Xeografía de la Xunión Europea
Llocalización
Continente Eurasia
Rexón Principalmente en Eurasia, con pequeñes partes n'América del Sur, América del norte y n'África.
Carauterístiques xeográfiques
Superficie 4 376 780 km²
Llinia de costa 65 992,9 km
Puntos estremos
Puntu más altu 4810 m (Mont Blanc)
Clima variáu
 
 • Plataforma continental 200 mn
 • Zona económica esclusiva 200 mn
 • Mar territorial 12 mn
[editar datos en Wikidata]

La xeografía de la Xunión Europea (XE) toma en cuenta dellos factores: en primer llugar la xeografía física y la so evolución al traviés de la so ampliación, y la so xeografía humana, esto ye, la so organización (la organización urbana, rural, o política, etc.), la riqueza (económica, cultural, etc.), que, al igual que la xeografía física, ta suxeta a cambeos rellacionaos coles sos ampliaciones. La xeografía de la XE tamién tien en cuenta les rexones d'ultramar de la Unión Europea y, en menor midida, los territorios dependientes de la Unión ensin ser parte d'ella.

La Xunión Europea ye una estructura ensin precedentes, qu'evoluciona acordies coles socesives ampliaciones. Asina, de primeres taba compuesta por solu seis países que llindaben el so algame xeográficu. Con 28 miembros, la XE creció y tien accesu a dellos mares y zones ambientales.

Presentación

Allugamientu

La Unión tien una superficie de 4 376 780 km² (ocupa'l puestu séptimu nel mundu, tres Australia y per delantre de la India).[1]

Asitiada nel continente européu, estender dende'l paralelu 35 norte nel Mediterraneu hasta más allá del círculu polar árticu en Escandinavia, y dende l'océanu Atlánticu al oeste hasta'l meridianu 30 este. La Unión ta llindada al sur col mar Mediterraneu, sacante nos Balcanes occidentales (colos que ye fronteriza Croacia, un Estáu miembru). Nel norte, la Unión ta bordiada pol mar Bálticu (al qu'inclúi), el mar del Norte y el norte del océanu Atlánticu.[2] Estiéndese amás, considerando namái la parte europea, por trés zones horaries: dend'UTC ±0 hasta UTC +2.

La Unión Europea tamién tien territorios d'ultramar como rexones ultraperiféricas. Tien dellos territorios nel continente americanu (la Guayana francesa, Martinica y Guadalupe); nel océanu Índicu (la islla de Reunión); y nel continente africanu (coles islles portugueses y españoles que son, respeutivamente, Madeira y les Islles Canaries).[3] L'archipiélagu de les Azores, nel mediu del océanu Atlánticu, ye tamién parte de la XE.[3]

Entá queden entrugues sobre la esistencia de llendes absolutes a la Unión Europea que pondríen fin al procesu d'ampliación. El principal problema plantegar con al respeutive de la candidatura de Turquía. Europa ye una península de Eurasia, que les sos llendes sur y esti "tradicionales", los Monte Urales y el Cáucasu, son oxetu de discutiniu. Esta definición nun toma en cuenta'l Cáucasu Sur: por casu, ente qu'estaos como Xeorxa, Armenia o Azerbaixán, son consideraos como parte d'Europa, Turquía ye de cutiu escluyida. El ex-presidente francés Valéry Giscard d'Estaing creía qu'Europa terminaba nel Bósforu y que Turquía, que namái tien un pequeñu territoriu na "parte europea" del Bósforu, nun puede ser incluyida. Xipre, asitiada al sur de Turquía y al altor de la mariña de Siria, nun plantegó estes cuestiones mientres el so accesu, anque acordies con esti puntu de vista xeográficu asítiase tamién n'Asia.

Composición

     Estaos miembros de la Xunión Europea.
     Estaos candidatos a l'adhesión.

Área continental

Creada pol Tratáu de Maastricht en 1992 a partir de la Comunidá Económica Europea, la Unión Europea ye una organización sui generis que consta de ventiocho estaos miembros. A mediu camín ente la confederación y la federación, el Tribunal Constitucional Federal d'Alemaña utiliza'l neoloxismu Staatenverbund pa describir la so estructura.[N 1] La XE nun tien capital oficial, pero delles sedes institucionales; Bruxeles ye conocida como la capital de facto una y bones la mayoría de les instituciones tienen ellí la so sede.

Compuesta primeramente por seis países d'Europa occidental (1957: Bélxica, Francia, Italia, Alemaña, Luxemburgu y los Países Baxos), la Unión Europea amplióse gradualmente al norte (1973: Dinamarca ya Irlanda; 1995: Austria, Finlandia y Suecia), al sur (1981: Grecia, 1986: España y Portugal; 2004: Xipre y Malta), y finalmente escontra l'este (2004:Estonia, Hungría, Letonia, Lituania, Polonia, República Checa y Eslovaquia; en 2007: Bulgaria y Rumanía. Esta estensión nun se completó porque otros estaos tán en procesu d'adhesión: Albania, Islandia, Macedonia, Montenegru, Serbia y Turquía.

