəlikdən vəfat etməsi ailəyə ağır zərbə olmuşdu və üç il sonra atası da teatrda güllələnmişdir. Prezidentin ölümündən sonra Avraam Linkoln partnyoruna müsabiqə verən Mrs. Linkolnun sözlərinə əsasən ərinin işlə bağlə çətinliklərinə baxmayaraq ailəsinə münasibəti heç vaxt dəyişməzdi. Çox keçmədən Tomas da 18 yaşında ağciyər xəstəliyindən vəfat etdi. Universiteti bitirən Robert atasının vəfatından sonra cəbhədən geri dönmüş və anası ilə birlikdə Çikaqoya köçüb atasının yolunu davam etdirmişdir (Avraam Linkoln məşhur vəkil idi). Mary Harlanla evləndikdən sonra üç uşaq atası olan Robert özünü idarə edə bilməyən anasını 1875-ci ildə dəlixanaya məhkum etdirdi. Daha sonra hökumətdə mühim vəzifə tutan Robert Prezident Ceyms Qarfildin və Prezident Vilyam Mak-Kinlinin sui-qəsdinin şahidi olur. Bununla mövcudluğunun prezidentlərə düşərli olmadığını müəyyən edir və iş həyatını tərk edərək ölümünə qədər (1926) atasının xatirələrini mühafizə etməyi qərar verir.

İlinoys Ali Məhkəməsində vəkillik karyerasına başlayan Linkoln, bir çox işdə uğurlu olaraq o dövrün ən uğurlu vəkilləri arasına girməyi bacardı. Linkolnun ən mühüm işi 1858-ci ildə bir cinayət olub. Linkolnun müvəkkili Vilyam "Duff" Armstronq, Ceyms Metzkeri öldürməklə günahlandırılırdı.1858 ildə müdafiə etdiyi məşhur Vilyam "Duff" Armstronq işiylə, hüquqşunaslığını da nümayiş etdi. Fərqli və o zamanlar nadir rast gəlinən bir taktika istifadə etmək vasitəsilə, təcrübə şahidlərinin yalan söylədiyini cütçü ilə sübut etdi. Linkoln, İllionis əyalətində keçirdiyi 23 illik hüquq həyatı boyu, 5.100-dən çox işdə vəkillik edib.

4 il davam edən vətəndaş müharibəsi 9 aprel 1865-ci ildə Konfederasiyanın kapitulyasiyası ilə başa çatdı. Cənub zəncilərin ABŞ cəmiyyətinə inteqrasiyasına hazırlaşmalı idi. Müharibənin başa çatmasından 5 gün sonra-14 aprel 1865-ci il tarixində Ford teatrının səhnəsində qoyulan "Mənim amerikalı kuzenim" tamaşası zamanı cənub tərəfdarı olan aktyor Con Uilks But prezident lojasına daxil olaraq onun başına tapancadan güllə açmışdı. Güllə atandan sonra Butt səhnəyə çıxaraq latınca "Sic semper tyrannis!" (tərcümədə: "Tiranların taleyi belədir"- cənub ştatı olan Vircinyanın şüarı) kəlməsini səsləndirmişdi. Səhəri gün, saat 7:22də Avraam Linkoln öldürüldü.

Buttu Vircinya ştatında 26 aprel tarixində anbarda gizlənərkən tapmışdılar. Anbara dərhal od vurulmuş Butt silahlı şəkildə oradan çıxmışdı. Anbardan çıxan zaman onu boynundan ölümcül yaralamışdılar. Con Buttun son sözləri belə olmuşdu: "Anama deyin ki, mən vətənim üçün mübarizə apararaq həlak oldum."[6]

