"Simurq" Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası

1990-cı ilin aprelində respublika ziyalılarının görkəmli nümayəndələrinin təşəbbüsü ilə yaranan Assosiasiya Azərbaycanda sosial-mədəni inkişafa, demokratik cəmiyyətin və hüquqi dövlətin formalaşması, respublikanın sivil beynəlxalq birliyə inteqrasiyasına öz töhfəsini vermək kimi nəcib bir məqsədə xidmət edir. Assosiasiyanın nizamnaməsi Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 17 avqust 1990-cı il tarixli 374 N-li qərarı ilə qeydiyyatdan keçmişdir.[1]

"Simurq" – Azərbaycan mifologiyasında xeyirxahlığın, yeni həyatın və dirçəlişin qədim rəmzidir. Simurq rəmzi qartalabənzər quş haqqında qədim avraasiya əfsanəsi ilə sıx bağlıdır. Bu əfsanəyə görə ilk dəfə məhz həmin quş göydən, yaxud müqəddəs dağdan yer üzünə "həyat ağacının" kökünü gətirmişdir. Simurq öz mə’nasına görə Allahın xeyipxahlıq və ölkənin çiçəklənməsinin qədim rəmzi olan, həm Şərqdə, həm də Qərbdə yeni, əbədi həyatın kainat simvolu kimi qəbul edilən səkkizgüşəli ulduza çox yaxındır.[2]

"Simurq" Mədəniyyət Assosiasiyası öz sıralarında könüllü əsaslarla 40-a yaxın kollektiv və yüzlərlə fərdi üzvləri birləşdirir. Assosiasiyanın üzvləri Azərbaycanda hərtərəfli dünyagörüşünə malik olan insan və ictimai inkişafı təmin edən maarif və təhsil, elm, təbabət, ekologiya, incəsənət, iqtisadiyyat, sosial idarəetmə, informasiya, hüquq, beynəlxalq münasibətlər və digər mədəniyyət sahələrinin tərəqqisinə nail olmaq məqsədilə birgə fəaliyyət göstərirlər.

Assosiasiyanın rəyasət heyətinə istedadlı alim və mütəxəssislər, o cümlədən Azərbaycan EA-nın 5 akademiki və müxbir üzvü, onlarla professor, elmlər doktoru və namizədi, tanınmış müəllimlər, mədəniyyət və incəsənət xadimləri, həkimlər, diplomatlar, din xadimləri daxildir. İdarə heyətində həmçinin könüllü əsaslarla respublikanın qeyri-hökumət təşkilatlarının, elmi idarələrinin, ali təhsil müəssisələrinin, məktəb və nazirliklərin, yaradıcı ittifaq və fondların, mərkəz və istehsal müəssələrinin rəhbərləri də təmsil olunub.

Assosiasiyanın kollektiv üzv və təsisçiləri arasında – Elmlər Akademiyası, Alimlər İttifaqı, Neft Akademiyası, Bakı Dövlət Universiteti, Xarici İşlər Nazirliyi, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Memarlar İttifaqı, Mədəniyyət Fondu, Sülh Fondu, Gənclər və İdman Nazirliyi, "Günəş" alimlərin xeyriyyə cəmiyyəti, Mühəndislər cəmiyyəti, "İnsan və mühit" Mərkəzi, "Sosial tərəqqi" cəmiyyəti və bir sıra başqa qeyri-hökumət təşkilatları var. Rəyasət heyətinin 22 üzvü respublikanın qeyri-hökumət təşkilatlarının liderləridirlər.[3]

Strukturu:

• Prezident: Fuad Məmmədov;
• Vitse-prezidentlər:
  • Maqsud Əliyev;
  • Fuad Qasımzadə;
  • Asəf Nadirov;
  • Rafiq Əliyev;
  • Arif Əziz;
  • Ağadaim Ələkbərov.

Çoxsahəli müstəqil dinamik qeyri-hökumət bir qurum kimi Assosiasiya Azərbaycanın demokratik inkişafında maraqlı olan milli və beynəlxalq təşkilatlarla partnyor münasibətlərin yaranmasına, habelə aktual beynəlxalq problemlərin həll olunmasında hökumətə yardımçı olmağa çalışır.

Assosiasiya sabit insan inkişafına yönəlmiş proqramlar və layihələrin hazırlanıb həyata keçirilməsi üçün dövlət qurumlarına və beynəlxalq təşkilatlara peşəkar yardım göstərə bilən alim və mütəxəssislərdən ibarət olan güclü mobil şəbəkəyə malikdir.