Rexones ultraperiféricas

Teniendo en cuenta los problemes económicu y social rellacionaos cola "gran alloñanza, insularidad, amenorgada superficie, relieve y clima adversos y dependencia económica d'un amenorgáu númberu de productos", nueve territorio insulares pertenecientes a la Unión tienen disposiciones especiales relatives a l'aplicación de los trataos. La llista d'estes rexones ultraperiféricas (RUP) ye establecida pol artículu 349 del TFUE.[4]

Estes rexones dependen de tres Estaos miembros: una d'España, dos de Portugal, y seis de Francia.[4] A España pertenecen les Islles Canaries nel océanu Atlánticu noroccidental, cerca de la África.[4] De Portugal son los dos rexones autónomes d'Azores y Madeira, asitiaes nel océanu Atlánticu noroccidental, pero lloñe d'Europa y más cerca del continente africanu.[4] A lo último, en Francia, estos son cuatro de los cinco departamentos d'ultramar: nel Caribe la Guyana francesa y (nes Antilles franceses) Guadalupe y Martinica, y nel océanu Índicu, Reunión,[4] y la coleutividá d'ultramar de San Martín que nun camudó d'estatutu a nivel comuñal, desque se dixebró de Guadalupe el 15 de xunetu de 2007.

El departamentu francés de Mayotte nun camudó automáticamente l'estatutu de la islla a RUP en 2011. Acordies cola Comisaria de Política Rexonal, Francia tien de solicitalo al Conseyu Européu al traviés d'una carta a l'atención del presidente Herman Van Rompuy. La Comisión Europea tendrá de supervisar l'aplicación del mancomún comuñal na islla y unviar una notificación al Conseyu, que va decidir n'última instancia'l so estatutu. Poro, el Conseyu Européu emitió una declaración na qu'aprobaba'l cambéu de estatus de la islla en conformidá col artículu 355 párrafu 6 del TFUE, "cuando les autoridaes franceses echen voz de al Conseyu Européu y a la Comisión qu'asina lo dexa la evolución en cursu del estatutu internu de la islla".[5]

Fronteres

Frontera de la XE (Eslovenia) con Croacia.
La cai Ledra en Nicosia.

La Unión Europea tien fronteres terrestres con diecinueve estaos (ye dicir 12 440,8 quilómetros),[6] incluyendo diez que tán zarraos nel so interior.

Fronteres terrestres

La mayor frontera ente la Unión Europea y otros países ye la que dixebra de Noruega con un llargor de 2 348 km,[6] a la que-y sigue la frontera con Rusia, que mide 2.257 km.[6]

Otres fronteres principales son les que tien con Ucraína que con un llargor de 1 257 km[6] (y que s'estrema en dos partes por cuenta de la presencia de Moldavia cola que la Unión comparte una frontera de 450 km)[6] y con Bielorrusia que mide 1 050 km.[6] Otres fronteres importantes en términos de llargor, son aquelles que s'atopen ente la XE y Brasil con 730,4 km,[7] Surinam con 510 km[8] y Turquía con 446 km.[6] A lo último, la XE tien una frontera de 15,9 quilómetros de llongura con Marruecos (Ceuta, Melilla, según dalgunos otros pequeños territorios españoles n'África.

Tamién hai llendes "internos" na XE por cuenta de la presencia d'Estaos que non pertecen a la XE pero atópense arrodiaos par los sos Estaos miembros.

Ente estos países isolados na XE, dos son costeros: l'enclave de Kaliningráu perteneciente a Rusia, y el Principáu de Mónacu. El exclave rusu de Kaliningráu, que comparten una frontera cola Unión de 437 km de llargu (llargor incluyíu na frontera de 2,257 quilómetros enriba). Con cuenta de facilitar la vida de los habitantes del óblast, la Comisión Europea propunxo'l 29 de xunetu de 2011 que se amplien a toles persones la oportunidá de dir a Polonia y Lituania ensin visa Schengen. La zona en cuestión atopar a 30 quilómetros de la frontera o a 50 km en casos escepcionales. El Principáu de Mónacu tien una frontera de 4,4 quilómetros cola Unión (190 km si tener en cuenta'l fechu que les sos agües territoriales son arrodiada peles agües territoriales de la XE).

