Çoban kilsəsi

Çoban kilsəsi kiçik bir kilsə olsa da, çox qarışıq bir memarlıq layihəsinə malik olmuşdur. Kilsə binası iki mərtəbəli olmaqla on bir metr hündürlüyə malik olmuş, binəsinin qalınlığı isə yeddi metr olmuşdur. Birinci mərtəbə xüsusilə mürəkkəb bir plana sahib olub. Binanın birinci mərtəbəsi fasaddan on iki guşəli ulduz formasında, daxildən isə altıguşəli ulduz formasında olmuşdur.

Kilsənin ikinci mərtəbəsi isə eşikdən altıguşəli ulduz, daxildən isə dairəvi formada olmuşdur. İkinci mərtəbənin üstündə silindrik formada bir baraban olmuşdur. İkinci mərtəbədə bayıra açılan bir qapı olsa da bu qapının nə məqsədlə qoyulduğu bəlli deyil. Çünki, eşik tərəfdən ikinci mərtəbəyə pilləkən olmamışdır.

Kilsənin planı böyük bir memarlıq hünəri olmasına rəğmən, sadə bəzəkləri və kobud işlənmiş daşlarıyla ümumilikdə kilsə olduqca qaba tikili təsiri bağışlayır. Binanın inşa tarixi də dəqiqləşdirilməmiş olaraq qalır. Belə ki, tədqiqatçılar X-XI və ya XII-XIII əsrlər ola biləcəyini güman edirlər. Layihəsi və kiçikliyi kilsənin daha çox I mərtəbəsində məzar olan bir məqbərə olaraq istifadə edildiyini güman etməyə əsas verir.

Erməni qəbristanlıq kilsələrinin birinci zəminində heç vaxt apsis olmur. Lakin qəribədir ki, müsəlman türbələrinə xas bu cəhət məhz Çoban kilsəsi adlandırılan bu abidədə özünü göstərməkdədir. Araşdırmaçıların bəziləri həmin bu nişsiz apsisin qibləyə tərə olan bir mehrab olduğunu güman edirlər. Mütəxəssislərə görə əgər bu abidə müsəlmanlar üçün ermənilər tərəfindən inşa edilmiş bir türbədirsə, o zaman böyük bir ehtimalla XI-XII əsrlərdə - Şəddadilərin hakimiyyətdə olduğu dövrdə inşa edilmişdir.

• 
  Binanın en kəsiyi

Çoban kilsəsi