Şərəfuddin Amili

1. “Əl-fusulul-muhimmə fi tə`lifil-umməti”
2. “Əl-Müraciat”
3. “Əcvibətu Musa Carullah”
4. “Əl-Kəlimətul-qərra fi təfziliz-Zəhra (ə)”
5. “Əl-Məcalisul-faxirə fi matəmil-itrətit-Tahirə”
6. “Əbu Hüreyrə”
7. “Əl-ictihadu fi muqabilin-nəss”
8. “Büğyətür-rağibin”
9. “Fəlsəfətül-misaq vəl-vilayə”
10. “Səbtül-əsbat fi silsilətür-rüvat”
11. “Məsailun-xilafiyyə”
12. “Risalətün-hovlər-rivayə”
13. “Kitabu iləl-məcməil elmiyyil-ərəbi bi-Diməşq”

Alimin bəzi əsərləri düşmənləri tərəfindən yandırılmışdır;

1. “Şərhut-təbsirə”
2. “Haşiyətu-istishab”
3. “Səbilul-mu`minin”
4. “Ən-nususul-cəliyyə”
5. “Tənzilul-ayatil-bahirə”
6. “Tuhfətul-əshab”
7. “Əz-Zəriə”
8. “Risalətun fi münəccəzatil-məriz”
9. “Səbilul-muminin”
10. “Tuhfətül-muhəddisin fihə uxrucə ənhussittətü minəl muzəfin”
11. “Tuhfətul-əshab fi hokmi əhlil-kitab”
12. “Əl-Məcalisul-faxirə”
13. “Muəllifuş-şiə fi sədril-İslam”
14. “Büğyətul-faiz fi nəqlil-cənaiz”
15. “Büğyətüs-sail ən ləsmil-əydi vəl-ənamil”
16. “Zəkatul-əxlaq”
17. “Əl-Fəvaidu vəl-fəraid”
18. “Səhih-Buxariyə haşiyə”
19. “Səhih-Müslimə haşiyə”
20. “Əl-Əsalibul-bədiə fi rüchani məatimiş-şiə”

Şərəfuddin Amili dövrünün zalım fransız müstəmləkəçilərinə qarşı əzmlə mübarizə aparır, xalqı da, mübariz olmağa və bu mücadilədə yaxından iştirak etməyə çağırırdı. Bu səbəbdən “Vadil-Huceyrə”də konfrans təşkil edib Livanın alim, tayfa və qəbilə böyüklərini bu konfransa dəvət etdi. Həmin konfransda böyük alim, müstəmləkəçilərə qarşı cihad fətvası verdi və konfrans iştirakçıları onun fətvasını dəstəklədilər və öz şəhərlərində müstəmləkəçilərə qarşı mübarizəyə başladılar. Amilinin fəallığı, zalımlara qarşı azadlıq uğrunda mübarizliyi, artıq fransa müstəmləkəçilərini narahat edirdi və onlar bu qərara gəldilər ki, Amiliyə sui-qəsd təşkil etsinlər. Əhali böyük alimin evinə gediş-gəliş edir, siyahılar təşkil edərək fransızların qurduğu hökumətin ləğvini və öz azadlıqlarını istəyirdilər. Fransızlar sui-qəsddən ötrü ibnil-Həccacı Amilinin evinə göndərdilər ki, Onu qətlə yetirsin və Livanın azadlığını tələb edən siyahıları ələ keçirsin. Lakin, ibnil-Həccac öz çirkin məqsədinə çata bilməmişdi. Hadisənin baş verdiyini bilən camaat, Livanın cənubundan Sovr şəhərinə axışıb gəlmişdi. Amili bundan sonra Şəhur şəhərinə gedir və fransız ordularının Şəhurə gəldiyini bilib oranı tərk edərək yaxınlıqda bir mağaraya sığınaraq bütün günü orada keçirir. Müxaliflər onun Şəhur və Sovr şəhərlərindəki evini yandırır, kitabxanasını qarət edirlər və hətta, böyük alimin əlyazma halında olan 19 cildlik qiymətli kitabları da, yandırılır. Amili daha sonra Suriyaya səfər edir və Suriyanın rəhbəri Məlik Feysəlin qonağı olur. Amili elə Suriyada da öz mübarizəsini davam etdirir, oranın alim və ziyalı şəxslərini də, mübarizəyə səsləyirdi. Fransızlar Şamı işğal etdikdən sonra, hərəkata başçılıq edənləri sürgünə göndərir, Amili də Fələstinə sürgün edilir və orada bir neçə ay qaldıqdan sonra Misirə gedir və fəaliyyətini burada davam etdirir. 1917-ci ilin sonlarında Misiri tərk edib Fələstinə gedir və Cəbəl-Amilə yaxın olan bir məntəqədə məskunlaşır. (Fələstin o zaman İngilislər tərəfindən işğal edilmişdi) Buradakı evi də, camaatın eləcə də, yoxsul təbəqənin gediş-gəliş etdiyi evə çevrilir və alim burada da, iclaslar təşkil edir, xalqa xidmət göstərirdi. Bir çox müzakirə və danışıqlardan sonra, Fransa dövləti razı oldu ki, Amili və başqa sürgün olunanlar Cəbəl-Amilə qayıtsın. Əhali bu münasibətlə son dərəcə sevinc içində idi və böyük alimi qarşılamaq üçün Cəbəli-Amilə axışıb gəlmişdilər. Sübhdən hava qaralana qədər küçələr, məhəllələr insanlarla dolmuşdu. Şərəfuddin Amili artıq Livanın həm dini, həm siyasi, həm də, milli lideri idi.