Suiza ye un Estáu ensin accesu al mar, sicasí ardíciase, dende la Convención de Mannheim de 1868, de les "agües internacionales" qu'estienden del peracabó ponte del Rin hasta'l mar del Norte. Sicasí, sigue ensin salida al mar. La so frontera cola XE mide 1811 quilómetros. Liechtenstein, un pequeñu estáu fronterizu de Suiza, ensin mariña y ensin accesu al mar, tien una frontera de 34,9 km cola XE.

Andorra ye un estáu ensin salida al mar nel Pirinéu y ensin accesu al mar. La so frontera cola XE mide 120,3 km.[6] Na bota italiana, dos estaos pequeños tienen salida al mar, ensin accesu al mar: la Ciudá del Vaticanu, que comparte una frontera cola Unión de 3,2 km,[6] y San Marín que'l so frontera mide 39 km.[6]

Los Balcanes occidentales, en xunto, son zarráu na Unión. Albania tien 282 km y[6] Macedonia y Serbia tienen 394 km y 945 km de fronteres, respeutivamente, cola XE.[6]

A lo último, dos países de los Balcanes occidentales tienen fronteres comunes cola XE dende la entrada de Croacia en 2013, anque siguen arrodiaos por ella: tratar de Bosnia-Herzegovina y Montenegru. Kosovu ye l'únicu país balcánicu ensin frontera cola XE (esti últimu estáu, ensin accesu al mar, nun ye reconocíu unánimemente pola comunidá internacional, vease reconocencia internacional de la independencia de Kosovu).

Esiste una frontera de facto ente Xipre y la República Turca del Norte de Xipre pero esti postreru tao nun ye reconocíu internacionalmente (vease Rellaciones esteriores).

N'América del Sur la Guayana Francesa parti con Surinam y Brasil. Amás nel Caribe, San Martín de Francia, parte con Sint Maarten (San Martín) de los Países Baxos que ta fora de la Xunión Europea.

Fronteres marítimes

Zona económica esclusiva (ZEE) de la Unión Europea.      Estaos miembros de la Unión Europea y les sos rexones ultraperiféricas.      ZEE de la XE.[N 2]      Países y territorios d'ultramar (PTU), perteneciendo a un Estaos miembros de la XE pero non na XE.      ZEE de los PTU (ZEE fora de la XE).      Estaos reconocíos como candidados de la XE.      ZEE de los Estaos candidatos.

La XE tien fronteres marítimes con munchos países. Estes fronteres son la continuidá marítima de les fronteres terrestres o dafechu nel mar.

Les fronteres puramente marítimes inclúin:

Carauterístiques territoriales

Países y territorios d'ultramar

Los países y territorios d'ultramar (o PTU) son les dependencies y territorios d'ultramar de los Estaos miembros de la Unión Europea que nun formen parte de la Unión, sinón que tien un estatutu d'asociaos a los Estaos miembros dende'l Tratáu de Lisboa.

Esti estatutu aplicar a cuatro Estaos miembros: Dinamarca, Francia, los Países Baxos y el Reinu Xuníu.

Los PTU clasificaos per árees xeográfiques
Caribe Pacíficu Océano Índicu Océanu Atlánticu del Norte Océanu Atlánticu Sur
Aruba Nueva Caledonia[A 1] Territoriu Británicu del Océanu Índicu[A 2] Groenlandia Territoriu Antárticu Británicu[A 3]
Bermudes[A 4] Polinesia francesa Saint Pierre y Miquelon Islles Malvines
les Islles Vírxenes Britániques Wallis y Futuna Islles Feroe Islles Xeorxa del Sur y Sandwich del Sur[A 5]
les Antilles Neerlandeses[A 6]
 Islles Pitcairn Dependencies de la Corona Británica (Islla de Man, Bailiazgo de Xerséi, Bailiazgo de Guernsey) Santa Lena, Ascensión y Tristan da Cunha[A 7]
Anguila
 Islla Clipperton Tierres Australes y Antártiques Franceses[A 8]
les Islles Caimán
les Islles Turques y Caicos
Montserrat
Saint-Barthélemy[A 9]
Notes:
  1. ↑ Esti territoriu sui generis tien un estatutu especial dientro de la República Francesa.
  2. ↑ Este ye'l archipiélagu de Chagos, incluyíu Diego García, concedió non perpetualmente a los Estaos Xuníos qu'establecieron una base militar.
  3. ↑ Esti territoriu ta formáu por un conxuntu de territorios: la Tierra de Graham, les Islles Shetland del Sur, les islles Orcadas del Sur y parte de la Península Antártica.
  4. ↑ Bermudes, figura ente los PTU nel Tratáu CE, sicasí, nun aplicó les regles d'asociación, conforme a lo solicitao pol gobiernu d'esi territoriu.
  5. ↑ Territorios, incluyendo la islla de Xeorxa del Sur y Islles Sandwich del Sur.
  6. ↑ Estos inclúin el llau holandés de Sint Maarten (San Martín) y Bonaire, Curaçao, Saba y San Eustaquio, Antilles Holandeses, un estáu que s'estrema y l'integración parcial nel Estáu de los Países Baxos, y que'l so camudo d'estáu yá ta en marcha.
  7. ↑ La subidivision alministrativa inclúi Santa Lena, Tristán da Cunha y la Islla Ascensión.
  8. ↑ Esta área inclúi cinco distritos: San Pablo y Amsterdam, les islles Crozet, les islles Kerguelen, Tierra Adelia y les Islles Esvalixaes.
  9. ↑ Hasta'l 31 d'avientu de 2011, Saint-Barthélemy yera una rexón ultraperiférica de la Unión Europea. A pidimientu del Presidente de la República, el Conseyu Européu adoptó n'ochobre de 2010, la decisión de camudar l'estatutu de la islla. A partir del 1 de xineru de 2012, entró na categoría de países y territorios d'ultramar acomuñaos a la Unión. Nel referendu el 7 d'avientu de 2003, la islla viera'l so estatutu camudó al departamentu de coleutividá d'ultramar.

