Abazin rayonu

Abazin rayonu (abq. Абаза район, kab.-çərk. Абазэ район / Абазэ куей, qaraç.-balk. Абаза район, noq. Абаза район) — Rusiya Federasiyası, Qaraçay-Çerkesiya Respublikasının tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi İnjiç-Çuqun auludur.

Abazin rayonu
abq. Абаза район[1]
kab.-çərk. Абазэ район / Абазэ куей[2]
qaraç.-balk. Абаза район[3]
noq. Абаза район[4]
Bayraq[d] Gerb
Bayraq[d] Gerb

44°03′30″ şm. e. 41°47′10″ ş. u.
Ölkə
İnzibati mərkəz İnjiç-Çuqun
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 2006
Sahəsi
  • 300 km²
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 17.730 nəf. (2020)[5]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 87873
Rəsmi sayt
Abazin rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

Abazin rayonu Qaraçay-Çərkəz Respublikasının mərkəzi hissəsində yerləşir. Rayonun sahəsi 300,19 km²-dir.

Qərbdə Xabez rayonu, şimalda Adıge-Xabl rayonu, şərqdə Çerkessk şəhər rayonu və Ust-Cequtin rayonu ilə həmsərhəddir. Rayon şərqdə Kuban çayı, qərbdə onun sol qolu olan Kiçik Zelençuk çayı ilə sərhədlənir. Rayonun digər əhəmiyyətli çayları: Elburqan, Bolşoy Elbruqan, Hatapatikor, Kara-Paqo və Çibiş.

Tarixi

Çərkəz milli dairəsi mövcudluğu dövründə (1926-1928), abazinlərin cəmləşdiyi Abazin-Noqay və Elburqan rayonlarını əhatə etdirdi. Sonradan Abazinlərin sonradan öz «milli» rayonları olmamışdır. 1980-ci illərin sonu və 1990-cı illərin əvvəllərindən Abazin icması Abazin rayonunun təşkili barədə fikirlər səsləndirirdilər. Sovet İttifaqından sonrakı dövrdə V.İ.Xubiyev (1992-1999) və V.M.Semenov Qaraçay-Çerkesiyanın başında olanda bu fikirlər respublika rəhbərliyi səviyyəsində dəstəklənmişdir. Lakin icrata alınmamışdır.

25 dekabr 2005-ci ildə Prikubanski, Ust-Cequtinski və Xabez rayonlarının abazinlərin cəm halında yaşadığı 5 aulundan Abazin rayonunun təşkili ilə bağlı referendum keçirildi. 29 dekabr 2005-ci ildə referendumun nəticələri Qaraçay-Çərkəz Respublikası Xalq Məclisinin qərarı ilə təsdiq edildi[6][7]. Rusiya Federasiyası Hökuməti 1 iyun 2006-cı il tarixində yeni rayonun adını təsdiqlədi. Rayonun rəsmi saytına görə, rayonun rəsmi tarixi 25 dekabr 2005-ci ildir[8].

Yeni rayona beş yaşayış məntəqəsi daxildir - Kubina aulu (Ust-Cegutinski rayonu), Psıj və Kara-Paqo aulları (Prikubanski rayonu), Elburqan və İnjiç-Çukun aulları (Xabez rayonu). 27 noyabr 2006-cı ildə Qaraçay-Çərkəz Respublikası Parlamentinin qərarı ilə «Yujnı» istixana kompleksi Abazin rayonuna verilir. 1 iyun 2006-cı ildən etibarən rayonun müvəqqəti rəhbərliyi fəaliyyətə başlayaır. Abazin rayonunun yeni hakimiyyəti və idarələri 1 yanvar 2009-cu ilədək tam şəkildə formalaşdırılır.

Əhali
Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[9]:

Xalq Say,
nəf.		 Ümumi əhaliyə
olan nisbəti, %
abazinlər 14 808 86,75 %
çərkəzlər 853 5,00 %
ruslar 690 4,0 %
qaraçaylılar 327 1,92 %
noqaylar 59 0,35 %
tatarlar 50 0,29 %
abxazlar 41 0,24 %
digərləri 169 0,99 %
milliyyətini bildirməyənlər 72 0,42 %
ümumi 17 069 100,0 %
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[10]:

YaşKişilər,
nəf.		Qadınlar,
yaş.		Ümumi
say.		ümumi əhaliyə
olan nisbət, %
0 — 14 yaş 1 629 1 524 3 153 18,47 %
15 — 59 yaş 5 627 5 937 11 564 67,75 %
60 yaşdan yuxarı 908 1 444 2 352 13,78 %
ümumi 8 164 8 905 17 069 100,0 %

Kişilər — 8 164 nəf. (47,8 %). Qadınlar — 8 905 nəf. (52,2 %).

Əhalinin orta yaşı — 35,7 yaş. Kişilərin orta yaşı — 34,3 yaş. Qadınların orta yaşı — 37,0 yaş.

İstinadlar
  1. Абазинско-русский словарь. Около 14 000 слов / Под ред. Тугова В. Б. М.: «Советская Энциклопедия», 1967. 536 с. С. 24, 315.
  2. Апажев М. Л., Коков Дж. Н. Кабардино-черкесско-русский словарь. Около 27 000 слов / Под ред. доктора филологических наук Бижоева Б. Ч. Нальчик: «Эльбрус», 2008. С. 16, 191, 391.
  3. Суюнчев Х. И., Урусбиев И. Х. Русско-карачаево-балкарский словарь. Около 35 000 слов. М.: «Советская Энциклопедия», 1965. С. 21, 528.
  4. Калмыкова С. А. и др. Ногайско-русский словарь. Около 15 000 слов / Под ред. Баскакова Н. А. М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1963. 562 с. С. 19, 275.
  5. https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar.
  6. Кавказский узел. В Карачаево-Черкесии образован новый Абазинский район
  7. Regions.ru. В Карачаево-Черкесии образован новый район
  8. "Абазинский муниципальный район. Общие данные". 2016-09-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-07-06.
  9. "Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2013-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
  10. "Том 1. Таблица 2.2 Население КБР по возрастным группам и полу". 2018-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-09.

Mənbə
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.