Raşmor dağında (Cənubi Dakota) təsvir edilmiş ABŞ prezidentləri

• Raşmor dağında təsviri həkk olunan 4 prezidentdən biridir. Onun təsviri sağdan birincidir.
• Avraam Linkoln ABŞ prezidentləri arasında ən hündür boylu prezidentdir (193 sm). Ən alçaq boylu isə Ceyms Medison (162 sm) olmuşdur.
• Rəy sorğularına əsasən Avraam Linkoln ABŞ tarixinin ən yaxşı prezidentlərindən biri hesab olunur, halbuki, hakimiyyəti dövründə çoxsaylı tənqidlərə məruz qalmışdı.
• 1860-cı ilin oktyabrında Vestfilddən olan on-bir yaşlı qız Qreys Bedellu Avraam Linkolna məktub yazaraq saqqal buraxmağı məsləhət bilmiş və o buna əməl etmişdir.
• "Linkoln" filmi ABŞ rejissoru Stiven Spilberq tərəfindən dahi ABŞ prezidenti Avraam Linkolnun həyatından bəhs edən bioqrafik janrda çəkilmiş filmdir. Linkolnu canlandıran Deniel Dey-Lüis əksər tənqidçilərin rəyinə əsasən ilin ən yaxşı aktyoru seçilmişdir
• Abraam Linkolun oğlunun müəlliminə yazdığı məktubda bunları yazılıb: Ona öyrət oğlumun müəllimi, Öyrənmək lazımdır, bilirəm; insanların hamısı dürüst və ədalətli deyil. Ancaq qurbanlığı da ona öyrət; hər alçaq bir qəhrəman var, hər eqoist siyasətçi üçün fədakar bir lider var. Ona öyrət ki, hər düşmən üçün bir dost var. Bilirəm ki, bunun üçün vaxt lazımdır. Ancaq bacarırsansa, ona qazandığın bir dolların beş dollardan çox olduğunu öyrət. Ona məğlub olmağı və qazanmaqdan zövq almağı öyrət. Onu qısqanclıqdan uzaqlaşdırın. Bacarsan, ona səssiz gülüşün sirrini öyrət. Zorbaların göründüyü kimi qalib gəldiyini erkən öyrənsin. Bacarsan, ona kitab möcüzələrini öyrət. Ancaq sakit vaxtlarda onu tanıyın. Göydəki quşların, günəşin qarşısındakı arıların və sulu yaşıl yamacdakı çiçəklərin əbədi sirrini düşünə bilər. Ona məktəbdə səhv etmək, aldatmaqdan daha şərəfli olduğunu öyrət. Hər kəs ona səhv etdiyini desə belə, öz fikirlərinə inanmağı öyrət. Ona mülayim insanlara qarşı mərhəmətli olmağı və sərt olanlarla sərt olmağı öyrət. Hamı qapalı bir yola çıxanda oğluma kütlələri izləməmək üçün güc verməyə çalışın. Ona bütün insanları dinləməyi öyrət. Həm də ona həqiqəti dinlədiklərinin hamısını süzməyi və yalnız yaxşı olanı götürməyi öyrət. Bacarırsansa, kədərli olanda belə ona necə gülümsəməyi öyrət. Göz yaşlarında utanmağın olmadığını öyrət. Hər kəsin yalnız öz xeyrinə işlədiyinə inananlara asqırmağı və həddindən artıq diqqətdən çəkinməyi öyrət. Gücünü və beynini ən yüksək təklif verənə satmağı öyrət, amma heç vaxt ürəyinə və ruhuna qiymət etiketi qoymamalısan. Qulaqlarını ulayan bir izdihama bağlamağı öyrət. Və saleh olduğuna inansa, ayağa qalxmağı və döyüşməyi öyrət. Ona qarşı mehriban olun, amma onu qucaqlamayın. Çünki poladı yalnız atəş təmizləyir. Səbir etməmək üçün cəsarət etsin. Cəsarətli olmaq üçün kifayət qədər səbir etsin. Ona hər zaman özünə dərin inam göstərməyi öyrət. Beləliklə, insanlığa dərin bir inamı olacaq. Bu böyük bir tələbdir, gəlin nə qədər ala biləcəyinizi görək. Nə yaxşı balaca bir insan. Oğul ".

http://wsemir.com/maraq/maraqli-melumatlar/6467-avraam-lnkoln-haqqnda.html Arxivləşdirilib 2016-06-16 at the Wayback Machine

• Vilyam Henri Harrison