Rexones con estatutu especial

Rexones con estatutu especial na XE
Cases en Saint Pierre y Miquelon (Francia).
Heligoland.
Islla Clipperton.

Hai rexones de los Estaos miembros nos que tola lexisllación de la XE nun s'aplica. El so estatutu ye entós, dacuando próxima a la de los PTU, pero nun tienen los fondos estructurales específicos asignaos a los PTU y les rexones ultraperiféricas (RUP). Llegalmente, estes rexones forma parte del territoriu de la Unión Europea.

Un casu especial resulta de l'adhesión de Xipre, onde la lexisllación nun s'aplica na República Turca del Norte de Xipre (non reconocida internacionalmente) anque ye parte del territoriu xurídicu de la Unión, y que la so los ciudadanos (que non yá votó a favor de l'adhesión de Xipre a la Unión Europea, sinón tamién pa la unificación de Xipre, a diferencia de los sos vecinos del sur de la islla) son tamién los votantes de los representantes xipriotes nel Parllamentu Européu.[9] Trátase como una esceición nel Tratáu d'adhesión de Xipre (como midida de procuru) esperando una evolución nes negociaciones ente los dos Repúbliques.[9] La resultancia d'esta división de la islla ye la creación d'una llinia de demarcación baxu mandatu internacional de la ONX (pel norte y el sur, y dos zones de soberanía británica), que s'escapa parcialmente a la applicación del derechu comuñal anque la llei de la República de Xipre reparar pa los residentes de ciudadanía chipriota.

Siempres na islla de Xipre, nes zones de soberanía del Reinu Xuníu d'Acrotiri y Dhekelia, la lexisllación de la XE aplícase namái a los residentes del Reinu Xuníu y a los de nacionalidá chipriota.[10]

Nel mar Bálticu, hai una rexón con un estatutu especial perteneciendo a Finlandia: les Islles Åland, que s'atopen en continuidá coles zones económiques esclusives de Suecia y Finlandia, dambos miembros de la Unión.[11] Esfrutando d'una amplia autonomía, les islles tuvieron un referendu separáu del de Finlandia relativu a l'adhesión del so país a la XE. Membresía foi aprobada con delles esceiciones.[12]

Dellos conceyos tienen un estatutu especial por razones xeográfiques o hestóriques. Estos estatutos referir al usu del euru y de la IVA. Hai, primero de too, los exclaves alemán ya italianu en Suiza, respeutivamente Büsingen am Hochrhein[13] y Campione d'Italia.[13][14] A lo último, la llocalidá italiana de Livigno, anque nun ye un exclave, beneficiar d'un estatutu estraterritorial reguláu dende los sieglos XIX y XX.[13][15]

Nel Mar del Norte, la islla alemana de Heligoland, anque un miembru de la Unión Europea, ta escluyíu de la unión aduanera y nun ta suxeta a réxime fiscal alemán.[13]

Les ciudaes autónomes de Ceuta y Melilla y les otres places de soberanía española n'África tamién tienen un estatutu especial al respeutive de la IVA, la PAC y la PPC.[12]

L'Estáu Monásticu Autónomu del Monte Sagráu forma parte de la República Helénica como territoriu autónomu. Anque'l Monte Athos forma parte de la zona Schengen y de la Unión Europea, namái un permisu autoriza la entrada nel so territoriu y, amás, l'accesu ta prohibíu a toa criatura femenina (sacante pites y gatos).[16]

Finalmente, la islla Clipperton, so l'alministración direuta del gobiernu francés, nun figura na llista de los PTU anque la islla ye parte de la Unión.[17] Sicasí, la islla nun ye parte del espaciu Schengen[18] y, yá que nun hai habitantes permanentes, nun hai eleiciones al Parllamentu Européu.

