İlya Meçnikov

İlya İliç Meçnikov (rus. Илья Ильич Мечников; 15 may 1845, İvanovka - 15 iyul 1916, Paris) — immun sistemi üzərindəki araşdırmaları ilə tanınan və Nobel mükafatına layiq görülən yəhudi əsilli rus alim.

İlya Meçnikov
Илья Ильич Мечников
Doğum tarixi
Doğum yeri İvanovka, Xarkov quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi (71 yaşında)
Vəfat yeri Paris, Fransa Fransa
Vəfat səbəbi ürək tutması
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya imperiyası
Milliyyəti yəhudi əsilli rus
Elm sahələri İmmunologiya
Gerontologiya
Zoopatologiya
İş yerləri Odessa Universiteti
Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti
Paster İnstitutu
Odessa Bioloji İnstitutu
Təhsili Xarkov Universiteti
Elmi rəhbərləri Lui Paster
Tanınmış yetirmələri Danilo Zabolotnı, Nikolay Qamaleya
Tanınır Faqositoz
Üzvlüyü
Mükafatları Kopli medalı - 1906
Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı - 1908
Albert medalı - 1916
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı
İlya Meçnikov (1910-1915)

İlya Meçnikov 15 may 1845-ci ildə İvanovkada anadan olmuşdur. Xarkov Universitetini iki il içərisində bitirərək Almaniyanın Qissen Universitetində Rudolf Leukart (1822-1898) ilə bir il işləmişdir. Daha sonra su canlıları üzərində tədqiqatların mərkəzi olan Neapol şəhərinə gedərək embrion inkişafını öyrənməyə başlamışdır. Almaniyaya qayıdıb Münhen və Qöttingen Universitetlərində hazırladığı teoremini 1867-ci ildə Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinə təqdim edərək doktora alan Meçnikov Aleksandr Kovalevski ilə birlikdə Kari Ernst von Bir mükafını qazanmışdır. Eyni il Odessa Universitetində işləməyə başlayan Meçnikov növbəti il Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinə göndərilsə də 1870-1882-ci illərdə yenə Odessa Universitetində işləmişdir. 1873-cü ildə birinci arvadının ölümündən və 1880-ci ildə ikinci arvadının ağır xəstələnməsindən sonra iki dəfə intahar cəhdi edən Meçnikov 1882-1886-cı illərdə Messinada özəl araşdırma mərkəzində yad maddələri udaraq məhv edən hüceyrələr üzərində araşdırma aparmışdır. 1886-cı ildə Odessa Bioloji İnstitutunun idarəçisi olmuş, 1888-ci ildə Parisə köçərək həyatının sonuna qədər araşdırmalarını Paster İnstitutunda aparmışdır. 1906-cı ildə London Kral Cəmiyyəti tərəfindən Kopli medalına layiq görüldükdən sonra immun sistemi üzərindəki işlərinə görə 1908-ci ildə Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükfatını Erlixlə bölüşmüşdür.

1916-cı ilin 15 iyulunda Parisdə vəfat etmişdir.

Tədqiqatları

Faqositoz
Faqositoz hadisəsi

Birhüceyrəli canlıların təkamül keçirərək çoxhüceyrəli canlılara çevrilməsini isbat etmək və bununla Çarlz Darvinin teoremini dəstəkləmək istəyən Meçnikov işə onurğasızların həzm sistemi ilə başlamışdır. Bu cür orqanizmlərdə embrionun inkişafını öyrənmək üçün 1860-cı illərdə başladığı araşdırmalarında 1882-ci ildə vacib bir şeyin fərqinə varmışdır. O, Saydam dəniz ulduzu qurdcuğunda bəzi hüceyrələrin yad cisimcikləri əhatə edərək udduqlarını müşhidə etmişdir. Meçnikov bu hüceyrələrin endodermdən deyil, mezodermdən yarandığını və vəzifələrinin yad cisimcikləri orqanizmdən uzaqlaşdırmaq olduqlarını tapmışdır. Onları yunan dilində "udan hüceyrə" mənasını verən faqositoz sözü ilə adlandıran Meçnikov qan-damar sisteminə sahib orqanizmlərdə endodermdə yaranan leykositlərin vəzifəsini yerinə yetirdiyini irəli sürmüşdür. İmmun sisteminin faqositoz hüceyrələri ilə baş veridiyini müdafiə edən Meçnikov uzun illər hormon teoremini müdafiə edənlərlə mübahisə etmiş, sonda hər iki teoremin də müəyyən dərəcədə doğru olduğu müəyyən olunmuşdur.

Digər araşdırmaları

Meçnikov təbii müdafiə mexanizmləri, yoluxucu xəstəliklər, embriologiya üzərində işlər aparmışdır. O, fransız alimi Ru ilə birlikdə sifilis xəstəliyinin meymunlarda da olduğunu isbat etmiş və bu xəstəliyin müalicəsində müəyyən töhfələr vermişdir. Son illərində insanının yaşlanması üzərində araşdırmalar apararaq bakteriyaların, xüsusilə bağırsaq bakteriyalarının ifraz etdiyi ziyanlı maddələrin insan ömrünü qısaltdığını və düzgün qidalandıqda insan ömrünün 120-130 il ola biləcəyini demişdir.

İstinadlar

    Xarici keçidlər
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.