Assosiasiyanın "Beyin mərkəzi", müasir sistemli texnologiyalara əsaslanaraq, dövlət quruculuğu və beynəlxalq münasibətlər səhəsində optimal siyasi qərarların qəbul olunması üçün elmi əsaslanmış ekspert-analitik materiallar, ictimai inkişaf modelləri və texnologiyaları, proqnozlar və təkliflərin işlənib hazırlanmasında dövlət sifarişlərini yerinə yetirməyə qadirdir.

Assosiasiyanın praktiki fəaliyyəti 12 departament tərəfindən həyata keçirilir. Departamentlər, arasında bir sıra tanınmış qeyri-hökumət təşkilatların liderləri olan, təcrübəli mütəxəssislər tərəfindən əlaqələndirilir. Departamentlərin əsas iş sahələri:

• təhsil, tərbiyə və maarif;
• kulturoloji və sosioloji tədqiqatlar, informasiya və mətbuat;
• iqtisadiyyat və sosial inkişaf;
• insan hüquqları, münaqişələrin həll olunması və sülhməramlı fəaliyyət;
• beynəlxalq əməkdaşlıq;
• ekologiya, təbabət və bədən tərbiyəsi;
• incəsənət;
• din və etika;
• qadınların inkişafı və gender tədqiqatları;
• gənclərin və uşaqların inkişafı;
• qaçqınlar və məcburi köçkünlərə yardım.

Assosiasiyanın fəaliyyətinin strateji planlaşdırılması, tanınmış alim, ruhi və maddi mədəniyyətin müxtəlif sahələrinin ekspertlərindən ibarət olan rəyasət heyəti tərəfindən həyata keçirilir.

Öz missiyasına uyğun olaraq, Assosiasiya müəyyən ictimai-faydalı fəaliyyəti həyata keçirir:

• Dünya mədəniyyətinin tarixi və qanunauyğunluqlarının elmi təhlili, habelə təbabət, ekologiya və başqa sahələrdə tətbiqi tədqiqatlar əsasında, Assosiasiya prinsipcə yeni kulturoloji biliklər əldə edib, onları Azərbaycan cəmiyyətində yayıb, elmi-maarifləndirici fəaliyyət aparır, yeni təhsil müəssisələri yaradır. Kulturologiya problemlərinə, mədəniyyətin insan və cəmiyyət inkişafında, dövlət quruculuğu və idarəetmədə olan roluna, Azərbaycan mədəniyyəti tarixinə, əhaliyə həkiməqədər tibb yardımı göstərməyə həsr olunmuş beynəlxalq və respublika simpozium və konfransların materiallarında, jurnal və qəzetlərdə onlarla məruzə və məqələlər dərc edilib, televiziya və radio ilə onlarla çıxışlar olunub, "Mədəniyyət və cəmiyyət" məcmuaları, kitablar nəşr edilib.
• Ruhi mədəniyyətin yüksək missiyasının yeni dərkinə Azərbaycanda nail olmaq üçün, Assosiasiya "Mədəniyyət və cəmiyyət" prolemi üzrə respublika və beynəlxalq miqyaslı daimi elmi-praktiki seminar keçirir. Seminarın işində görkəmli Azərbaycan və xarici alimlər və mütəxəssislər, diplomatlar, tələbələr, ictimai xadimlər iştirak idir. 90-cı illərin əvvəllərindən dünya və Azərbaycan mədəniyyətinin tarixi, nailiyyətləri və qanunauyğunluqlarının, mədəniyyətin ictimai inkişafın əsası kimi mahiyyətinin öyrənilməsinə, respublikada demokratik təfəkkürün və demokratik mədəniyyətin formalaşmasına yönəlmiş 24 belə seminar keçirilib. Seminarlar kulturoloji tədqiqatların, elmi maarifin inkişafına, dövlət institutları, qeyri-dövlət təşkilatları və siyasi partiyalarda təmsil olunmuş ziyalıların arasında açıq mədəni dialoq və bilik mübadiləsinə, xarici mütəxəssislər və diplomatlarla mədəni əməkdaşlığın inkişafına, mədəniyyətin sosial kapital kimi yeni imkanlarının dərk idəlməsinə kömək göstərir.
• Azərbaycan cəmiyyətinin maraq və tələbatları mövqeyindən çıxış edərək, Assosiasiya dövlət idarəetmə orqanlarına ruhi mədəniyyət və ruhi istehsalat sahəsində mütərəqqi islahatlara yönəlmiş bir sıra kulturoloji elmi konsepsiya və layihələr hazırlayıb təqdim etmişdir. Həmin layihələr Azərbaycanda təhsil və tərbiyə, elm və elmi maarifin qabağlayıcı inkişafını, insan inkişafı üstünlüyünü təmin edən mədəniyyət sahəsində yeni dövlət siyasətinin formalaşdırılmasına yönəlmişdir.
• BMT-nin Azərbaycandakı Təmsilçiliyinin Himayəsi ilə 1995-ci ildə Bakıda ilk Beynəlxalq Dünya mədəniyyəti Universiteti təsis edilmişdir. Mütəxəssislərin hazırlığı və yenidən hazırlığı üzrə Assosiasiyanın Akademik Kursları çərçivəsində yaradılmış "Şəfqət bacıları" və "Biznes" məktəbləri ev tibb bacısı-ekoloq və paramedik, biznesmen və menecerlərin bir neçə müvəffəqiyyətli buraxılışa nail olmuşlar.