Rexones fora de la XE

L'artículu l'artículu 355 párrafu 5 del TFUE dispón que dellos territorios, dependientes d'Estaos miembros, tán escluyíos de la Unión ensin ser PTU.

De primeres, les islles Feroe, so soberanía danesa, tán escluyíes de la XE.[10] El so estatutu averar más a la situación de les Dependencies de la Corona britániques. N'efeutu, les bailiajes de la Islla de Man, Xerséi y Guérnesei nun formen parte jurídicamente del Reinu Xuníu y son trataes como estaos soberanos (anque tean llibremente acomuñaes col Reinu Xuníu en forma d'una cooperación sofitada yá que entá teniendo la mesma cabeza d'estáu, el gobiernu y les sos lleis son totalmente distintes). Estos trés estaos son posesiones personales del Soberanu de la Corona británica, que nun ye reconocíu internacionalmente como un Estáu, sinón como una organización internacional. Sicasí, nel casu d'estes posesiones, delles disposiciones son aplicables namái "na midida necesaria p'asegurar l'aplicación del réxime previstu para diches islles nel Tratáu relativu a l'adhesión de nuevos Estaos miembros a la Comunidá Económica Europea y a la Comunidá Europea de la Enerxía Atómica, robláu'l 22 de xineru de 1972",[10] esto ye, nel contestu d'una solicitú de membresía de les islles.[10]

Xeografía física

Relieve

La organización del relieve de la Unión Europea ye complexa y determina, en parte, la distribución humano y económico na Unión.

El mediu ambiente europeo sufrió de l'antropización.[19] A pesar de la complexidá del relieve de la Unión, les distancies amenorgar mientres enforma tiempu gracies a los tresportes. El puntu más altu ye'l Mont Blanc, na frontera ente Francia ya Italia, que s'alza a 4 810,45 metros.[20] El ríu Danubiu, el primer ríu de la Unión Europea, anque nun ye dafechu na XE, ye'l 27ᵘ ríu más llargu del mundu, saleando por 2 875 quilómetros.[21] El llagu Vänern, Suecia, ye'l más grande llagu de la XE con una superficie de 5,650 km² y una fondura máxima de 106 metros.[22]

Mayores islles y visos

Visu Monte Estáu Altitú (m)
Mont BlancAlpesFrancia
Italia		4 810,45 m
TeideTenerifeEspaña3 718 m
MulhacénSierra NevadaEspaña3 480 m
AnetoPirineosEspaña3 404 m
EtnaSiciliaItalia3 350 m
Pitón de les Nieves Macizu del Pitón de les NievesFrancia3 070,50 m
MusalaRilaBulgaria2 925 m
Monte OlimpuOlimpuGrecia2 918 m
VihrenPirinBulgaria2 915 m
TriglavGorenjskaEslovenia2 864 m
Islla Allugamientu Estáu Superficie (km²)
Gran BretañaAtlánticuReinu Xuníu229 850 km²
IrlandaAtlánticuReinu Xuníu
Irlanda		81 635,1 km²
SiciliaMediterraneuItalia25 711 km²
CerdeñaMediterraneuItalia24 090 km²
XipreMediterraneuXipre9 251 km²
CórcegaMediterraneuFrancia8 680 km²
CretaMediterraneuGrecia8 336 km²
EubeaMediterraneuGrecia3 684,848 km²
MallorcaMediterraneuEspaña3 625,75 km²
GotlandBálticuSuecia3 140 km²

Península escandinava

Dellos grupos de relieve, más o menos grandes, asoceder del norte al sur: la primera ye una parte de los Alpes escandinavos. Asitiáu en gran parte en Noruega, los Alpes escandinavos estender dende'l norte de Finlandia, formen una curva a lo llargo de la frontera con Noruega[23] pa terminase pocos quilómetros al norte del llagu Vänern.[24] La combinación del allugamientu y del mugor del norte del Océanu Atlánticu cerca causó la formación de munchos campos de xelu y glaciares.[23]

Laponia allugar na zona de transición ente los Alpes escandinavos y les llanures del sur de Finlandia y Suecia.[24],[25] Más al sur, el paisaxe compónse inda d'llanures costeres, llamada Ostrobothnia, con llombes nel centru y l'este.[24],[25] Ye, en dellos llugares, montascosu, pero polo xeneral componer de grandes llanures bastante planes.[25] Esta rexón tien miles de llagos ya islles.[24],[25] El llagu Saimaa, el segundu más grande na Unión, ta ellí.[26] Nel suroeste de Finlandia, yá lo llargo de la mariña sur del Golfu de Finlandia son les islles, principalmente les islles Åland. El territoriu del estáu ta ocupáu principalmente por montes boreales que cubren alredor del 77% del territoriu finlandés.[27] Al contrariu, el país dispón de bien poca tierra cultivable, que representen namái'l 9% de la superficie terrestre.[27]