Şərəfuddin Amili 1907-ci ildə Məhəmməd peyğəmbər və imamların məzarlarını ziyarət etmək üçün Mədinəyə səfər edir. Həmçinin, 1908-ci ildə Misirə səfər etmiş, 1909-cu ilə qədər orada qalmış və Misirin bir çox alimləri ilə müzakirələr aparmış və oradakı “əl-Əzhər” universitetinin o zamankı rektoru Şeyx Səlim Büşri ilə məktublaşmış və bu məktublar, çox dəyərli “əl-Muraciət” kitabı şəklində oxuculara təqdim edilmişdir. (Bu kitabda, həmçinin Şərəfuddin Amilinin həyatı və əsərləri yer almışdır.) Misirə 2-ci səfər isə, 1917-ci ildə baş vermişdir. 1919-cu ildə Hicaz şərifi Məlik Hüseynin dövründə dəniz yolu ilə Məkkənin ziyarətinə getmişdir. Həmin il həcc ziyarətinə zəvvarlardan əlavə böyük alimlər, tanınmış şəxsiyyətlər də gəlmişdi. Məlik Hüseynin ricası ilə, Şərəfuddin Amili Məscidül-Həramda camaat namazına imamətlik etdi. İslam tarixində ilk namaz idi ki, Məscidul-Haramda sünni və şiələr şiə aliminin arxasında dayanıb ona iqtida edirdilər. Ayətullah Fazil Lənkərani “Gəncliyin yeddi səması” adlı kitabında bu məşhur hadisəni aşağıdakı sözlərlə ifadə edir: “Hər il həcc mövsümündə Məkkə və Mədinə kamillik yolçularının misilsiz izdihamına şahid olur. Bu iki böyük şəhər zilhiccə ayında mələklər selini qarşılayır. İlahi səmalardan Kəbəyə üz tutmuş mələklər müsəlmanların həccinə, səyinə, səfasına şərik olurlar. Bu mərasim qəməri tarixi ilə 1340-cı ildə daha əzəmətli oldu. Böyük şiə alimi, mərhum ayətullah Seyyid Şərəfuddin Amili dünya müsəlmanlarının toplumuna xüsusi bir ab-hava gətirdi. Məlik Hüseynin ricası ilə Məscidul-Haramda təyin olunmuş namaz mərhum Şərəfuddinin imaməti ilə qılındı. Bu, islam tarixində Məscidul-Haramda sünni və şiələrin şiə aliminin imaməti ilə qıldıqları ilk namaz idi. Sünni və şiələrin çiyin-çiyinə dayanıb, Əhli-Beyt istəyincə namaz qılması mərhum Seyyidin ən böyük arzusu idi. Bu namaz haqqında illər uzunu iftixarla danışıldı.” Məlik Hüseyn Amilini hörmətlə qarşılamış və həmin il Kəbəni birlikdə yumuşdular. 1934-cü ildə alim imamların məzarlarını ziyarət etmək üçün İraqa səfər etmiş və xalq onu hörmətlə qarşılamışdı. Daha sonra İrana gedib, Məşhəddə İmam Rzanın məzarını ziyarət etmişdir.

Şərəfuddin Amili bərəkətli ömrünün son illərini, ulu babası Əlinin məzarının yanında dəfn edilsin deyə, öz doğulduğu məkanda (İraqda) yaşamaq istəyirdi. Lakin Livanda yaşamalı oldu. 1956-cı ildə vəfat etdi. Livanın cənub əhalisi Amilinin vəfat xəbərini eşidən kimi öz rəhbərləri ilə vidalaşmaqdan ötrü axın-axın Beyruta gəldilər. Beyrut böyük hüzn və matəmə qərq olmuşdu. Dini alimlər, dövlət və siyasət adamları, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri dəfndə yaxından iştirak etdilər və cənazə xüsusi təyyarə ilə Bağdada gətirildi. Bağdad və Kazimeyn şəhərlərinin əhalisi cənazəni müşayiət etdi, cənazə gecə ikən Kərbəlaya daxil oldu. Vida mərasimi Kəbəlada sona çatdı və cənazə Nəcəf-Əşrəfə gətirildi. Bununla da cənazəsi 1956-cı ildə Nəcəf-Əşrəfdə, Əlinin şərif məqbərəsinin həyətində torpağa tapşırıldı.

• Seyyid Əbdül-Hüseyn Şərəfüddin Musəvi, Əl-Muraciat, "Şəhriyar", 2007, 3000 tiraj, ISBN 964-5934-48-6, səh. 3-8

• Şiə alimlərinin siyahısı

• "Böyük rəhbər Şərəfuddin Amili" ( (az.)). al-shia.my1.ru. 2008-08-02. 2015-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-07.
• "Şərəfuddin Musəvi kimdir?" ( (az.)). islamazeri. 2017-04-22. 2017-04-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-22.