Ömər Dimayev

Ömər Dimaeviç Dimayev (çeç. Дима́ев, Ума́р Димаевич; 1 oktyabr 1908, Urus-Martan – 26 dekabr 1972, Qroznı) — Çeçen musiqiçisi və bəstəkarı, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti, musiqiçi və bəstəkar Əli Dimayev və Səid Dimayevin atası.

Ömər Dimaeviç Dimayev
çeç. Дима́ев, Ума́р Димаевич
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi 1 oktyabr 1908(1908-10-01)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 26 dekabr 1972(1972-12-26) (64 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Milliyyəti çeçen
Uşaqları
Musiqiçi məlumatları
Fəaliyyəti müğənni, bəstəkar
Fəaliyyət illəri 1924-cü ildən
Janrlar xalq musiqisi, xalq mahnısı
Musiqi alətləri akkordeon

Həyatı

1908-ci il oktyabrın 1-də Çeçenistanın Urus-Martan kəndində anadan olub. 1924-cü ildən Urus-Martan rayonu radio mərkəzində musiqiçi işləyib. 1929-cu ildən Qroznıda Çeçen-İnquş Dram Teatrında xalq çalğı alətləri orkestrinin solisti vəzifəsində çalışıb. 1934-cü ildə respublika radio komitəsinin xalq çalğı alətləri orkestrinin solisti kimi çıxış edib. 1939-cu ildə Moskvada xalq çalğı alətləri üzrə ifaçıların birinci Ümumittifaq müsabiqəsinin laureatı olub.

Böyük Vətən müharibəsi illərində bir çox vətənpərvərlik əsərləri yazıb. Çeçenlərin və inquşların deportasiyasına qədər o, cəbhə musiqi briqadalarının tərkibində fəal işləyib, cəbhədə, xəstəxanalarda, cəbhəçilərə və cəbhəyə gedənlər üçün konsertlər verib.

Deportasiya illərində Qırğızıstan SSR-in Bişkek stansiyasında yaşayıb. 1946-cı ildən “Selxozmaşinostroenie” zavodunda çilingər işləmişdir.

1954-cü ildən Ömər Dimayev Çeçen-İnquş Mahnı və Rəqs Ansamblında solist-instrumentalist idi. Ansambl sonradan "Vaynax" adlandırıldı. 1956-cı ildə Ömər Dimayevin deportasiya illərində ilk dəfə iştirakçısı olduğu Çeçenistan-İnquşetiya incəsənət ustalarının konsertindən ilk radio yayımı oldu.

1957-ci ildə vətəninə qayıtdıqdan sonra Çeçen-İnquş mahnı və rəqs ansamblında işləməyə davam etdi. Elə həmin il Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının əməkdar artisti, 1961-ci ildə isə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti oldu.

Məşhur rəqqas Mahmud Esambayevin yaradıcılığından bəhs edən "Rəqs edəcəyəm" (Əmək və qızılgül) filminin çəkilişlərində iştirak edib.

1970-ci ildən Çeçen-İnquş Dövlət Filarmoniyasında işləyir, solo konsertlər də daxil olmaqla konsert proqramlarında iştirak edir. Onun yazıları Qafqaz respublikalarının studiyalarının səsyazma fonatekalarına və “Melodiya” Ümumittifaq Səsyazma Şirkətinin arxivinə əlavə edilmişdir. Onun ifa və bəstələri ilə birlikdə onlarla qrammofon buraxılmışdır. Ömər Dimayev 400-dən çox əsər yazmışdır.

1970-ci ildə RSFSR əməkdar artisti adına namizəd oldu. Ancaq ciddi və uzun sürən xəstəlik və ölüm ona bu titulu almağa imkan vermədi.

Ailəsi

Ömər Dimayev və həyat yoldaşı Aset dörd oğlu - Mutuş, Səid, Əli, Amarbek və bir qızları Aynu böyüdüblər. Uşaqlardan üçü, Səid, Əli və Amarbek, peşəkar musiqi təhsili alıb.

  • Mutuş Dimayev.
  • Səid Dimayev bəstəkar, dirijor, Rusiya Bəstəkarlar İttifaqının üzvüdür.
  • Aynu Dimayeva.
  • Əli Dimayev - musiqiçi və bəstəkar, mahnıların müəllifi və ifaçısı, ilk çeçen rok qrupunun yaradıcısı və daimi rəhbəri "Zama" ("Zaman"), Moskvada keçirilən XII Ümumdünya Gənclər və Tələbələr Festivalının (1985) diplomu laureatı. Çeçen-İnquş MSSR Lenin Komsomol mükafatçısı (1986), V Beynəlxalq "Yaroslavl Şənlikləri" Festivalının qalibi (2000), Çeçenistan Respublikasının Xalq artisti (2001) və İnquşetiya Respublikasının Xalq artisti (2001).
  • Amarbek Dimayev - pianoçu, akkordeon ifaçısı, bəstəkar, aranjimançı. Rostov Dövlət Musiqi və Pedaqoji İnstitutunu bitirib.