La Mariña Alta.
L'estrechu d'Oresund cola ponte d'Øresund y la islla Peberholm.
El Ben Nevis, la culminación de les islles britániques, coles sos 1344 metros d'altitú.[28]

La mariña suecu-finlandesa del golfu de Botnia llámase "Mariña Alta",[N 3] que recalda más de 9 mm per añu.[29] Esti rebote isostático ye un fenómenu resultante de la fusión de los glaciares.[29] La resultancia d'esti fenómenu, yá 9600 años, el suelu ye alta 285 m d'altitú na que s'atopa la mayor llinia costera formada nesti momentu.[29]

Nel otru llau del mar Bálticu ye la llanura del sur de Suecia. Empieza nuna pequeña zona costera frente al golfu de Botnia (específicamente la rexón de la mariña de Norrland), espandir pa ocupar toa la parte sur de la península escandinava. Más al sur, l'área ocupada polos montes diminuye y tierres agrícoles apaecen.[30] La rexón ye, al igual que'l sur de Finlandia, rica en llagu con especialmente'l llagu'l más grande de la Unión, el llagu Vänern.[31]

Gran llanura europea

Les llanures qu'enteren na Unión na frontera con Rusia llámase la gran llanura europea.[32] Estender escontra l'este de la Unión Europea, hasta los montes Urales y l'oeste de la cuenca d'Aquitania.[32] Estremar na XE en munchos subconxuntos, de los cualos el primer, dende'l nordés, ye la llanura europea oriental.[33]

Países bálticos

Dende'l golfu de Finlandia al norte de Polonia atopa una pequeña parte de la llanura oriental.[33] N'Estonia, esta llanura ye, na so mayoría parte, pantanosa y de cutiu anubiertu na primavera.[34] Munchos llagos tán nesta rexón como'l llagu Peipus, na frontera con Rusia.[34] Más al sur, en Letonia, atópase'l golfu de Riga, poco fondu y aislláu parcialmente del restu del Bálticu poles islla estonies de Saaremaa y Hiiumaa.[35] El restu del territoriu ye predominantemente llanu, con delles llombes nel este.[35] El terrén del sur de los países bálticos, en Lituania, vese acentuada peles tierres altes de Samogitia y la cuenca del Ríu Niemen.[36] A lo último, una parte de la mariña de Lituania atopar nuna estrecha franxa de sable grande de 0,4 a 4 km, el ismu de Curlandia.[37]

Llanura del Norte d'Europa

Al nort de Polonia empieza la llanura del Norte d'Europa que s'estiende dende'l mar Bálticu hasta'l mar del Norte (onde hai la llaguna de Szczecin, la del Vístula y la llaguna de Curlandia)[38] vía Dinamarca. Ellí, la llanura del Norte d'Europa ta dixebrada del sur de Suecia pol estrechu d'Oresund.[39] Al sur, la llanura ta llindada peles tierres altes y los montes de Polonia, de República Checa y d'Alemaña. El so terrén ye relativamente llanu, travesáu per ríos como'l Vístula, l'Elba o'l Rin.[32] Al oeste, la llanura estender pola llanura de Flandes, que dacuando se confunde cola llanura del norte d'Europa.[32]

Zones costeres del Atlánticu

Más al oeste, más allá de les llombes d'Artois, que ye la llende, les llanures de Flandes estender pola cuenca de París incluyendo'l norte de Francia, Luxemburgu y el suroeste d'Alemaña, dende'l macizu armoricano a los Vosgos y les Ardenas y el Macizu Central. El terrén ye principalmente consistíu d'llanures trevesada per ríos como la Sena, qu'ocupa l'aguada norte de la cuenca de París. Más al sur, parte de la cuenca del Loira tamién s'inclúi na cuenca de París.

Al suroeste de Francia, llindada al norte pol macizu armoricano y la cuenca de París, al oeste pel mar Cantábricu, al este pol macizu central y al sur pelos Pirineos, atópase la cuenca Aquitania. Ye travesáu pol Garona y el Adour ente los cualos el monte de les Landas. Esti espaciu ye la llende sureste de la grande llanura europea.

La principal rexón fisiográfica d'Europa, ye de formación más recién. Fai 40 millones d'años aproximao, la placa Arábiga topetó cola placa Euroasiática y desencadenó la oroxenia alpina. Les fuercies de compresión alzaron grandes mases de sedimentos, creando cordales como los Alpes y los Pirineos. Los frecuentes terremotos indiquen que los cambeos oroxénicos siguen activos.