Azərbaycanda Üçüncü Sektorun formalaşmasına kömək məqsədilə də müəyyən iş aparılmışdır. "Aysar" Beynəlxəlq fondunun və "Çariti Nou Hau" Xeyriyyə fondunun jardımı ilə respublikanın bir neçə qeyri-hökumət təşkilatları üçün, onların işinin effektivliyinin və fəaliyyətinin əlaqələndirilməsinin artırılması məqsədilə 1996-cı ildə Bakıda xüsusi Məşvərət prosesi və seminar keçirilmişdir. Seminarın nəticəsində "Azərbaycan Respublikasında Üçüncü Sektor" mövzusunda hazırlanmış məruzə həmin ilin oktyabr ayında Bolqarıstanın Plovdiv şəhərində keçirilmiş Beynəlxalq göruşdə muvəfəqiyyətlə təqdim edilmişdir. Eyni zamanda Assosiasiya Azərbaycanda Üçüncü Sektorun inkişafına dair öz təkliflərini hazırlayıb Respublikanın Prezidenti İcra Apparatına təqdim etmişdir. Bu təkliflərin 1997-ci ildə Bakıda BMT ilə birlikdə QHT Resurs və Təlim mərkəzinin yaradılmasında müəyyən rolu olmuşdur. 1999-cu ildə "Simurq" AMA, bir sıra başqa QHT-lərlə birlikdə QHT Forumunu təsis etmişdir.

• Assosiasiya Azərbaycanın xarici ölkələrlə dostluq və mədəni əməkdaşlıqın möhkəmlənməsinə də kömək etməyə çalışır. Assosiasiyanın tərkibində 16 xarici fəxri üzvü var. Bunların arasında – Norveç, ABŞ, Rusiya, Almaniya, İraq, Böyük Britaniya, İsrail və başqa ölkələrdən görkəmli alimləri, publisistləri, diplomatları, ictimai xadimləri göstərmək olar. 1991-ci ildə Assosiasiya rəhbərliyinin Kosta Rikaya rəsmi səfəri, bu uzaq ölkə tərəfindən Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin tanınmasına bir töhfə olmuşur. 1999-cu ilin noyabrında "Simurq" Bergendə keçirilən mədəniyyət siyasəti üzrə Beynəlxalq konfransda iştirak etmişdir. Konfransda edilmiş məruzə əsasında Assosiasiya Avropa Şurasının mədəniyyət siyasəti yzrə ekspertləri sırasına daxil edilmişdir. 2000-ci ilin oktyabrında Assosiasiya BMT-də keçirilmiş "Millennium" üzrə Beynəlxalq konfrasda uğurla çıxış etmiş, Ümumdüna Qeyri-hökumət Təşklatları Assosiasiyasına üzv qəbul edilmişdir.
• Assosiasiya 2000–2002-ci illərdə:
  • BMT nəznəndə Ymumdynya qeyrihökumət təşkilatları Assosiasiyasna üzv qəbul edilmişdir;
  • Avropa Şurasının mədəniyyət siyasəti üzrə ekspertlər siyahısına daxil edilmişdir;
  • "Ambassador fo Peace" beynəlxalq diplomu ilə təltif edilmişdir;
  • Assosiasiyanın prezidenti "İntellektual inkişaf problemləri" Beynəlxalq Elmlər Akademiyaının akademiki seçilmişdir.[8]