Xatirəsi
  • Çeçenistan Respublikasında musiqi sənəti sahəsində Ömər Dimayev adına Dövlət Mükafatı təsis edilmişdir.[1]
  • 2010-cu ildə Urus-Martanda açılan Mədəniyyət Sarayı Ömər Dimayevin adını daşıyır.[2]
  • Qroznıda küçələrdən biri Dimayevin adını daşıyır.[3]
  • İordaniyanın Yaponiyadakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Dimay Zuxeirə Ömər Dimayevin adı verilmişdir.[4].

İstinadlar
  1. Указ президента Чеченской Республики от 30 апреля 2009 года № 146 Об утверждении Положения о Государственной премии Чеченской Республики в области музыкального искусства имени Умара Димаева. Вести республики. 15 мая 2009.
  2. Дворец культуры открылся в г. Урус-Мартан. Вести Республики. 26 августа 2010, № 164.
  3. Муслим Ибрагимов. "В Чечне именем музыканта Умара Димаева назовут улицы". kavkaz-uzel.eu. 2008-11-19. 2018-04-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-10.
  4. Гарсаев Л. М., Гарсаев Х.-А. М. Чеченские мухаджиры и их потомки в истории и культуре Иордании (2000 nüs.). Гр.: АО «ИПК Грозненский рабочий». 2019. 293. ISBN 978-5-88195-949-4.

Ədəbiyyat
rus dilində
  • Агапова Светлана. Орфей с гармошкой // ru:Грозненский рабочий (газета). № 5. 12.2.2009. 3.
  • Атабаев Султан. Солнечный дар Димаева // ru:Молодёжная смена (газета). № 79 (282). 1.10.2005. 3.
  • Атабаев С. Нестареющие мелодии Умара Димаева // ru:Молодёжная смена (газета). № 182 (656). 24.11.2007. 3.
  • Ахмадова Тамара. Жизнь, ставшая песней // Вести республики (газета). № 194. 2.10.2009. 6.
  • Исаев Э. Профессор кавказской музыки // Аргун (газета). 28.10.2004.
  • Лорсанукаев Увайс. Мелодия вселяла в нас надежду // Вайнах (журнал). № 2. 2009. 84–86.
  • Магомадова Элиза. Голос твоей гармони // Объединённая газета (газета). № 19 (75). 23.8.2005. 17.
  • Муртазалиева Асет. Великий гармонист // ru:Молодёжная смена (газета). № 83 (597). 11.10.1988. 3.
  • Муртазалиева Асет. Профессор кавказской музыки // ru:Грозненский рабочий (газета). № 49 (21139). 25.12.2008.
  • Муртазалиева Асет. Пой, гармонь // ru:Молодёжная смена (газета). № 104 (618). 27.12.2008. 2.
  • Саидов А. Легенда ушедшего века // Гумс (газета). № 82-83 (6839-6840). 16.10.2004. 4.
  • Сулумова Дэти. Умар Димаев — это гордость и величие нашего народа // ru:Вести республики (газета). № 194 (2127). 11.10.2013. 3.
  • Хучиев А. Мелодия, продлись… // ru:Грозненский рабочий (газета). 18.12.1988. 4.
çeçen dili
  • Гайтукаев А. «Тахана тхоьца хьо вацахь а, дека хьан пондаран аз…» // Даймохк (газета) (чеченский). № 1. 1.1.2009. 4.
  • Исламова Жанна. Композитор, къоман артист // Гумс (газета) (чеченский). № 80-81. 1.10.2007. 4.
  • Кагерманов Докка. Димин Iумар // Даймохк (газета) (чеченский). № 80. 8.10.2004. 6.
  • Кагерманов Докка. Димаев Дамаевх хьегар // Даймохк (газета) (чеченский). № 128. 16.11.2010.
  • Лорсанукаев Увайс. Халкъан пондарча // Хьехархо (газета) (чеченский). № 18. 3.10.2011. 4.
  • Темирбулатова Сиржан. Димин Iумар // Даймохк (газета) (чеченский). № 78. 3.10.2006.

Xarici keçidlər
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.