Hidrografía

La estructura hidrográfica radial del terrén que facilita la interconexón de ríos por aciu canales, deber al calter peninsular del continente y por ello la mayoría de los ríos flúin escontra l'esterior dende'l centru del continente.

El ríu más llargu ye'l Danubiu, con 2860 km de llargor. El segundu ríu más llargu ye'l Rin, con 1326 km de llargor y que desagua en Rotterdam. El Sena desagua na canal de la Mancha. L'Elba, el Vístula, el Loira y el Tajo, tamién devasen los 1000 km. El Loira, el Tajo, los ríos Guadalquivir, Guadiana, Duero y Garona desagüen nel Atlánticu; el Mosa y el Elba desagüen nel mar del Norte; el Óder, el Nemunas y el Vístula desagüen nel Bálticu; el Ebro y el Ródano desagüen nel Mediterraneu.

El sistema llacustre Saimaa al SE de Finlandia, cuenta con más de 120 llagos comunicaos ente sigo (4400 km²). Peipus ye una estensión llacustre d'Estonia y Rusia, qu'ocupa gran parte de la frontera ente dambos Estaos (2670 km² de superficie). Otros llagos importantes son el Lemán o Xinebra (582 km²), Constanza, Neuchatel (217,9 km²), Mayor (212 km²), y Müritz (110 km²).

Clima

Esisten cuatro climes importantes na XE: el clima mediterraneu, el clima marítimu (costa oeste), el clima secu (llatitúes medies), y el clima continental húmedu. Tamién atopamos, en rexones del norte, el clima de los montes boreales y el clima de tundra.

Anque gran parte de la XE ta asitiada en llatitúes septentrionales, los mares qu'arrodien el territoriu y la corriente del Golfu apurren un clima moderáu, con iviernos fríos y branos templaos. Nel mediterraneu los meses de branu suelen ser calorosos.

Flora

Anchusa azurea.

El territoriu taba nel so orixe mayoritariamente cubiertu de montes. Sicasí la flora foi tresformada pola espansión humana y namái los montes de les zones montascoses más septentrionales caltuviéronse. Anguaño la XE ta cubierta na so mayoría de montes plantaos. Suecia, Finlandia y Francia son los países con mayor estensión de montes. La mayor parte de la gran llanura europea ta cubierta de praderíes y zones de yerbes.

Mientres la Guerra Fría, establecióse una separación ente los dos zones d'influencia nel continente. Nesta separación crear por motivos políticos y militares una tierra de naide». A pesar de nun ser la intención d'orixe, fuéronse desenvolviendo, protexíes de les intervenciones del ser humanu, especies vexetales rares ya inclusive en víes d'estinción. Esta zona recibe'l nome de «franxa de vida». Coles mesmes en Guayana Francesa abonda la vexetación suramericana y en Macao la vexetación d'estremu oriente.

Fauna

Corcuspín común.

Europa foi llar del alce, el venáu, el bisonte, el xabalín, el llobu y l'osu. Sicasí numberoses especies animales s'escastaron o amenorgaron el so númberu debíu principalmente a la espansión humana. El venáu, el llobu cerval, el llobu y l'osu pueden atopase entá n'Escandinavia y na península ibérica. El íbice vive nos cumes más altos de los Alpes y la cabra montés nes de la península ibérica. Inda hai animales como la papalba, la llebre, el corcuspín común, el foín, la esguil, el águila, el ruiseñor, l'uxu y el gorrión. Nel Rin volvió'l salmón tres delles décades d'escastase.

Recursos minerales

Entá esisten xacimientos de carbón na rexón del Ruhr, Francia, Polonia, Bélxica, la República Checa y España; y de fierro en Lorena. El mar del Norte tien importantes reserves de petroleu y gas natural, que son esplotaes na so mayoría por Alemaña, los Países Baxos y el Reinu Xuníu.

Notes

  1. ↑ Esta pallabra alemana nun tien equivalente n'español, sicasí, anque podría traducise como "confederación d'Estaos", perdería'l so significáu inicial.
  2. ↑ La ZEE representada nel mar Mediterraneu esta indicativa porque nun hai ZEE nesti mar.
  3. ↑ El so nome suecu ye: Höga Kusten.