• Assosiasiya tərəfindən "Azərbaycanda yeni mədəniyyət siyasətinin formalaşdırılmasına yardım" layihəsi 2001-ci ildə həyata keçirilmişdir. Soros fondunun dəstəyilə keçirilmiş bu layihə çərçivəsində 3 günlük beynəlxalq kulturoloji konfrans keçirilmişdir. Azərbaycan alimləri ilə yanaşı bu konfransda Norveç, Yaponiya, ABŞ, Fransa, Rusiya və digər ölkələrin alimləri və diplomatları iştirak etmişlər. Layihə çərçivəsində 25-ə qədər xüsusi kulturoloji seminarlar keçirilmişdir (həkimlərlə, qadıınlarla, gənclərlə, jurnalistlərlə, müəllimlərlə, QHT liderləri ilə və.s). Layihənin nəticəsi kimi çap olunmuş eyniadlı kitabda layihənin tərkib hissəsidir.
• 2007-ci ildə Avrasiya Fondunun Qafqaz Tədqiqatları Mərkəzinin maliyyə dəstəyi ilə "Məhkum qadınlara qarşı münasibətdə etikanın rolu və müasir vəziyyəti: cəmiyyət və ailə kontekstində" adlı kulturoloji-analitik layihə həyata keçirilmişdir.
• 2008-ci ildə Azərbaycan gəncləri üçün şəxsiyyət və liderlərin hazırlanmasına yönəlmiş interaktiv seminarlar silsiləsi keçirilmişdir. Layihə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi əsasında həyata keçirilmişdir. Ümumi adı "İnteraktiv mədəniyyət məktəbi" olan bu layihənin yekununda 40-a qədər gəncə müvafiq sertifikatlar verilmişdir.
• 2009-cu ildə Dünya Bankının dəstəyi ilə "Mənim rəngli dünyam" adında əlil uşaqların arasında rəsm və foto sənətinin yayılmasını yardım göstərən layihə keçirilmişdir.
• Assosiasiya tərəfindən bir neçə kitab, broşür və jurnal nəşr olunmuşdur. Bunlardan xüsusilə "Kulturologiya" (2002), "Kulturologiya-effektiv həyat fəaliyyətinə aparan yol kimi" (2006), "Sülh mədəniyyəti nədir?" (2002), "Norveç mədəniyyəti dünya sivilizasiyası kontekstində", habelə, "Dünya mədəniyyəti və sivilizasiyası məsələləri" jurnalını göstərmək olar.
• Assosiasiya, həmçinin, 1990-cı ildən etibarən 2010-cu ilədək 300-ə yaxın "Mədəniyyət və cəmiyyət" adlı respublika kulturoloji seminarını keçirmiş və bu seminarlar vasitəsilə mədəniyyət sahəsində əhalinin maarifləndirilməsində xüsusi xidmət göstərmişdir.

• Jurnallar: "Simurq" kulturoloji jurnalı.
• Kitablar:
  • Фуад Мамедов, "Культурология. Вопросы теории и истории", Баку, "Абилов, Зейналов и сыновья", 2002;
  • Фуад Мамедов. "Культурология – как путь к эффективной жизнедеятельности, Баку, 2006;
  • Fuad Məmmədov. "Kulturologiya – effektivli həyat və fəaliyyətə aparan yol kimi", Bakı, 2006.
  • Али Абасов, Фуад Мамедов, Культура Мира.
• Културологические дайджесты (Azərbaycanca Kulturoloji daycestlər);
• Културологические анкеты (Azərbaycanca Kulturoloji anketlər).[10]

"Simurq" Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyasına üzvlük Assosiasiyanın üzvlərlə iş üzrə koordinatoru tərəfindən həyata keçirilir. Assosiasiyaya üzv olmaq üçün elektron ərizə formasını doldurub göndərmək lazımdır. Üzvlər Assosiasiyanın təşkilati işlərində fəal iştirak edə bilər və Assosiasiyada öz istək və təkliflərini həyata keçirə bilərlər. Üzvlər Assosiasiyaya hər ilin yanvar ayında 12 AZN miqdarında üzvlük haqqı ödəməlidirlər.[15]

• "Simurq" Mədəniyyət Assosiasiyasının rəsmi veb saytı Arxivləşdirilib 2011-09-24 at the Wayback Machine