Fuentes

Referencies

  1. ↑ «European Union» (inglés). CIA World Factbook. Consultáu'l 20 d'agostu de 2012.
  2. ↑ «Mapa d'Europa» (inglés). CIA World Factbook. Archiváu dende l'orixinal, el 14 de setiembre de 2012. Consultáu'l 20 d'agostu de 2012.
  3. 1 2 ye RUP et les PTCOM : Le statut de l'outre mer européen (en francés).
  4. 1 2 3 4 5 (avientu de 2009) Tratáu de Funcionamientu de la Unión Europea.
  5. ↑ Declaración relativa al apartáu 6 del artículu 311 bis del Tratáu de Funcionamientu de la Unión Europea.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 «Fronteres de la XE» (inglés). CIA World Factbook.
  7. ↑ «Frontera ente la Guyane francesa y Brasil». info.lncc.br. Archiváu dende l'orixinal, el 23 de marzu de 2012. Consultáu'l 20 d'agostu de 2012.
  8. ↑ «France» (inglés). CIA World Factbook.
  9. 1 2 Suvarierol, 2001.
  10. 1 2 3 4 Artículu 355 párrafu 5 del TFUE
  11. ↑ Artículu 355 párrafu 4 del TFUE
  12. 1 2 «Direutiva 2006/112/CE del Conseyu, de 28 de payares de 2006 , relativa al sistema común del impuestu sobre'l valor añadíu»., 32006L0112
  13. 1 2 3 4 «Reglamentu (CE) nᵘ 450/2008 del Parllamentu Européu y del Conseyu de 23 d'abril de 2008 pol que s'establez el códigu aduaneru comuñal (códigu aduaneru modernizáu)»., 32008R0450
  14. ↑ «Decreto Llexislativu 18 d'agostu de 2000 n. 267 - Statuto del Comune» (18 d'agostu de 2000).
  15. ↑ «Legge 17 luglio 1910, n. 516 (GU n. 180 del 02/08/1910) in merito ad alcune esenzioni gabellarie a favore del comune di Livigno».
  16. ↑ Pargoire, 2009.
  17. ↑ «Loi n°55-1052 du 6 août 1955 portant statut des Terres australes et antarctiques françaises et de l'île de Clipperton» (francés). Légifrance.
  18. ↑ Artículu 21 del Códigu aduaneru modernizáu
  19. ↑ Amara, 2010.
  20. ↑ «L'altitude du Mont Blanc reste stable» (en francés). Le Figaro. 5 novembre 2009. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2009/11/05/01011-20091105FILWWW00525-l-altitude-du-mont-blanc-reste-stable.php.
  21. ↑ (2003) Naturschutz und Reaktorsicherheit: Hydrologischer Atles von Deutschland (n'alemán).
  22. ↑ «Vänern» (suecu). Enciclopedia Nacional Sueca.
  23. 1 2 «Fjällkedjan» (suecu). Enciclopedia Nacional Sueca.
  24. 1 2 3 4 «Suède - Géographie» (francés). Europa planet.
  25. 1 2 3 4 «Finlandia - Geografia» (francés). Europa planet.
  26. ↑ «Saimaa» (finés). Etelä-Savon ympäristökeskus. Archiváu dende l'orixinal, el 4 de febreru de 2012.
  27. 1 2 «Suomi on Euroopan metsäisin maa» (en finés). Taloussanomat. 7 de xunetu de 2007. http://www.taloussanomat.fi/kotimaa/2007/07/07/suomi-on-euroopan-metsaisin-maa/200716692/12.
  28. ↑ «MountainViews Eight List» (inglés). MountainViews.
  29. 1 2 3 «Haute Côte / Archipel de Kvarken» (francés). Unesco.
  30. ↑ (26 de mayu de 2011) Jordbruk och skogsbruk, i Sverige seden år 1900 (en suecu), páx. 232.
  31. ↑
  32. 1 2 3 4 «European Plain» (inglés). Encyclopædia Britannica. Consultáu'l 8 novembre 2011.
  33. 1 2 Istituto geographico de Agostini (1978). Atles: Atles géographique.
  34. 1 2 «Estonia» (inglés). CIA : The World Factbook. Consultáu'l 29 d'ochobre de 2011.
  35. 1 2 «Lettonia» (inglés). CIA : The World Factbook. Consultáu'l 29 d'ochobre de 2011.
  36. ↑ «Latvia» (inglés). CIA : The World Factbook. Consultáu'l 10 de xunu de 2011.
  37. ↑ «Isthme de Courlande» (francés). UNESCO.
  38. ↑ «Fascinating lagoons at the Baltic See» (inglés). Baltic-Lagoon. Archiváu dende l'orixinal, el 8 de xunu de 2008.
  39. ↑ «The Sound» (inglés). Encyclopædia Britannica. Consultáu'l 8 de payares de 2011.

Bibliografía

Ver tamién

  • Axencia Europea de Mediu Ambiente
  • Aglomeraciones urbanes na Unión Europea
  • Demografía de la Unión Europea
  • Enerxíes anovables na Unión Europea
  • Xeografía d'Europa

Enllaces esternos

  • Esta obra remanez de la traducción de Géographie de l'Union européenne de Wikipedia - francés, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.